03 Afweer

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Het afweersysteem

PdJ

Hoe zit je er aan het begin van deze les bij?

😒🙁😐🙂😃

Wat weet je nog van de vorige les?

Aan het eind van de les kun je vertellen:

• hoe het afweersysteem werkt
• wat het verschil is tussen niet-specifieke
  en specifieke afweer
• hoe het lymfesysteem werkt
  
  
• Wat zijn je eigen leervragen over het afweersysteem?

Wat is de functie van het afweersysteem?

01:25

Welke bloedcellen spelen een rol bij de afweer?

1. Bloedplaatjes
2. Bloedplasma
3. Rode bloedcellen
4. Witte bloedcellen

Het afweersysteem

• Het beschermt je lichaam tegen ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten
• Antigenen zijn moleculen die op ziekteverwekkers aanwezig zijn
• Lichaam herkent antigenen als lichaamsvreemd en zet zo de afweerreactie in gang.

 

Indeling afweersysteem

• Niet-specifieke (aangeboren) afweer:
  - huid/slijmvliezen (extern)
  - witte bloedcellen (intern)
  
• Specifieke (verworven) afweer:
  - bep. witte bloedcellen
  → antilichamen.

Eerste verdedigingslinie

Huid en slijmvliezen:

• Fysieke (tastbare) barrière: buitenste laag van de huid
  
• Biochemische (niet-tastbare) barrière: zweet, talg en huidflora
  
• Spijsverteringskanaal: speeksel, maagzuur, darmflora.

Lokale ontstekingsreactie

• Roodheid - rubor
• Warmte - calor
• Pijn - dolor
• Zwelling - tumor
• Gestoorde functie - functio laesa.

Systemische ontstekingsreactie

• Hoog gehalte aan witte bloedcellen
  
• Koorts
  
• Activatie specifieke afweer.

Niet-specifieke afweer

• Witte bloedcel - fagocyt
  
• Fagocytose: verandert van vorm en neemt de bacterie op.

Roodheid

Warmte

Pijn

Zwelling

Gestoorde functie

Calor

Functio leasa

Tumor

Rubor

Dolor

Specifieke afweer

• Ontwikkelt zich bij contact met antigenen of vaccinatie (onwerkzame (verzwakte) ziektekiemen)
  
• Antilichamen (immunoglobulinen) binden aan specifiek antigeen en maken het onschadelijk door:
  
• Blokkade
  
• Klontering
  
• Onbeweeglijkheid
  
• Celvernietiging.

Verschillen niet-specifieke en specifieke afweer

Lymfestelsel

• Neemt weefselvocht op, zuivering, daarna in bloedbaan
  
• Lymfevaten komen uit in sleutelbeenader
  
• Lymfeklieren: rol bij afweer
  
• Bij infectie: gezwollen lymfeklieren.

Lymfoïde organen

• Amandelen: ziekteverwekkers uit ingeademde lucht vangen
  
• Thymus (zwezerik): rol bij afweer,
  verdwijnt na puberteit
  
• Milt: verwijdert afvalstoffen, breekt
  oude rode bloedcellen af.

Afweersysteem baby’s en ouderen

• Pasgeborene: antilichamen van de moeder (via placenta) en uit borstvoeding
  
• Ouderen: afweersysteem minder effectief → verhoogd risico op infectie.

Immunisatie

Lichaam maakt antilichamen en geheugencellen aan

• Natuurlijke actieve immunisatie: ziek→ specifieke afweer→ immuniteit
  
• Kunstmatige actieve immunisatie: vaccinatie → immuniteit
  
• Natuurlijke passieve immunisatie: via placenta of borstvoeding
  
• Kunstmatige passieve immunisatie: toedienen van antilichamen.

Welke vorm van immunisatie is een griepvaccinatie?

1. Natuurlijke actieve immunisatie
2. Natuurlijke passieve immunisatie
3. Kunstmatige actieve immunisatie
4. Kunstmatige passieve immunisatie

Bloedgroepen AB0-systeem

.

Wat is de universele bloeddonor?

1. 0 -
2. AB +
3. 0 +
4. AB -

Wat is de universele bloedontvanger?

1. 0 -
2. AB +
3. 0 +
4. AB -

Rhesussysteem

• Rhesuspositief: D-antigeen aanwezig
  
• Rhesusantilichamen vormen zich bij een
  rhesusnegatief persoon na contact met
  rhesuspositief bloed: Rh- moeder
  zwanger van Rh+ kind.

Wat heb je geleerd over het afweersysteem?

Vertel met eigen woorden:

• hoe het afweersysteem werkt
• wat het verschil is tussen niet-specifieke
  en specifieke afweer
• hoe het lymfesysteem werkt
  
  
• Wat zijn nu je leervragen over het
  afweersysteem?

Welk cijfer geef je deze les?

110