Literatuuranalyse - setting

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom DH4!

Deze les:

Terugblik perspectief

Introductie setting

Zelfstandig werken

Terugblik perspectief

• Open plek in een verhaal
  
• Ik-perspectief/ik-verteller: beschrijvende ik vs. belevende ik
• Hij/zij perspectief/personale verteller
  
• Focalisatie
  
• Alwetende verteller (weektaak)

Noteer met je buur in steekwoorden wat de behandelde begrippen betekenen. 

Setting

Wat is het? Waarom zou het belangrijk kunnen zijn?

Setting (PTO)

Plaats: geografische plaats bv. land, stad, dorp, straat, landschap...

Tijd: historische tijd bv. 1961, jaren 40, jaargetijde, maand, dag, moment op de dag...

Omstandigheid bv. hongerwinter, vakantie, opstand, staking...

Klassikale opdracht

We kijken gezamenlijk naar de openingsscene van de film Dunkirk.

Vorm een groepje van drie. Ieder groepslid gaat op één specifiek onderdeel van setting letten: Plaats, Tijd of Omstandigheid.

Maak aantekeningen tijdens het kijken. 

Setting (PTO)

Wat is de Plaats?

In welke historische Tijd speelt het zich af? 

Wat is de Omstandigheid waarin de personages zich bevinden? 

Setting (PTO) in het fragment

Plaats: Duinkerke

bv. titel van de film, het strand

Tijd: Tweede Wereldoorlog rond 1940

bv. de uniformen van soldaten, geweren, barricades van zandzakken, geallieerden

Omstandigheid: soldaten die al lang onderweg zijn

bv. het water drinken uit een tuinslang, het bewaren van pamfletten/papier, het pakken van stompjes sigaretten uit een asbak

Functies ruimtebeschrijving

1. Concretisering: de verteller beschrijft de plaats van handeling nogal gedetailleerd, zodat de lezer zich een voorstelling kan maken van de omgeving.

2. Sfeer: de ruimtebeschrijving kan een sfeer oproepen die belangrijk is voor het verhaal, bv eng, angstaanjagend (bij griezelige, spannende situatie) .

3. Gethematiseerde ruimte: er kan een verband bestaan tussen de ruimte en het thema, 

bv Oeroeg – Hella Haasse: speelt in Nederlands-Indië. De plaats is belangrijk omdat de strijd tussen de blanke overheersers en de lokale bevolking het hoofdmotief is, en misschien wel het thema.

Functies ruimtebeschrijving

4. Ruimte en bouw: de ruimte kan te maken hebben met de opbouw van het verhaal, bv. bij reisverhalen/verhalen over een zoektocht waarbij de plaatsen de hoofdpersoon beïnvloeden.

5. Ruimte en personages: de hoofdpersoon kan een bepaalde voorkeur hebben voor een bepaald soort ruimte en dat kan een grote rol spelen in het verhaal, 

bv. Montyn – Dirk Ayelt Kooiman: de hoofdpersoon heeft een grote angst voor afgesloten ruimtes. Die angst bepaalt zijn handelen en daarmee de gebeurtenissen van het verhaal. Uit angst om opgesloten te worden in een benauwde fabriek meldt hij zich bij de Duitsers die hem een avontuurlijk, vrij leven in het vooruitzicht stellen

Functies ruimtebeschrijving

6. Symbolische ruimte: de ruimte kan een symbolische betekenis hebben. Een symbool is een voorwerp dat naar iets anders verwijst, bv witte duif - vrede; vlinder - vrijheid; kelder - geheimzinnigheid/onbewuste

Terug naar het fragment

Noteer contrasten/tegenstellingen: welke zie je? 

Tip: let op de hoofdpersoon en de ruimte

De docent spoelt een klein stukje terug vanaf het stukje dat de hoofdpersoon tussen de zandzakken doorloopt.

Terug naar het fragment

Noteer contrasten/tegenstellingen: welke zie je? 

Tip: let op de hoofdpersoon en de ruimte

De docent spoelt een klein stukje terug vanaf het stukje dat de hoofdpersoon tussen de zandzakken doorloopt.

Symbolische functie van ruimte

Tegenstellingen in een ruimte kunnen worden gebruikt om de emotie van een personage duidelijk te maken, 

bv. De hoofdpersoon komt uit de chaos en ineens is er orde op het strand, hij komt uit het donker en staat ineens in het zonlicht. 

Deze tegenstellingen geven de chaos van oorlog waar de hoofdpersoon zich bevindt extra scherp weer. 

Dus de ruimte heeft naast zijn letterlijke betekenis, ook  een figuurlijke betekenis/functie. 

In dit geval is dat chaos in de oorlog en verwarring daarover -> ofwel: symbolische ruimte

Zelfstandig werken

Ga naar Classroom 'vragen bij boekopdracht 1' (zie Literatuuranalyse)

Als het goed is, heb je geoefend met personages en perspectief in je eigen boek; doe nu hetzelfde voor setting (PTO).

Niet eerder aan begonnen? Zorg dat je begint

bij de personages, dan perspectief en als laatst

pas setting. 

Let op: dit is een vereiste voor je boekopdracht 1 

Welkom DH4!

Deze les:

Terugblik setting

(Klassikale) opdracht setting

Zelfstandig werken

Terugblik setting

Schrijf om-en-om op wat je weet over het literaire begrip: setting.

Setting (PTO)

Plaats: geografische plaats bv. land, stad, dorp, straat, landschap...

Tijd: historische tijd bv. 1961, jaren 40, jaargetijde, maand, dag, moment op de dag...

Omstandigheid bv. hongerwinter, vakantie, opstand, staking...

Functies ruimtebeschrijving

1. Concretisering: de verteller beschrijft de plaats van handeling nogal gedetailleerd, zodat de lezer zich een voorstelling kan maken van de omgeving.

2. Sfeer: de ruimtebeschrijving kan een sfeer oproepen die belangrijk is voor het verhaal. 

3. Gethematiseerde ruimte: er kan een verband bestaan tussen de ruimte en het thema. 

4. Ruimte en bouw: de ruimte kan te maken hebben met de opbouw van het verhaal.

5. Ruimte en personages: de hoofdpersoon kan een bepaalde voorkeur hebben voor een bepaald soort ruimte en dat kan een grote rol spelen in het verhaal.

Functies ruimtebeschrijving

6. Symbolische ruimte: de ruimte kan een symbolische betekenis hebben. Een symbool is een voorwerp dat naar iets anders verwijst -> ofwel: de figuurlijke betekenis/functie

Setting in een verhaalfragment

We lezen gezamenlijk de tekst. Maak aantekeningen tijdens het lezen. Doe dat als volgt:

Plaats: ...

Tijd: ...

Omstandigheid: ...

Let op: wanneer is er sprake van een figuurlijke betekenis/symbolische functie van de ruimte? Dus: welke ruimte(s) staat symbool voor iets. 

blz 131-132

blz ...

Opdracht

Schrijf nu zelf een kortverhaal van minimaal 200 woorden waarin je focust op de setting (PTO) en gebruikmaakt van een symbolische functie/figuurlijke betekenis van de ruimte. 

Aan het einde van de les lever je je tekst in via 

Classroom.

Eerder klaar?

Ga naar Classroom en ga verder met 'vragen bij boekopdracht 1'.