Examentraining Criminaliteit april 2023

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Kenmerken van een rechtstaat

• Er is een grondwet met de belangrijkste rechten en plichten
• Er zijn grondrechten: zoals persvrijheid en godsdienstvrijheid
• Er is rechtsbescherming: de overheid moet zich houden aan de wet 
• Er is onafhankelijke rechtspraak
• Er is een scheiding der machten

(ON)GELIJKE BEHANDELING

• Klassenjustitie= mensen uit hogere sociale klassen worden bevoorrecht boven mensen uit lagere sociale klassen
• = DISCRIMINATIE

2 taken overheid

Rechtshandhaving en rechtsbescherming

8 maximumscore 1

rechtshandhaving / handhaving van de rechtsorde / veiligheid

het beschermen/garanderen van de grondrechten van de burgers / het

beschermen van burgers tegen de willekeur van de overheid/tegen te

grote overheidsmacht, 1

Terugblik; verschil tussen overtreding & misdrijf

Overtreding 

Misdrijf

Door rood fietsen

Moord

Strafblad

Rijden zonder helm

Wildplassen

Inbraak

Handel in drugs

14 maximumscore 1

in de Wegenverkeerswet en in de Opiumwet

20 maximumscore 2

Juiste antwoorden zijn (twee van de volgende):

 het hebben van foute vrienden

 groepsdruk

 psychische problemen of gedragsproblemen

 een onveilige opvoeding

 problematisch drank- en/of drugsgebruik

per juist antwoord 1

Ook goed rekenen: bij je hebben van wapen / mes. 

In wijken waar mensen weinig geld hebben en moeilijk aan een baan kunnen komen is meer criminaliteit. Welke risicofactor hoort hierbij?

1. Alcohol en drugs
2. slechte leefomstandigheden
3. groepsdruk
4. minder sociale controle

Wat is een maatschappelijke risicofactor van criminaliteit:

1. Slechte opvoeding
2. Slechte leefomstandigheden
3. Alcohol & drugs
4. Biologische factoren

Geef bij de volgende afbeeldingen aan of het gaat 

om  een overtreding of misdrijf.

Sleep het juiste woord naar de juiste afbeelding.

Mishandeling

Vuil op straat dumpen

Door rood lopen

Misdrijf

Overtreding

Overtreding

Misdrijf

3 maximumscore 2

• Deze wens van het OM kan botsen met de taak rechtsbescherming 1

• want (voorbeelden van een juist antwoord): 1

 het briefgeheim is een recht dat in de Grondwet staat en de

overheid moet dit grondrecht van de burger beschermen.

 het opheffen/afschaffen van het briefgeheim gaat ten koste van

de privacy van de verzender en de ontvanger van de pakketten.

Kenmerken rechtstaat

grondwet​

grondrechten

rechtsbescherming

democratie

onafhankelijke rechters

(scheiding van de machten)​

volksvertegenwoordigers

iedereen is (voor de wet) gelijk

democratische besluitvorming (meerderheid beslist)​

B

De overheid kan verschillende soorten maatregelen tegen criminaliteit

nemen. Hieronder staat een aantal maatregelen.    

→ Geef aan of de maatregel bij repressief of preventief beleid hoort

repressief beleid

preventief beleid

1. meer verlichting langs donkere wegen

2. uitbreiding van het aantal gevangeniscellen

3. verbeteren van de werkgelegenheid

4. vergroten van de sociale controle 

29 maximumscore 2

• Er is sprake van criminaliteit als een relatief begrip wat tijd betreft,

want (een van de volgende): 1

 eerst mochten vrouwen niet autorijden in Saoedi-Arabië, maar nu

 wel.

 eerst mochten vrouwen wel autorijden in Saoedi-Arabië, maar toen

 dertig jaar niet (en nu weer wel).

• Er is sprake van criminaliteit als een relatief begrip wat plaats betreft,

want vrouwen mochten in Saoedi-Arabië niet autorijden en in

Nederland mocht dat wel 1 

C

C

1p 10 Uit tekst 7 blijkt dat het criminele gedrag van de jongeren uit Dordrecht

immateriële gevolgen heeft.

 Citeer een zin uit tekst 7 waaruit blijkt dat er immateriële gevolgen zijn. 

9 maximumscore 2

• De oorzaak die kan worden aangepakt, is het gebrek aan

maatschappelijke bindingen / het gebrek aan (een (goede) relatie met)

familie, werk, school en dergelijke 1

• want in tekst 7 staat dat de re-integratie-officier ervoor moet zorgen dat

vrijkomende jongeren uit Dordrecht weer naar school gaan en een

baan of onderdak krijgen. (Zij krijgen dan dus weer meer

maatschappelijke bindingen) 1

of

• De oorzaak die kan worden aangepakt, is slechte

levensomstandigheden/armoede en werkloosheid 1

• want in tekst 7 staat dat de re-integratie-officier ervoor moet zorgen dat

vrijkomende jongeren uit Dordrecht een baan of onderdak krijgen.

(Daarmee worden slechte levensomstandigheden zoals werkloosheid

en dakloosheid aangepakt) 

12 maximumscore 2

1 = juist

2 = juist

3 = juist

4 = onjuist

indien vier antwoorden juist 2

indien drie of twee antwoorden juist 1

indien minder dan twee antwoorden juist 0

Aangeleerd gedragtheorie

Neutraliserings-
theorie

Etikettentheorie

Anomietheorie

Rationele-keuze
theorie

Jongeren schakelen hun schuldgevoel uit als ze in een groep strafbare feiten plegen.

Het plegen van een misdrijf is een weloverwogen keuze. Er wordt afweging gemaakt van kosten en baten.

Als iemand steeds 'crimineel' genoemd wordt, kan de persoon zich hier naar gaan gedragen.

Crimineel gedrag wordt aangeleerd in contact met mensen uit je eigen omgeving

Criminaliteit is het gevolg van de botsing tussen het willen behalen, maar niet kunnen behalen van de door de samenleving gestelde doelen.

15 maximumscore 2

1 = onjuist

2 = juist

3 = onjuist

4 = juist

indien vier antwoorden juist 2

indien drie of twee antwoorden juist 1

indien minder dan twee antwoorden juist 0 

Taak rechters 

Iemand die uitspraak doet over conflicten en problemen

- Rechters behandelen iedereen gelijk 

- Rechters zijn onafhankelijk

- Rechters zijn onpartijdig

- Rechters zijn objectief

Samenvatting 

Het opsporen van criminelen is een belangrijke taak van de politie. De politie mag daarom een verdachte                               en arresteren. Ze mogen ook met een huiszoekingsbevel zoeken naar                       . Als de politie klaar is met het onderzoek, schrijven ze een                               . De officier van justitie leest dit rapport en kan besluiten om de                      vrij te laten, een boete te geven of naar de                  te sturen.

fouilleren

rechter

proces-verbaal

bewijzen

verdachte

19 maximumscore 1

Een verwijzing naar Halt in tekst 11 is geen gebruikelijke stap, want (een

van de volgende):

 naar Halt worden alleen kinderen vanaf 12 jaar gestuurd.

 het kind uit tekst 11 is te jong om naar Halt gestuurd te worden.

 bij Halt kunnen aan 11-jarigen geen leer- of werkopdrachten opgelegd

worden.