Poëzie - rijm

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wat is rijm?

Rijmschema

Van het eindrijm kun je een rijmschema maken. 

• Je geeft elke rijmklank een nieuwe letter. De klank in de eerste regel a, de volgende klank b, etc.

Rijmschema ABBA (omarmend rijm)

Twee zinnen in nog twee ertussen        A

Zin twee en drie die zich hier warmen  B

Aan één en vier die hen omarmen        B

Alleen omarmen, hoor, niet kussen       A

A.

Sint liep te denken

Wat moest hij jou schenken

Een boek of een bon

Of een flesje lotion?

B.

Sint liep te denken,

Een boek of een bon

Of een flesje lotion,

Wat moest hij jou schenken?

C.

Sint liep te denken

Een boek of een bon

Wat moest hij jou schenken

Een flesje lotion?

gepaard rijm

omarmend rijm

gekruist rijm

abab

aabb

abba

Beginrijm / Alliteratie

"De kat krabt de krullen van de trap". 

 In deze zin beginnen veel woorden met de 'k'
Bij alliteratie gaat het om overeenkomst in klank van medeklinkers aan het begin van woorden.

Assonantie

Enkele woorden die bij elkaar in de buurt staan, hebben dezelfde klank, maar niet dezelfde eindletter(s).

mos - zon

school - boot

Klinkerrijm / assonantie

• Het gaat hierbij om de uitspraak, en niet om de spelling 

 • Zo is er bijvoorbeeld ook assonantie bij 'een groot cadeau'

Alliteratie / Assonantie?

Alliteratie / Assonantie

Alliteratie (beginrijm):
Groen - grom - griezel etc. 

Assonantie (klinkerrijm):
Moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat eindrijm is
• Je kent de verschillende rijmschema’s 

• Je weet wat mannelijk en vrouwelijk rijm is. 
• Je kunt uitleggen wat beginrijm / alliteratie is
• Je kunt uitleggen wat klinkerrijm / assonantie is
  

Rijm - indeling naar soort (1)

Volrijm: de beklemtoonde klinker en de daarop volgende medeklinker rijmen op elkaar.

• wond - hond                           (mannelijk of staand rijm)
  
• wonde - ronde                       (vrouwelijk of slepend rijm)
  
• wonderen - donderen        (glijdend rijm) 
  

Eindrijm: de laatste woorden van regels rijmen op elkaar.
Halfrijm: klinkerrijm en medeklinkerrijm.

Rijm - indeling naar soort (1)

Halfrijm: óf alleen de klinkers óf alleen de medeklinkers rijmen op elkaar.

• assonantie: dier - lief
• acconsonantie: hond - wand  
• alliteratie:  lekker lang luieren (tevens beginrijm)    

Rijm - indeling rijmschema (3)

In de meeste gedichten is het eindrijm geordend in een bepaald rijmschema. De belangrijkste zijn:  

• Slagrijm: AAAA
  
• Gepaard rijm: AABB
  
• Gekruist rijm : ABAB
  
• Omarmend rijm: ABBA
  

!Let op: gebruik voor elke nieuwe rijmklank een nieuwe letter!

Opdracht 

Kies een gedicht dat je aanspreekt.

Neem het gedicht over en maak het rijmschema,

Geef alliteratie en assonantie ook aan.

Geef daarnaast ook je mening over het gedicht, gebruik daarbij drie beoordelingswoorden.