Par. 1.4 transport en sedimentatie (Nick)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

WELKOM!

Boek, aantekenblad 1.4 en pen op tafel. Etui in de tas.

Chromebook: inloggen in LessonUp, scherm half dicht.

Tas op de grond.

Planning

• Herhalen par. 1.1 t/m 1.3
• Nakijken huiswerk
• Uitleg 1.4 (deel 1)

Wat voor dal is dit?

1. U-dal
2. V-dal

Bekijk de afbeelding.

Hoe wordt het onderdeel genoemd dat de rode pijl aanwijst?

Op de foto zie je een steen dwars doormidden gespleten.
Beschrijf in 2 stappen de wijze waarop mechanische verwering hier heeft plaatsgevonden.

Sleep de juiste foto's naar de juiste woorden

Laagland

Heuvelland

Middelgebergte

Hooggebergte

Beschrijf in twee stappen hoe het Himalaya-gebergte in Azië is ontstaan. Benoem hierbij de twee betrokken platen.

Nakijken 

3, 4 , 5, 6acd

Welke vraag moet klassikaal?

Leerdoelen 1.4

• Je kent de betekenis van de begrippen uit paragraaf 1.4.
  
• Je kunt de loop van een rivier indelen in bovenloop, middenloop en benedenloop. Per onderdeel kun je een uitspraak doen over: stroomsnelheid, korrelgrootte sediment, of er sprake is van sedimentatie/transport/erosie/verwering en reliëf.
• Je kent het verband tussen reliëf, stroomsnelheid en korrelgrootte van het sediment.
• Je kunt uitleggen hoe sedimentgesteente ontstaat (+ herkennen + voorbeelden, par. 1.1).
• Je kunt uitleggen hoe een delta ontstaat.
• Je kunt uitleggen hoe meanders ontstaan.
• Je kunt uitleggen hoe duinen kunnen ontstaan. 
• Je weet het verband tussen par. 1.1 t/m 1.4: eerst opheffing (1.1), vervolgens afbraak (verwering en erosie, 1.2 en 1.3) en tot slot transport en sedimentatie (1.4)

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Sedimentatie

Het zinken van sedimenten (zoals grind, zand en klei) naar de bodem

Relatie vorige paragrafen en 1.4/ deze afbeelding?

Bovenloop

• Hoge stroomsnelheid door reliëf
• Transport van alle sedimenten (keien, grind, zand en klei)
• Verwering en massabeweging
• U en V-dalen door erosie

Middenloop

• Minder reliëf, afnemende stroomsnelheid
• Sedimentatie van keien (grotere sedimenten)
• Transport van grind, (grof) zand en klei. 
• Meanders (bochten)

Hoge stroomsnelheid

Sedimentatie

Lage stroomsnelheid

Erosie

Buitenbocht

Hoe meanders ontstaan, zie je in hieronder in de abeeldingen. De tekeningen staan alleen niet in de goede volgorde. Wat is de juiste volgorde van de tekeningen?

Begin ---------------------------------------------------> Eind

Benedenloop

• Weinig reliëf, lage stroomsnelheid
• Sedimentatie van (fijn) zand en klei
• Erosie aan de oevers (zijkant rivier)

Delta

Stroomsnelheid zo goed als 0 (rivier en zee botsen tegen elkaar aan), waardoor het fijne sediment (fijnste zand en klei) sedimenteren. ls dit proces maar lang genoeg doorgaat, ontstaat er nieuw land. 

Bovenloop

• Hoge stroomsnelheid door reliëf
• Transport van alle sedimenten (keien, grind, zand en klei)
• Verwering en massabeweging
• U en V-dalen door erosie

Middenloop

• Minder reliëf, afnemende stroomsnelheid
• Sedimentatie van keien (grotere sedimenten)
• Transport van grind, (grof) zand en klei. 
• Meanders (bochten)

Korrelgrootte

Hoe hoger de stroomsnelheid, hoe groter de korrelgrootte

Hoe lager de stroomsnelheid, hoe kleiner de korrelgrootte

Let op!

Ontstaan sedimentgesteente is in 1.1 aan bod gekomen.

Wat moet je kennen/kunnen?

- beschrijven hoe het ontstaat;

- 3 voorbeelden;

- kunnen herkennen.

1.Reliëf

2. Stroomsnelheid

3. Processen

4. Sediment

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Veel

Weinig

Overgang veel naar weinig

Laag

Sedimentatie

Fijn zand, klei

Hoog

Erosie en verwering

stenen

Overgang van hoog naar laag

Erosie/sedimentatie in evenwicht

Grof zand, grind

Hoe groter het hoogteverschil,
hoe .... de stroomsnelheid van de rivier.

1. lager
2. hoger

Wat is het verband tussen de stroomsnelheid en de korrelgrootte van het sediment? Gebruik een 'hoe-hoe' zin.

In de bron zie je sedimentgesteente. Hoe is dat te herkennen?

Wat is een delta?

1. Nieuw land in zee dat ontstaat door sedimentatie waar een rivier in zee mondt.
2. Gesteente dat is ontstaan door het neerleggen van materiaal door water, wind of ijs.
3. Die bouwwerken die na 1953 zijn gebouwd om het water tegen te houden.
4. Door de wind opgewaaide zandheuvel.

Bij een delta overheerst...

1. erosie
2. verwering
3. sedimentatie

Aan de slag!

2BCD, 3, 4AB van par. 1.4 worden gemaakt.

Hoe ontstaan duinen?

Duinen: door de wind opgewaaide zandheuvel.

 

Opdrachtje

• Lees de tekst 'het ontstaan van duinen' in je boek.
• Beschrijf in ongeveer 5 stappen hoe een duin wordt gevormd. 
• Noteer de stappen op je aantekenblad. Je mag samenwerken.

Tijd: 8 min.

Klaar: maak opdracht 2, 3 en 5 in je boek.

Na 8 min. bespreken we klassikaal de opdracht

1. Golven nemen zand mee naar het strand.

2. Door sedimentatie ontstaat er een zandbank.

Ontstaan duinen

3. Uiteindelijk komt de zandbank boven water uit.

4. De wind neemt het zand mee tot het een obstakel tegenkomt.

Ontstaan duinen

5. Bij het obstakel ontstaat een heuveltje wat uit kan groeien tot een duin.

Ontstaan duinen

Aan de kust van Nederland vind je strandwallen en duinen.
Welke 'vervoerder' heeft de duinen vooral gevormd?

1. Water
2. Wind
3. IJs

Het ontstaan van duinen is in 5 stappen te beschrijven. Die stappen staan hieronder in willekeurige volgorde. Zet de letters in de juiste volgorde.
a. Een rivier transporteert het zand naar de kust.
b. Door erosie en verwering breken gesteenten af in de bergen.
c. Golven leggen het zand op de kust.
d. Het zand wordt door zeestromen verplaatst.
e. Wind blaast het zand op tot duinen.

Welk proces is verantwoordelijk voor de vorming van duinen?

1. Verwering
2. Erosie
3. Massabeweging
4. Sedimentatie

Aan de slag!

Vraag 5 en 6ABC van 1.4 worden nu afgemaakt.