Lit gs 1940-1960

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Leerdoel

Je leert over het wereld- en mensbeeld in de periode 1940-1960 en hoe deze in de literatuur vorm krijgen.

Wanneer werd Indonesië onafhankelijk?

1. 1940
2. 1946
3. 1949
4. 1974

1. Gerard Reve
2. Harry Mulisch
3. Jan Wolkers
4. WF Hermans

Naoorlogse literatuur

Proza

• Oorlog onontkoombaar als thema of decor

• Provocatie van de wederopbouw, oudere generatie

• Personages: antihelden zonder eigen identiteit met een ontluisterend bestaan

• Existentialistisch, absurditeit van het bestaan, pessimistisch

Reve, Hermans, Mulisch -> 'de grote drie'

Kenmerken antihelden

• Hoofdpersonen -> geen idealen
• Weinig tot geen communicatie
• Nadruk op lichamelijkheid en verval; angstig zijn
• Liefde geeft het leven niet meer zin.
  
  

Geen idealen, geen communicatie, eenzaamheid, geen geloof, geen liefde.

existentialisme

• Camus en Sartre 
  
• mens is slachtoffer van omstandigheden; kiest eigen lot
• je moet betrokken zijn bij wat er in de wereld speelt 
  
• de roman noir: zwart en somber 
  
• absurdistische literatuur 
  
• geëngageerde literatuur: taboes doorbreken (seks, homoseksualiteit, geloof – Reve en Wolkers) 

Na de oorlog

Getuigenissen: verhalen over de goede kant, heldendaden

De verwerking: pas na 10 jaar

- Het bittere kruid

- Het dagboek van Anne Frank

De gehele 20ste eeuw

Nog altijd actueel, vaak ook in de boeken van kinderen van de slachtoffers.

Existentialisme

Een somber wereld- en mensbeeld

Filosofische stroming uit Frankrijk - referentiekader waarin gedacht werd

Voortzetting van het nihilisme

Vraag naar de zin van het bestaan:

- de mens is autonoom en vrij

- de mens moet betrokken zijn bij wat er mis is in de wereld

Drie meesterwerken

cynisch, anti-intellectualistisch, antimoralistisch

Gerard Reve - De avonden (1947)

W.F. Hermans - De donkere kamer van Damokles (1958)

Harry Mulisch - Het stenen bruidsbed (1959)

Wanneer werd Indonesië onafhankelijk?

1. 1940
2. 1946
3. 1949
4. 1974

Indonesië onafhankelijk

- Japanse strafkampen

- onafhankelijkheidsbeweging

- mei 1949 onafhankelijkheid

Pas vanaf de jaren '70 wordt de kwestie binnen de literatuur verwerkt.

Vijftigers en Cobra

Vervolg op de avant-gardebeweging

Geen vertrouwen meer in goede smaak en schoonheid

Cobra: experimentele schilders

Vijftigers: dichters - geloof in de spontaniteit van de directe zintuigelijke en lichamelijke ervaring en afzet tegen het rationele denken

Totale reorganisatie van het leven en het bewustzijn

Koude Oorlog en wederopbouw

De 'nieuwe wereld' komt volledig in de greep van de overwinnaars van de oorlog:

- het communistische Rusland

- het kapitalistische Westen

Tot de val van de Berlijnse muur in 1989

Wederopbouw:

- burgerlijke waarden van voor de oorlog domineren

- door de Marshallhulp 10 jaar na de oorlog enorme economische groei en toenemende welvaart 

Humor en engagement

Lichtere genres

- Simon Carmiggelt

- Godfried Bomans - Erik of Het kleine insectenboek (1941)

- Annie M.G. Schmidt - Jip en Janneke (vanaf 1953) en

Ik ben lekker stout (1955, antiburgerlijk)