W2 GS 2H H3 P3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Tijdvak 6 De tijd van regenten en vorsten 

Waarom heet dat tijdvak zo? - het tijdvak verwijst naar de uitzonderlijke positie van vorsten zoals Lodewijk XIV (als absoluut vorst) en naar de Nederlandse bestuurders die voornamelijk uit de burgerij voortkomen. (de regenten)

kenmerkend aspect 1: (welke ontwikkeling is opvallend voor die periode in de geschiedenis) Het ontstaan van handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

Kenmerkend aspect 2: Hoe ontwikkeld zich een burgerlijk bestuur en een stedelijke cultuur in Nederland

Leerdoelen

Les 1

1. Ik kan uitgebreid uitleggen hoe de handel tussen alle werelddelen groeide in de 17de eeuw.

2. Ik kan uitgebreid uitleggen hoe de Europeanen hun activiteiten in Azië en Oost-Afrika uitbreidden.

Les 2

3. Ik kan uitgebreid uitleggen hoe de Europeanen hun activiteiten in Azië en Oost-Afrika uitbreidden.

1602

In 1602 wordt de VOC opgericht - de Verenigde Oost-Indische Compagnie door de Staten Generaal.

Nadat de Houtman (1598) de route voor de Nederlanders naar Oost-Azië (Indonesië - India - Sri Lanka - Japan - Taiwan) had verkend. Volgden velen zijn voorbeeld.

Velen richten een handelsbedrijf op (een compagnie) en startten de handel in specerijen.

Specerijen overspoelden de markt en de prijzen begonnen drastisch te dalen. 

Door de lagere prijzen ontving de Staten Generaal minder belastinggeld voor de oorlog tegen Spanje.

Ze richtte daarom de VOC op - die kreeg het alleenrecht (monopolie) op de handel met Zuidoost-Azië.

Rechten van de VOC

A. Het alleenrecht op handel met de Oost - Azië (recht om zelf de prijzen voor de goederen te bepalen)

B. Het recht om handelsposten en forten te stichten.

C. Het recht om verdragen te sluiten met lokale vorsten

D. Het recht om oorlog voeren

Meer bijzonderheden V.O.C.

1. Grootste bedrijf ter wereld

2. Eerste multinational. (bedrijf met meerdere vestigingen in meerdere landen)

3.  Geeft aandelen uit

4. Wordt vooral rijk van de Inter Aziatisch handel

5. Verdrijven met geweld de Portugezen en de Engelsen uit Azië.

Octrooigebieden (gebieden) en factorijen (handelsposten) van de VOC

Jan Pieterszoon Coen

Gouverneur Generaal - de hoogste bestuurder van de VOC in Oost-Azië (ook wel De Oost genoemd)

- Zetelt in Batavia (Nu de hoofdstad van Indonesië: Jakarta)

- Dubieuze reputatie: 

enerzijds zorgt hij ervoor dat de VOC een ferme voet aan de grond krijgt in Azië,

anderzijds laat hij ook zien bereid te zijn om veel geweld te gebruiken. (Banda eilanden)

Moord op de Banda eilanden (Molukken)

Alleen op de Banda eilanden kan kruidnagel groeien.

De VOC wil deze handel monopoliseren.

bewoners willen dat niet - vermoorden VOC handelaren.

VOC (Jan Pieterszoon Coen) neemt wraak en laat de hele bevolking vermoorden.

De VOC heeft het monopolie op kruidnagel.

3.2 Nederland en Europa

1 De Gouden Eeuw

a 1 langdurige bloeiperiode

 2 mensen geld steken in bedrijven om winst te maken.

 3 handelaren

 4 internationale handel

 5 handel te drijven

b 1 Zuid-Europa

 2 Amerika

 3 Azië

 4 Scandinavië

c 1 graan

 2 kaas

2

a Ja (bijvoorbeeld:) want graan uit Noordoost-Europa ging naar Nederland en vandaar ging graan naar Zuidoost-Europa.

b Bijvoorbeeld: Nederland lag halverwege de kust van West- en Noord-Europa. Daardoor was dit hele kustgebied goed bereikbaar voor Nederlandse handelaren.

3

a 1 hogere

 2 minder

 3 hogere

 4 minder

 5 later

4 Groeiende steden

B ► C ► A ► D

5

c Aan de grachtengordel kun je de welvaart in de 17e eeuw in Amsterdam goed zien.

6 Regels voor oorlogen

a Bijvoorbeeld: Door de welvaart kon de Republiek een sterk leger betalen. Daarmee hield ze de oorlog tegen Spanje vol tot de vrede in 1648.

d Hij vond dat iedereen ongehinderd op alle zeeën moest kunnen varen.

7 Nederland in oorlog

a Bijvoorbeeld: De Engelsen wilden een eind maken aan de overmacht van de Nederlandse handelaren en verboden Nederlandse schepen om goederen naar Engeland te vervoeren.

b Bijvoorbeeld: Engeland was bondgenoot van Frankrijk tegen Nederland. Vanaf 1689 streed Nederland met Engeland tegen Frankrijk.

c Stadhouder Willem II werd koning van Engeland.

d Bijvoorbeeld: Engelse protestantse edelen kwamen in opstand tegen Jacobus II.

9 Eindopdracht

a gelijkheid

b Bijvoorbeeld: De Republiek had een burgerlijk bestuur.

Huiswerk

A. Lees H3 P3 handel op de hele wereld en Europese expansie in Azië nog een keer goed door.

B. Maak vraag 1 t/m 4

C. Kijk de vragen van H3 P2 goed na.

D. Bereid voor de volgende les Europese expansie in Amerika en Afrika voor.

West Indische Compagnie

(1621)

West Indië = de Amerika's (Zuid - Midden- Noord)

Moest oorlog voeren tegen Spanje op zee in Amerika (en tegen de Spaanse en Portugese kolonies aldaar) - kaapvaart (= piraterij)

Actief in de driehoeks-handel

Sticht kolonies

Piet Heyn

Hij verovert een zilvervloot (Spanjaarden  haalden veel goud en zilver uit Zuid Amerika om hun oorlogen te betalen -  Fransen, Engelsen en Nederlanders probeerden  de boten waarop goud en zilver werd vervoerd af te pakken - te kapen)

De veroveringen van de WIC

Noord Amerika :Nieuw Amsterdam (wordt later New York)

Zuid Amerika: Brazilië (wordt later Suriname)

Midden Amerika : Aruba - Bonaire - Curacao - Saba - Sint Eustatius

Europese expansie in Amerika en Afrika

Plantages (grote landbouwbedrijven gespecialiseerd in een product)

suiker

koffie

tabak

cacao

rijst

katoen

Plantage werk - door slaven

Slaven uit Afrika

mishandelingen

mishandeling

De driehoekshandel

3.3 Europa en de wereld

1. a.

A aanbod

 B vraag

 C vraag

 D aanbod

 E vraag

 F vraag

b. B

 

c. Hiernaast afgebeeld

d .Bijvoorbeeld: Door de handel kreeg Blaeu meer kennis van de wereld. Deze verwerkte hij in de atlas en met de verkoop daarvan verdiende hij geld.

2 Europese expansie in Azië

a 1 verandering

 2 verandering

 3 continuïteit

 4 continuïteit

b Bijvoorbeeld: Voor de handel overzee was veel geld nodig (bijvoorbeeld voor schepen en zeelieden).

c 1 Staten-Generaal

 2 zuidoost

 3 generaal, VOC

4  

a. Bijvoorbeeld: In het gebouw werden handelsproducten opgeslagen. Er werden schepen gebouwd (nijverheid).

b .werknemers, werkgever

c .Bijvoorbeeld: handelaar, zeeman, soldaat, timmerman

d .Bijvoorbeeld: De VOC kon zijn gang gaan zonder strijd.

e .Bijvoorbeeld: Nederlanders hadden betere wapens dan Molukkers.

f .Bijvoorbeeld: Als de VOC een monopolie had op de specerijen, kon ze in Europa de prijs ervan bepalen.

b . Bijvoorbeeld: Ja. Op het schilderij zie Nederlanders, Javanen en Chinezen en mensen van gemengde afkomst bij elkaar. 

Huiswerk

Lees H3 P3 Europa en de wereld - Europese expansie in Amerika en Afrika

Kijk de vragen 1 t/m 4 goed na

Maak  vraag 5 t/m 10

Lees H3 P4 De stedelijke cultuur van Nederland een keer door voor vrijdag