Les 1. Ethiek

Leerdoelen

• Je kunt de verschillende ethische begrippen onderscheiden: moraal, ethiek, waarden en normen.
  
• Je kunt ethische vragen en dilemma's herkennen.
• Je kunt ethische dilemma's in de zorg herkennen.
  
• Je kunt ethische dilemma's in verschillende werkvelden herkennen.
  
• Je kunt de verzorgende rol bij het omgaan met ethische dilemma's toelichten.
  
• Je kunt verschillende waarden onderscheiden bij ethische dilemma's.
• Je kunt een stappenplan voor een ethisch dilemma uitwerken. 

Ethiek

Normen en waarden

Waarden: Dit zijn de idealen en overtuigingen die we belangrijk vinden, zoals eerlijkheid, respect, en vrijheid. Waarden geven richting aan ons gedrag en bepalen wat we als goed of wenselijk beschouwen

Normen: Dit zijn de concrete gedragsregels die voortvloeien uit waarden. Normen zijn de ongeschreven regels over hoe we ons horen te gedragen in verschillende situaties. Bijvoorbeeld, de waarde "respect" kan leiden tot de norm dat je ouderen helpt

Waarde: respect

Norm: mensen aanspreken met u, opstaan voor ouderen/zwangeren

Begrippen

Ethiek of wetenschap van de moraal is een tak van de wijsbegeerte die zich vooral bezighoudt met de kritische bezinning over het juiste handelen van mensen.

Een ethisch dilemma is een situatie waarbij iemand verschillende keuzen tot handelen heeft die betrekking hebben op moraliteit. Waarden en normen kunnen in verschillende situaties en door verschillende mensen anders worden geïnterpreteerd. Waarden kunnen ook met elkaar botsen. In dat geval is er sprake van een ethisch dilemma. Er zijn dan meerdere waarden tegelijkertijd in het spel die tegengestelde acties voorschrijven.  

Beroepsethiek

Toen dacht ik aan een patiënt die dialyseerde en die moest elke keer als ze naar het ziekenhuis ging vijf uur aan de machine liggen. Dat was beter voor haar. En toen zei ze: ‘Ik ga dat verkorten naar vier uur. Dat is minder goed voor me. Dat weet ik. Maar ik wil ook nog werken en dit doen en dat nog. Die vijf uur is voor mij gewoon niet haalbaar.’ En toen maakte zij zelf de afweging om iets te doen wat medisch gezien slecht voor haar was, maar zij zei: ‘Mijn welbevinden is toch net wat belangrijker voor me.’

Wie heeft een ethisch dilemma op het werk meegemaakt?

In het nieuws

Sinds 1984 is de Wet Afbreking Zwangerschap van kracht in Nederland. De wet bepaalt dat wie een abortus ondergaat, vijf dagen na het contact met een arts moet wachten voor de behandeling uitgevoerd wordt. Het voorstel om deze bedenkdagen te schrappen is een initiatief van Corinne Ellemeet (GroenLinks) en Lilianne Ploumen (PvdA). Zij stellen dat vrouwen "niet lichtzinnig" overgaan tot een abortus en dat een verplichte bedenktermijn "geen recht doet" aan het proces dat vrouwen tot zo’n beslissing brengt.

Bedenktijd afschaffen bij abortus

Ja

Nee

Wie in geval van nood zelf een orgaan wil ontvangen, moet ook bereid zijn organen te doneren. Dat stelt voormalig chirurg dr. Hilde Westerman. In 2019 doneerden zij en haar man organen van hun 3-jarig zoontje Huib, na zijn plotselinge overlijden. “We hebben ons leven gekregen om te délen.”

Eens

Oneens

Zonder vaccinaties mogen kinderen niet naar de opvang

Eens

Oneens

Eindopdracht 2. In groepjes of klassikaal?

Groepjes

Klassikaal

Aan de slag met opdracht 1

Opdracht 1 periode 2.3:

https://www.zorgvoorbeter.nl/levensvragen-ouderen/ethiek-in-de-zorg > hier vind je de dilemma’s voor de opdracht

De uitdaging aan jullie is, een bijdrage leveren aan de discussie over deze ethische vragen.

Deze opdracht heeft zowel een individueel deel als een groepsopdracht

Individueel:

• Werk twee dilemma’s uit en beantwoordt het dilemma aan de hand van de 4 stappen die zijn beschreven
  
• Bedenk 3 algemene ethische dilemma’s welke in jouw beroepspraktijk voorkomen
  
• Wat is jouw visie hierop? Beschrijf dit zowel als persoon en als zorgverlener. 

Punt 2 lever je aan het einde van de les aan zodat we een onderwerp kunnen kiezen voor de groepsopdracht