6.1 Bloed

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Thema 6: Transport

6.1 BLOED

• Je kunt de bestanddelen van bloed noemen.
• Je kunt de kenmerken en functies benoemen van bloedplasma, rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.
• Je kunt uitleggen wat er allemaal gebeurd bij bloedstolling op cel- en molecuulniveau.

Leerdoelen

SAMENSTELLING BLOED

• 7% plasma-eiwitten
• 91% water
• 2% opgeloste stoffen 

Bloedplasma

Bloedplasma vervoert beetje O2, voedingsstoffen, hormonen, enzymen, antistoffen en afvalstoffen (zoals CO₂).

Maak eerst opdracht 1 en 2

pagina 94 en 95

Wat is het verschil tussen plasma en serum?

Fibrinogeen is                 Bevat fibrinogeen

omgezet in fibrine.         (= stollings-eiwit)

Huiswerk

Bestudeer 6.1

en maak 3 t/m 8

Stamcellen uit beenmerg 

worden:

- rode bloedcellen

- witte bloedcellen

- bloedplaatjes

Hoe ontstaat bloed?

Bloedcellen worden gevormd in
het beenmerg; het binnenste
gedeelte van je botten.
Waar zit het beenmerg NIET?

1. in het bekken
2. in de ribben
3. in het borstbeen
4. in het knie-gewricht

Welke "fout" maakte de spreker
van het filmpje?

1. Hij zei dat witte bloedcellen nodig zijn voor de afweer.
2. Hij beweerde dat het plasma; zouten, suikers en eiwitten bevat.
3. Hij legde uit dat rode bloedcellen je organen voorziet van zuurstof.
4. Hij noemde bloedplaatjes cellen.

• bi-concaaf
• geen celkern
• vervoeren zuurstof
• bevatten hemoglobine (eiwit)
• hemoglobine kan zuurstof binden en weer afgeven
• hemoglobine bevat ijzer!

Rode bloedcellen

• hebben WEL een celkern
• zijn flexibel van vorm - kunnen buiten de bloedvaten komen
• maken ziekteverwekkers onschadelijk
• macrofagen sluiten ziekteverwekkers in en gaan hierbij zelf dood

Witte bloedcellen

Pus en etter (in een wond) bestaat uit dode witte bloedcellen en gedode bacteriën.

Witte bloedcel (macrofaag) maakt de ziekteverwekker onschadelijk door deze in te sluiten.

Witte bloedcellen

Leukemie is kanker van de witte bloedcellen.

Bij leukemie gaat er iets mis bij de ontwikkeling van witte bloedcellen in je beenmerg. De witte bloedcellen worden kwaadaardig: ze gaan ongeremd delen en werken niet goed.

• zijn delen van uiteengevallen cellen
• hebben geen celkern
• zorgen ervoor dat bloed         buiten de bloedvaten stolt

Bloedplaatjes

Bloedstolling: bloedplaatjes en fibrinogeen

Als bloedplaatjes per ongeluk in een bloedvat samen gaan klonteren onstaat er een bloedpropje dit kan tot verstoppingen zorgen.

Het bloedvat kan afgesloten worden, dan komt er geen bloed meer doorheen. De organen of weefsels waarnaar het bloedvat gaat krijgen geen zuurstof meer of kunnen hun koolstofdioxide niet kwijt. 

Trombose

Wat is trombose?

1. De afsluiting van een bloedvat door een bloedpropje
2. Dode witte bloedcellen in een wondje
3. Hemoglobine van een rode bloedcel, gebonden aan zuurstof
4. Klontering van eiwitten in bloedplasma

Het gehalte aan cholesterol in het bloed kan een rol spelen bij het ontstaan van vernauwing in bloedvaten. Cholesterol is een bepaald type vet. Cholesteroldeeltjes kunnen in de wand van bloedvaten terechtkomen. Bepaalde bloeddeeltjes nemen dit cholesterol in zich op, net zoals ze ziekteverwekkers onschadelijk maken.
Hoe heten deze bloeddeeltjes?

1. bloedplaatjes
2. rode bloedcellen
3. witte bloedcellen
4. bloedplasma

In de afbeelding is een
microscopisch beeld van
bloed te zien.
Met welke letter wordt een
bloedplaatje aangegeven?

P

Q

R

1. P
2. Q
3. R

Thalassemie is een zeer ernstige bloedziekte die het gevolg is van afwijkende rode bloedcellen. De ziekte wordt veroorzaakt door een recessief gen. Iemand die heterozygoot is voor dit gen, wordt een drager genoemd. Een drager heeft meestal voldoende gezonde rode bloedcellen en heeft de ziekte in een minder ernstige vorm.
Waar in het lichaam worden rode bloedcellen gemaakt?

1. in de lever
2. in het hart
3. in de nieren
4. in het (rode) beenmerg

Welk onderdeel van bloedplasma moet er bij het roze rechthoek staan?

Welk onderdeel van bloedplasma moet er bij het roze rechthoek staan?

1. plasma-eiwitten
2. plasma-hormonen
3. plasma-suikers
4. plasma-vetten

Nu doen!

Kijk zelf 3 t/m 8 na van 6.1 via 

de antwoorden in de jaarbijlage in SOM

Lees alvast 6.2 door