Th4 - BS3

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema 4 - Transport

BS3 - het bloedvatenstelsel

leerdoelen BS3

slagaders

haarvaten

aders

aderkleppen

poortader

bloeddruk

bovendruk

onderdruk

hartinfarct

vaatgeruis

begrippen bs3

na deze les kun je

• de functies en kenmerken van aders, slagaders en haarvaten
  
• de delen van het bloedvatenstelsel noemen en daarin zuurstofgehalte, glucosegehalte en stroomrichting van het bloed aangeven
• het verloop van de bloeddruk in de bloedvaten beschrijven

Belangrijke woorden

Slagaders, aders, haarvaten

Poortader

Bloeddruk: bovendruk/onderdruk

Variatie in bloeddruk en stroomsnelheid in de verschillende typen bloedvaten.

Bloedvaten

Er zijn drie typen bloedvaten, welke je in de afbeelding hiernaast en in BINAS 84C2 kunt zien.

Haarvaten

Aders

Welke kenmerken horen bij welk bloedvat? 

Sleep de juiste woorden naar de bloedvaten.

Slagaders

Kleppen

Hoge bloeddruk

Liggen dieper in het lichaam

De wand is één cellaag dik

De wand is dik, stevig en elastisch

Bloed stroomt van de organen weg naar het hart toe

Voedingsstoffen en zuurstof, maar ook koolstofdioxide en andere afvalstoffen gaan erdoorheen, 

Slagaders (1)

Het hart pompt het bloed in de slagaders (longslagaders en aorta), naar de organen toe. 

De hartkamers pompen het bloed met kracht weg, daarom is de bloeddruk in slagaders hoog. 

De slagaders zetten eventjes uit, dit kun je voelen aan de polsslag.

Slagaders (2)

De meeste slagaders liggen diep in het lichaam, zodat ze niet zo gauw beschadigd kunnen raken. 

De wand van slagaders is dik, stevig en elastisch. Ze hebben geen kleppen, behalve de halvemaanvormige kleppen aan het begin van de longslagader en aorta.

Haarvaten (1)

In organen vertakken slagaders zich in steeds kleiner wordende bloedvaten, hierbij wordt de wand steeds dunner. 

Wanneer de wand één cellaag dik is, noem je het een haarvat. Haarvaten vormen in een orgaan een haarvatennet.

Haarvaten (2)

In de afbeelding zie je rechts in de cirkel (5) een slagader (6), een ader (4) en een haarvatennet (3). 

Links een doorsnede van een haarvat (7), 1 is een cel, 2 de celkern. 

Haarvaten hebben een lage bloeddruk, en door de dunne wand kunnen voedingsstoffen en zuurstof naar de cellen. Koolstofdioxide en andere afvalstoffen neemt een haarvat weer mee.

Aders (1)

De haarvaten komen samen in grote bloedvaten: de aders. Door de aders stroomt bloed van de organen weg, terug naar het hart (longader, bovenste onderste holle ader). De wanden zijn dunner en minder elastisch en er is geen hartslag merkbaar. Ze liggen meestal minder diep in je lichaam.

Aders (2)

Veel aders hebben kleppen, vooral die in je armen en benen. Hierdoor kan het bloed maar één kant op: zie de afbeelding hiernaast, het bloed in je benen kan bijvoorbeeld niet meer naar beneden maar moet naar je hart terug! 

(De spieren in je armen en benen helpen de aders leeg te drukken.)

Zoals je in de afbeelding kan zien, heeft het bloed van het kindje geen direct contact met het bloed van de moeder! Er zit een laagje cellen tussen, waar sommige gifstoffen niet doorheen kunnen.

Poortader (1)

De laatste uitzondering is de poort-ader. Door de poortader stroomt bloed van de dunne darm naar de lever. Het bloed is zuurstofarm maar rijk aan voedingsstoffen die in je dunne darm opgenomen zijn.

De lever slaat een deel van die voedingsstoffen tijdelijk op.

Poortader (2)

De lever krijgt zelf zuurstofrijk bloed van de leverslagader, zie het rode bloedvat wat links onderin de lever binnenkomt.

Het bloed stroomt via de leverader weg uit de lever, komt dan in de onderste holle ader terecht en dan in de rechterboezem van het hart.

In de afbeelding
is A een:

1. Slagader
2. Ader
3. Haarvat
4. Aorta

In de afbeelding
is de poortader aangegeven met nummer:

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Sleep de juiste bloedvaten naar de roze vakken.

Poortader

Bovenste holle ader

Leverslagader

Armader

Nierader

Armslagader

Nierslagader

Beenslagader

Is een bloeddruk van 120/80 mm Hg normaal?

1. Ja
2. Nee

De stroomsnelheid in ........ is het laagst en de totale doorsnede van ....... is het hoogst.

1. Slagaders
2. Aders
3. Haarvaten

huiswerk

maak opdracht 15 t/m 25

bs 3

bloeddruk