Basisstof 3.4 Stambomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 3

Welkom

Ga  rustig op je stoel zitten.

Leg je boek/ laptop/ etui op je tafel.

Log vast in bij LessonUp en maak de herhalingsvragen

Thema 3 Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 3.4 Stambomen

Wat gaan we doen?

Schrift met samenvattingen inleveren

Vragen over het huiswerk/ extra opdrachten kruisingen?

Herhalen basisstof 3.3

Uitleg basisstof 3.4

Aan de slag

Les afsluiten

Aan het eind van de les

kun je uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

Een stamboom

Stamboom

In een stamboom kan je zien van wie iemand afstamt.

In een stamboom kun je zien hoe een eigenschap in een familie is doorgegeven.

Een rondje is altijd een vrouw en een vierkantje is altijd een man.

werkblad stambomen

stamboom van een gezin (staat ook in het boek)

Wat zijn de genotypen?

Met behulp van de stamboom gaan we achterhalen welk genotype de leden van het gezin hebben voor de eigenschap haarkleur.

Hiervoor volgen we een stappenplan.

Stappenplan

stap 1: stel vast welk fenotype elk gezinslid heeft, lees de legenda goed.(fenotype is je uiterlijk, dus genotype + milieu) 

• ouders: beide zwart haar
• kinderen: 2 kinderen hebben zwart haar, 1 dochter heeft blond haar
  

Stappenplan

stap 2: stel het genotype vast van het kind met het afwijkende fenotype

1. Beide ouders hebben hetzelfde fenotype (zwart haar).
   
2. Eén kind heeft een ander fenotype: zij heeft blond haar.
   
3. De blonde kleur 'zat verstopt onder' de zwarte haarkleur

Daardoor weet je zeker dat dit kind homozygoot recessief is voor dit gen. Het genotype van dit kind is aa.

Stappenplan

stap 3: schrijf bij de stamboom wat je nu weet over het genotype van de overige gezinsleden.

• De gezinsleden met een dominant fenotype hebben in elk geval één dominant gen in het genotype. Bij deze personen geef je het dominante gen aan met A en laat je het andere gen open.

Beide ouders hebben donker haar. Zij kunnen alleen een kind krijgen met blond haar als ze allebei heterozygoot zijn.

Beide ouders hebben dus het genotype Aa.

Omdat beide ouders heterozygoot zijn, kan je niet vaststellen wat het tweede gen is bij de kinderen met donker haar. Zij kunnen homozygoot dominant zijn of heterozygoot.

Aan de slag

• 10 minuten stil werken = rood
• 5 minuten overleggen met je buurman of buurvrouw = geel
• 5 minuten vragen stellen = groen

• Lezen: basisstof 3.4
  
• Maken: opdracht 1 t/m 3. Van opdracht 4 t/m 6 kies je er nog 1 uit om te maken

Wie zijn mannen in deze stamboom?

1. Alle personen weergegeven met een vierkant
2. Alle personen weergegeven met een rondje

Het gen voor taaislijmziekte is ...

1. Dominant
2. Recessief
3. Kan ik niet uit deze stamboom halen

In de afbeelding is een stamboom de overerving van albinisme bij een gezin weergegeven. De ouders uit dit gezin krijgen krijgen een vierde kind. Hoe groot is de kans dat dit kind pigment (dus geen albinisme) heeft?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Persoon nummer 4 heeft als enige blauwe ogen (genotype is bb). De rest heeft bruine ogen. Van welke personen in deze stamboom kun je met zekerheid zeggen dat ze het genotype Bb hebben?

1. 1 en 2
2. 1 en 3
3. 2 en 3
4. 2 en 5

Ik kan uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

😒🙁😐🙂😃