De Wondere Wereld van de Huid

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Bescherming tegen ziekten 

5.1 - de huid

Leerdoelen

Je kunt de onderdelen van de huid benoemen en de functies van de huid beschrijven. 

Je kunt uitleggen hoe de huid helpt bij het regelen van je lichaamstemperatuur. 

Je kunt uitleggen wat het effect is van zonlicht op de huid. 

Je kunt beschrijven hoe de huid je tegen zonlicht beschermt.

Wat weet je al over de huid?

Wat is de huid?

De huid is het grootste orgaan van ons lichaam en bestaat uit drie lagen: de opperhuid, de lederhuid en het onderhuids bindweefsel.

De opperhuid bestaat uit twee lagen:

Hoornlaag: een laag die bestaat uit dode cellen. Deze laag dode cellen slijt aan de buitenkant af.

Kiemlaag: deze laag vult de hoornlaag van onderaf aan met nieuwe cellen. De nieuwe cellen ontstaan onderin de kiemlaag, waar de cellen zich delen. In de kiemlaag zitten ook pigmentcellen. Die maken pigment, waardoor de kleur van je huid ontstaat.

In de lederhuid zie je:

Haren: die zitten in haarzakjes. Aan elk haartje zit een spiertje.

Talgklieren: die maken talg. Talg is vettig en houdt de huid met haren soepel.

Zweetklieren: die maken zweet als je het warm hebt. Zweet komt door de poriën in je huid naar buiten.

Zintuigen: daarmee neem je je omgeving waar

In het onderhuids bindweefsel zitten bloedvaatjes en zenuwen en er is vet in opgeslagen. Het vet isoleert tegen de kou.

Functies van de huid

De huid beschermt ons tegen schadelijke 

stoffen, regelt onze lichaamstemperatuur, 

slaat vet en water op en bevat 

zenuwuiteinden voor tastzin.

Regulatie van lichaamstemperatuur

Mensen zijn warmbloedig. Je lichaam heeft een constante temperatuur van ongeveer 37 graden. Daarom mag je niet te veel afkoelen of opwarmen. Je huid helpt op verschillende manieren mee om de lichaamstemperatuur op 37 graden te houden.

Je lichaam wordt te warm 

Je koelt als volgt af:

De bloedvaatjes in de huid worden wijder. Door de wijde bloedvaten stroomt meer bloed. Daardoor wordt de huid rood (bron 5) en warm en geeft de extra warmte af aan de omgeving.

De zweetklieren maken meer zweet. Dit zweet verdampt via de poriën op je huid. Door het verdampen van zweet koel je ook af.

Je lichaam wordt te koud 

Opwarmen gaat zo:

De bloedvaatjes in je huid worden nauwer, waardoor er minder bloed door stroomt. De huid houdt daardoor de warmte vast. Een koude huid is door de nauwe bloedvaten bleek.

De haren op je huid gaan rechtop staan, doordat de haarspiertjes samentrekken. Dat noem je kippenvel (bron 6). Omdat mensen maar weinig haar hebben, helpt kippenvel niet om de warmte vast te houden.

Je gaat rillen. Bij rillen trekken skeletspieren onwillekeurig samen, dus zonder dat jij er controle over hebt. Bij het samentrekken van de spieren ontstaat warmte.

Effect van zonlicht

Zonlicht kan de huid beschadigen en leiden tot verbranding, vroegtijdige veroudering en zelfs huidkanker.

Als de huidcellen te vaak beschadigen, kan dat leiden tot huidkanker. De huidcellen gaan zich dan extra snel delen en vormen zo een gezwel. Huidkanker begint vaak als een zweer of een groeiende moedervlek.

In deze afbeelding zie je hoe kanker ontstaat. Een cel in de kiemlaag verandert in een kankercel. De kankercel blijft zich delen en vormt een gezwel of tumor. Als het gezwel door de wand van een bloedvat groeit, kunnen cellen van de tumor afbreken. De losse tumorcellen stromen mee met het bloed en kunnen ergens anders in het lichaam nieuwe tumoren geven. Zo’n nieuwe tumor heet een uitzaaiing.

Huidverzorging

Het is belangrijk om de huid goed te verzorgen door te hydrateren, te reinigen en te beschermen tegen zonlicht.

Wees voorzichtig met zonnen om verbranding en huidkanker te voorkomen. Pas vanaf je zestiende is je hoornlaag voldoende ontwikkeld om de kiemlaag te beschermen tegen uv-straling.

Vermijd de felle zon tussen 12.00 en 15.00 uur in de middag en gebruik een goede zonnebrandcrème om je huid te beschermen.

Je huid beschermt je tegen uv-straling van de zon doordat pigmentcellen in de kiemlaag kleine korreltjes bruine kleurstof maken: pigment.

Pigment zorgt dat de uv-straling minder diep je huid kan binnendringen.

Huid en emoties

De huid kan reageren op emoties, zoals blozen van schaamte of zweten van angst.

De hoornlaag van je huid vormt een gesloten laag, waar niets doorheen kan. Je hele huid is dik en stevig. Daardoor beschermt je huid het binnenste van je lichaam.

De huid houdt ......................... en vuil tegen.

De huid houdt schadelijk .................. tegen.

De huid beschermt je tegen ................

De huid beschermt je organen tegen ........................

ziekteverwekkers

uitdrogen 

beschadiging

zonlicht 

Samenvattend 

Bouw en functie van de huid

De huid heeft drie lagen:

- Opperhuid (hoorn- en kiemlaag): de hoornlaag slijt steeds af en wordt aangevuld door cellen uit de kiemlaag.

- Lederhuid met zweet- en talgklieren, spieren, haren, zintuigjes en bloedvaten.

- Onderhuids bindweefsel met vet, bloedvaten en zenuwen.

De huid heeft drie functies:

- bescherming van het lichaam

- de omgeving waarnemen

- regelen van de lichaamstemperatuur

Samenvattend 

Lichaamstemperatuur regelen

Mensen zijn warmbloedig: temperatuur blijft constant op ongeveer 37 oC.

Vet in het onderhuids bindweefsel houdt de warmte vast (isolatie).

Afkoelen: bloedvaatjes in de huid worden wijder en de zweetklieren produceren zweet.

Opwarmen: de bloedvaatjes worden nauwer, je krijgt kippenvel en je gaat rillen.

Zonlicht op de huid

De huidcellen maken vitamine D dankzij ultraviolette straling van de zon.

Uv-straling kan de huid beschadigen:

je verbrandt

op den duur kan huidkanker ontstaan

Bij huidkanker gaan huidcellen steeds maar door met delen. Er ontstaat een tumor.

Samenvattend 

Bescherming tegen zonlicht

Pigment uit pigmentcellen houdt uv-straling tegen.

Een donkere huid heeft een dikkere opperhuid en meer pigment dan een lichte huid en beschermt dus beter tegen uv.

Aan de slag!

Werken in je boekje aan 5.1 - De huid

Ben je klaar? 

Ga alvast verder met 5.2 - Indringers

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.

Leerdoelen

Je kunt de onderdelen van de huid benoemen en de functies van de huid beschrijven. 

Je kunt uitleggen hoe de huid helpt bij het regelen van je lichaamstemperatuur. 

Je kunt uitleggen wat het effect is van zonlicht op de huid. 

Je kunt beschrijven hoe de huid je tegen zonlicht beschermt.