4.4 Burgeroorlog, oorlogscommunisme en Nieuwe Politiek (3)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

4.4 Burgeroorlog, oorlogscommunisme en Nieuwe Politiek

De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1924-1953

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Herhaling

De Sovjet Unie onder Lenin

Herhaling

Lenin breekt met de ideeën van Karl Marx. Wat is er anders bij Lenin?

Herhaling

Revolutie door de partij in plaats van het volk

Herhaling

Lenin voerde het 'Oorlogscommunisme' in. Wat houdt dit in?

Herhaling

Alles wordt eigendom van de staat en geregeld alsof de bevolking 'in het leger zit'.

Herhaling

Vanaf 1921 wordt de Nieuwe Economische Politiek ingevoerd. Wat is een kenmerk hiervan?

Herhaling

- Kleine bedrijven mogen zelfstandig blijven

-Industrie en handel zijn in handen van de staat

-Er werd een lager belasting geheven
-Een deel van de oogst mag weer worden verkocht

Lenin breekt met de ideeën van Karl Marx. Wat is er anders bij Lenin?

1. Revolutie door de partij
2. Eigen bezit is toegestaan
3. Er zijn verkiezingen
4. Revolutie door de arbeidersklasse

Lenin voerde het 'Oorlogscommunisme' in. Wat houdt dit in?

1. Boeren moesten verplicht het leger in
2. Lenin wordt hierdoor alleenheerser in de SU
3. Alles werd eigendom van de staat
4. De Witten werden vervolgd door de Roden

Vanaf 1921 wordt de Nieuwe Economische Politiek ingevoerd. Wat is een kenmerk hiervan?

1. Kleine bedrijven mogen zelfstandig blijven
2. Industrie en handel zijn in handen van de staat
3. Er werd een lager belasting geheven
4. Een deel van de oogst mag weer worden verkocht

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe de Sovjet Unie (economisch) uitgroeide tot een grootmacht onder Stalin.

Wat weet je eigenlijk
van Joseph Stalin?

Langzaam begint een jongeman, genaamd Iosif Dzjoegasjvili (bijnaam: Stalin), steeds belangrijker binnen de Communistische Partij te worden.

Lenin moet niets van Stalin hebben: hij vindt hem te grof en ongeschikt als leider (of opvolger). Maar Lenin krijgt een aantal beroertes en sterft in 1924 zonder opvolger gekozen te hebben...

Stalin had geen gelukkige jeugd: het gezin leefde in grote armoede. Hij ging naar school, maar werd uiteindelijk weggestuurd...

...omdat hij geen examen had afgelegd en hij de revolutionaire ideeën (van Marx) erg interessant vond. 

In maart 1919 werd Stalin als één van de vijf leden van het bestuur van de Communistische Partij gekozen. In april 1922 werd hij secretaris-generaal van de partij. Niemand wist toen dat deze functie zou uitgroeien tot het belangrijkste en machtigste ambt in de Sovjet-Unie. 

Als secretaris-generaal had hij de bevoegdheid mensen binnen de Partij posities te geven of te ontnemen...

Visie Marxisme:

De communistische revolutie wordt door de arbeidersklasse geleid.

Visie Leninisme:

De communistische revolutie wordt door de partij geleid.

Visie Stalinisme:

Communisme met één man als leider (Stalin zelf).

Collectivisatie

• Afschaffing van de NEP >de landbouw moest veranderen om alle monden te voeden > mechanisatie.
• Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz.

• De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 
• De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 
• Later kwamen er ook sovchozen.

• letterlijk vertaald: collectieve huishouding
• collectieve boerderij
• boerderijen waren eigendom van groepen samenwerkende boeren en van de staat
• boeren mochten een stukje privé-land houden, een paar dieren en hun eigen huis bezitten

• letterlijk vertaald: sovjet huishouding
• collectieve staatsboerderij
• staatslandbouwbedrijf (soort: 'boerderijfabriek')
• alles is eigendom van de staat
• boeren zijn arbeiders die werken voor een vast loon

Kolchozen

Sovchozen

Waarom collectivisatie?

• Voedsel veel efficiënter produceren in grote gemechaniseerde bedrijven.
  
  
• Kleine boeren zonder eigen land zouden moeten kunnen profiteren hiervan > gelijkelijk deel uitmaken van het geheel.
• Welvarende boeren de dupe > bedrijf opgeven.

• De collectivisatie moest zorgen voor een hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden > Sovjet Unie verkocht voor miljoenen graan aan het buitenland.
  

• Boeren die zich verzetten tegen de collectivisatie werden gezien als vijanden van het communisme. Miljoenen boeren zijn om die reden vermoord.
  

De Holodomor was een hongersnood op het grondgebied van de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek in de jaren 1932-1933. Het aantal doden lag tussen de 2,5 en de 7,5 miljoen.

De Oekraïense boeren verborgen hun graan en slachtten hun vee liever dan dat ze het leverden aan de staatsboerderijen. De verplichte graanleveranties werden als straf verhoogd, hoewel de oogst in 1932 mislukte. Miljoenen boeren, door de communisten aangeduid als koelakken, werden gedeporteerd naar Siberië.

De Holodomor wordt in sommige landen gezien als een genocide.

Planeconomie

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.
• Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

• Hiermee wilde Stalin laten zien dat de Sovjet-Unie een machtiger land was dan de kapitalistische landen met hun vrije markt-economie > grote crisis van de jaren '30.

• Vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.
  
  
• Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

1928

 Ijzererts 1 mil
Staal 2 mil
Kolen 10 mil
Elektriciteit 3.2 biljoen Importeur aardgas

1940

 Ijzererts 5.5 mil
 Staal 9 mil
 Kolen 73 mil
 Elektriciteit 31 biljoen Exporteur aardgas 

Gevolgen

• Bouw nieuwe steden, spoorlijnen, wegen, invoering wetenschappelijke landbouwtechnieken, moderne industrie en alfabetisering bevolking.
  
• Maar ook: versterven van miljoenen russen en andere volkeren, opbouw slavenkampen (Goelag). 
  
  
• Bolsjewieken vinden deze tegenstellingen wel meevallen, het bereiken van het socialisme was een te grote doelstelling en alles moest daarvoor wijken.

Wat hoort bij wie?

Oorlogscommunisme

Vijfjarenplan

Planeconomie

Nieuwe Economische Politiek

Collectivisatie

Communistische revolutie door de partij

Communistische revolutie door één leider

'De collectivisatie was bedoeld om sneller en meer voedsel te verbouwen'

1. Waar
2. Niet waar

'Een kolchoz is een collectieve staatsboerderij'

1. Waar
2. Niet waar

'Door de ingevoerde Planeconomie van Stalin ging het economisch beter met de Sovjet Unie'

1. Waar
2. Niet waar

Begrippen uit deze les

• Collectivisatie
• Kolchozen
• Sovchozen
• Planeconomie
• Vijfjarenplan

Personen uit deze les

• Lenin
• Stalin

Jaartallen uit deze les

• 1928: Stalin aan de macht
  
  
• 1928: Start vijfjarenplannen met de collectivisatie

Schrijf 3 dingen op
die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog
niet zo goed hebt begrepen

Opdracht

Essay Lenin en Stalin

Huiswerk

Lezen: §4.4

Maken: Opdrachtenboekje §4.4: 8 t/m 11