Economie in vroegmoderne tijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Ontdekkingsreizen

Kenmerkende aspecten van de vroegmoderne tijd.

• Veranderend mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling
• Hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
• Begin van de Europese expansie overzee
• Protestantse reformatie die een splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had
• Conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
  

De "ontdekking" van Amerika

In augustus 1492 vertrok de Columbus met drie schepen vanuit Spanje. Het doel was om Azië te bereiken via het westen. Na zeventig dagen varen kwam land in zicht...

Inheemse Amerikanen die buigen voor Columbus en de Europeanen en hun een geschenk aanbieden.

Christoffel Columbus die de bewoners begroet

De Europeanen namen hun christelijke geloof mee naar de 'Nieuwe Wereld', dit wordt in het schilderij afgebeeld door dit kruis

Dit schilderij is jaren na de gebeurtenis gemaakt. De schilder was niet aanwezig bij de gebeurtenis en heeft het schilderij gebasseerd op verhalen en zijn eigen fantasie.

Hoe groot is de kans dat deze afbeelding van Columbus' zijn ontdekking van Amerika klopt?

De "ontdekking" van Amerika

Hij ging aan land, plantte de Spaanse vlag en ontmoette de bevolking.
In zijn scheepsjournaal schreef hij: 'Ik had de indruk dat het mensen waren die het aan alles ontbrak. Allemaal liepen ze naakt. Allen die ik zag waren jong; ze waren heel goed gebouwd. Hun haren, stug als paardenstaarten, vallen kort naar voren tot over de wenkbrauwen. De rest van het haar valt naar achteren en dat laten ze lang. Ze verven hun huid. Ze dragen geen wapens en kennen die ook niet. Toen ik ze zwaarden liet zien, pakten ze die beet bij het scherp, zodat ze zich bezeerden."

De "ontdekking" van Amerika

'Ik denk dat ze makkelijk christenen zullen worden, want ze leken me geen eigen godsdienst te hebben.'
Hij noemde deze mensen indianen (hij dacht immers India te hebben bereikt). Pas later, toen Columbus en andere ontdekkingsreizigers vaker naar het Westen gevaren waren, werd duidelijk dat dit Azië niet was, maar een ander, nog ongekend werelddeel.

Ontdekkingsreizen

Deelvraag: Waarom zochten Europeanen nieuwe handelsroutes overzee?

Begrippen:

1. Zijderoute
2. Kahn
3. Osmaanse Rijk
4. Kraak

Peperdure handel

Al sinds de tijd van het Romeinse Rijk was er handel tussen Azië, het Midden-Oosten, Afrika en Europa.

Luxegoederen zoals b.v.: edelstenen, suiker, specerijen en zijde waren erg populair in Europa maar werden daar niet geproduceerd.

Specerijen werden gebruikt om eten op smaak te maken, parfum van te maken en de gezondheid te verbeteren. Ook kon men het gebruiken om te laten zien hoe rijk ze waren, de prijs van een kilo peper was in die tijd hoger dan een kilo goud. 

Leg uit waarom/waardoor de luxe goederen uit Azië zo duur waren in Europa.

Karavanen uit het Oosten

De belangrijkste handelsroute via welke de Aziatische luxegoederen Europa bereikte was de zijderoute. Deze route liep vanuit China naar het Midden-Oosten en eindigde rond de Middellandse Zee.

Handelaren legde telkens een etappe van de reis af. Daarna verkocht hij zijn producten aan een andere handelaar die de volgende etappe aflegde en het daarna ook weer doorverkocht. 

Vanuit zuid Europa (Genua en andere Italiaanse handelssteden) werden de producten doorverkocht aan noord en west Europa.

Hoe kwamen Aziatische goederen naar Europa voor de tijd van ontdekkers en hervormers?

1. Ze werden gehaald door Europese handelaren. Zij reisde constant heen en weer.
2. Ze werden gebracht door Aziatische handelaren. Zij reisde constant heen en weer.
3. Ze werden van handelaar op handelaar doorverkocht. Elke handelaar legde een deel van de zijderoute af.
4. Ze werden op grote schepen geladen en om Afrika heen naar Europa gebracht.

Geef redenen waarom handelaren niet de hele zijderoute zelfstandig aflegden.

Welk effect had de tussenhandel op de prijs van de goederen? Gebruik het woord winst in je antwoord.

Marco Polo

• Venetiaanse handelaar en ontdekkingsreiziger die in de late middeleeuwen naar Azië reisde.
• Werd in dienst genomen door de Khan van het Mongoolse rijk.

• Heeft reisverslagen nagelaten waarmee hij beroemd werd, deze verslagen stonden vol met verhalen over vreemde plaatsen en volken.

• Europese tijdgenoten van Marco Polo konden zijn reisverslagen amper geloven. Er waren namelijk geen andere westerse bronnen over deze gebieden en bijna niemand durfde een dergelijke lange reis te maken.

Rond de Middellandse Zee

• In de 14e en 15e eeuw ontstond er rond het oostenlijke deel v/d Middellandse Zee een machtig rijk, het Osmaanse Rijk (vernoemd naar de oprichter Sultan Osman)
• 1453 inname van de Byzantijnse hoofdstad Constantinopel (Byzantium was Oost-Romeinse Rijk)

Opp. Osmaanse rijk

9,5x Frankrijk nu

122x Nederland nu

Osman I

Rond de Middellandse Zee

• Vanaf de inname van Constantinopel werd het Turkse rijk van daaruit centraal bestuurd en nam de macht en het grondgebied van de Sultans snel toe.
• Osmaanse vloot beheerste de Middellandse Zee.
• Osmaanse Rijk kreeg controle over de handelsroutes waarlangs handelaren de Aziatische luxegoederen aanvoerden.

• Na de grote veroveringen brak een periode van vrede en voorspoed aan binnen het Osmaanse Rijk.

Wat zal de beheersing van het eind v/d zijderoute door de Osmanen, voor effect hebben gehad op de prijs van de Aziatische luxegoederen?

Voordelen voor de West-Europese stadstaten en koninkrijken:

• Komst van het Osmaanse Rijk bood stabiliteit rondom de Middellandse Zee en Midden-Oosten wat gunstig was voor de handel.

Nadelen voor de West-Europese stadstaten en koninkrijken:

• De Europeanen moesten steeds strijd leveren tegen de oprukkende Osmaanse legers.
• De prijzen van oosterse luxegoederen ging nog verder omhoog en konden alleen bij de Osmaanse handelaren worden gekocht. 

Wat deden de Europese handelaren tegen de toename in prijs van de Aziatische goederen?

1. Ze stopte met het verkopen van dit soort goederen, hierdoor waren deze producten lang niet te krijgen in Europa.
2. Ze gingen via een lange omweg om het Osmaanse Rijk heen, via het huidige Rusland.
3. Ze gingen prijzen van Europese goederen hoger maken en konden zo toch nog winst maken.
4. Ze gingen opzoek naar handelsroutes over zee om de goederen rechtstreeks te halen.

Op zoek naar Indië

• Indië was in die tijd de naam voor het hele gebied ver ten oosten en zuidoosten van Europa.

• Om een zeeroute naar Indië te vinden gebruikte ze een nieuw type schip, namelijk de Kraak. Dit schip kon zwaar bewapend worden, was geschikt voor lange zeilreizen en het kon veel goederen dragen.
• Ook was de kennis over zeevaart toegenomen door contacten met Arabische zeelieden.
• Nieuwe navigatie-instrumenten zoals het astrolabium en kompas werden gebruikt.

Kraak

astrolabium

kompas

Noem ten minste drie oorzaken waarom de Europeanen rond 1500 dachten dat ze in staat zouden zijn om een rendabele zeeroute naar Indië te kunnen vinden.

Wat was géén reden voor Europese zeelieden om niet mee te willen op een ontdekkingstocht naar Indië?

1. Er bestonden veel verhalen over zeemonsters die zouden leven in de onbekende wateren.
2. Het was een erg lange reis en ze waren daarom lang van huis weg.
3. De Osmanen namen wraak op iedereen die hun gebied omzeilden en zelf de specerijen en zijde gingen halen.
4. Zeevaart was gevaarlijk, piraterij, stormen en scheurbuik zijn slechts enkele v/d gevaren. Hoe langer de reis des te gevaarlijker.

Het Portugese handelsrijk

Deelvraag:

Begrippen:

  Spanje verovert Amerika

Deelvraag:

Begrippen:

De Nieuwe Wereld

Deelvraag:

Begrippen: