10.4 Zuur-basereacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

10.4 Zuur-basereacties

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je kunt uitleggen hoe een zuur en een base zich gedragen bij een zuur-basereactie.
  
• Je kunt een aantal belangrijke toepassingen van zuur-basereacties beschrijven.
  
• Je kunt de reactievergelijkingen van een aantal zuur-basereacties opstellen.

Leer uit je hoofd!

Zuren zijn deeltjes die H⁺ ionen kunnen afstaan.
Basen zijn deeltjes die H⁺ ionen kunnen opnemen.
Wat gebeurt er als je een zuur en een base zou samenvoegen?

Zuur en base bij elkaar

Een zuur kan afstaan, een base kan opnemen. 

Tijdens de reactie van een zure en een basische stof vindt er overdracht van H⁺ ionen plaats. De base neemt de H⁺ ionen op!

Deze reactie noem je een zuur-basereactie. 

Zuur-base reacties

Wat gebeurt er als je een zuur en een base zou samenvoegen?

Dan gaan de zuur en base met elkaar reageren!

zuur + base → reactieproducten

Dit noem je een zuur-base reactie.

Het zuur geeft H⁺ ionen aan de base.

Zuur-base reacties

Tijd voor onderscheidt.

Zuur-base reacties onder te verdelen in 2 categorieën:

• Reacties waarvan zowel het zuur als de base opgelost is in water.
  
• Reacties waarvan het zuur opgelost is in water, maar de base niet.
  

Reactievergelijkingen

Het afstaan en opnemen van H+ -ionen kun je weergeven in een reactievergelijking. In tabel 1  staan de zuur-basereacties van de vier basen die je moet kennen.

zuur-basereactievergelijking opstellen

Stap 1: Noteer in formuletaal de aanwezige stoffen.

Stap 2: Geef het zuur- en het basedeeltje aan.

Stap 3: Noteer de bijbehorende zuur-basereactievergelijking (zie tabel 1).

Stap 4: Kijk in de oplosbaarheidstabel om te zien of er nog een neerslag-reactie met de tribune-ionen ontstaat.

Wat zijn Zuren en Basen?

Zoutzuur is een gevaarlijk goedje. Je kunt het ontzuren met behulp van natronloog.
Geef de reactievergelijking van deze zuur-basereactie.
(Maak gebruik van het stappenplan)

1:
zoutzuur: H+ (aq) + Cl- (aq)

natronloog: Na+ (aq) + OH- (aq)

2:
zuurdeeltje: H+

basedeeltje: OH-

3:
H+ (aq) +  OH- (aq) -> H2O (l)

4:
 tribune-ionen:

Na+ en Cl-

Uit de oplosbaarheidstabel volgt dat deze samen goed oplossen, dus er ontstaat geen neerslag

Zure regen (salpeterzuuroplossing) komt op de grond terecht. Daar kun je het neutraliseren door ongebluste kalk (calciumoxide) te strooien.
Stel van deze zuur-basereactie de reactievergelijking op.
(gebruik het stappenplan)

1:
verzuurde bossen: H+

calciumoxide: CaO

2:
 zuurdeeltje: H+ 

basedeeltje: CaO

3:
2 H+ (aq) + CaO (s) -> Ca2+ (aq) + H2O (l)

4:
tribune-ionen: Ca2+

Zuur-base reacties

De 4 zuur-base reacties die je absoluut moet kennen!

Wat is de zuur-base reactie tussen salpeterzuuroplossing en ammoniak?

Wat is de zuur-base reactie tussen zoutzuur en natronloog (natriumhydroxide)?

Wat is de zuur-base reactie tussen zwavelzuur en lood(II)hydroxide?

Stel je voegt een zuur en een base samen, dan ontstaat er een zuur-base reactie.
Wat gebeurt er met de pH als je een base toevoegt aan een zuur?

Neutraliseren

• Je kunt een zuur volledig ontzuren door het te laten reageren met de juiste hoeveelheid van een base.
• Dit heet neutraliseren.
• Neutraliseren = een base aan een zuur toevoegen (of omgekeerd) totdat de pH 7 is.
• Je kan met een indicator kijken of het is geneutraliseerd, fenolftaleïne is daarvan een goed voorbeeld.

Neutraliseren

Kan je met water een zuur neutraliseren?

1. Ja, want water heeft een hogere pH dan een zuur.
2. Ja, want water heeft al pH 7.
3. Nee, want door water toe te voegen kom je nooit bij pH 7.
4. Nee, want water kan niet neutraliseren.

Oefeningen

Ga aan de slag met de volgende oefeningen:

Hoofdstuk 10 Paragraaf 4:

4 t/m 14

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Je kunt uitleggen hoe een zuur en een base zich gedragen bij een zuur-basereactie.

Je kunt een aantal belangrijke toepassingen van zuur-basereacties beschrijven.

Je kunt de reactievergelijkingen van een aantal zuur-basereacties opstellen.