VTHT_Zwachtelen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

 ACT-Zwachtelen

Waar staat de afkorting ACT-zwachtelen voor?

ACT-zwachtelen

                                      A = ambulante

                                      C = compressie

                                      T = therapie

Wanneer zwachtelen?

Vraag jezelf altijd af:

- wat is er aan de hand?

- wat is de verwachting?

- wat is de oorzaak van het probleem?

- wat voor een type oedeem is het?

- is het CVI of is het PAV, beiden?

Reden en oorzaak

Waarom zwachtel je?

 

Wat kunnen oorzaken hiervan zijn?

• Chronische veneuze insufficiëntie (cvi)
• Perifeer arteriële vaatlijden (PAV)
• Hartfalen
• Overgewicht
• Lymfeoedeem
• Nier- of leveraandoeningen

Wat is géén uiting van een chronische veneuze insufficiëntie?

1. Oedeem
2. Trombose
3. Spataderen
4. vermoeid gevoel in benen

Chronische veneuze insufficiëntie

- Beschadiging kleppen in venen

- Bloed stroomt terug 

- Drukverhoging venen

- Vocht en eiwitten in weefsel

Klachten: 

- oedeem en vermoeide benen 

- ulcus cruris

Perifeer Arterieel Vaatlijden (PAV)

• Vernauwing of afsluiting van een slagader in of naar het been
• Oorzaak?

Weetje:

- 1 op de 6 mensen mensen van > 55 jaar

- 1 op de 3 mensen > 75 jaar

Artherosclerose (slagaderverkalking)

Door een vernauwing of afsluiting van een slagader naar de benen kan minder of zelfs geen bloed doorstromen. Hierdoor ontstaat een gebrek aan zuurstof in het been.

70% van deze groep heeft helemaal geen klachten totdat er bijv. een hartinfarct of beroerte optreedt.

Klachten PAV

• Etalagebenen
• Rustpijn
• Weefselverval

Etalagebenen: de beenspieren hebben bij inspanning veel meer zuurstof nodig dan in rust. Bij een wandeling bijvoorbeeld treedt verzuring van de spieren op. Hierdoor ontstaat een krampachtige pijn in één of beide benen. Andere klachten van vernauwing kunnen zijn: koude voeten, verminderde haargroei op de benen, verdikte

 teennagels (vaak met schimmelinfectie) en vertraagde nagelgroei. Door de slechtere doorbloeding kunnen de benen bleek worden bij het optillen en rood verkleuren bij het laten afhangen van de benen.

Rustpijn: het is ook mogelijk dat er zo weinig bloed naar de benen stroomt dat zelfs in rust, of ’s nachts in bed, pijn ontstaat. Dit wordt rustpijn genoemd. Als een patiënt zijn been uit het bed laat hangen (‘bengelen’) of ’s nachts in een stoel gaat slapen, wordt de pijn soms minder.

Weefselverval: als het zuurstoftekort zeer ernstig is, kan het weefsel (de huid en/of de spieren) zelfs afsterven. Dat zorgt voor donkerblauwe of zwarte verkleuringen. Dit noemen we necrose of gangreen (‘koudvuur’). Ook is het mogelijk dat één of meerdere tenen afsterven. Zonder ingreep (bijvoorbeeld door te dotteren of een operatie) waarbij de doorbloeding wordt verbeterd, is een amputatie van de teen of zelfs het hele been soms niet te vermijden.

Onderzoek

Waardoor veroorzaakt hartfalen oedeem?

- onvoldoende pompfunctie

- organen en spieren minder bloed-> daardoor minder O2 en voeding

- bloedvaten raken vol

- ontstaan oedeem vooral in longen, buik, benen en enkels

Oorzaken hartfalen

• schade hartspier
• hartklepproblematiek
• atriumfibrilleren
• hoge bloeddruk
• te snelle/ langzame schildklierwerking
• alcohol/ drugs

klachten hartfalen

• snel moe
• benauwd
• gewichtstoename -> oedeem
• 's nachts vaker plassen

• Bij ernstig hartfalen in rust ook moe en benauwd

 's Nachts vaak plassen. Dit komt doordat extra vocht in de benen 's nachts weer terug gaat in het bloedvaten. In de nacht lukt het hart het beter om dat extra vocht naar de nieren te pompen waardoor iemand vaker moet plassen 's nachts

Wat zijn de grootste risico's van het zwachtelen?

risico compressie therapie

- start twee benen tegelijk zwachtelen

- hartfalen

- ulcus cruris

- weefselsterfte

Interventie

Wat betekent het als iemand blauwe tenen heeft en wat is je interventie?

Wat betekent het als iemand witte tenen heeft en wat is je interventie?

Blauwe tenen: iemand laten lopen, trekt soms weg. Trekt dit niet weg dan opnieuw zwachtelen

Witte tenen: opnieuw zwachtelen, er is geen circulatie 

Diagnostiek EA-index

Wat wordt hiermee bedoeld met deze diagnostiek?

• Enkel-arm index

EA-index

De enkel-arm-index (EAI): geeft een indruk van de toestand van de slagaders in de benen.

   

Het principe berust op het feit dat bij een vernauwing of obstructie in een arterie de druk achter de obstructie lager is dan ervoor.

De bloeddruk aan de enkel wordt gedeeld door de systolische bloeddruk aan de arm.

Berekening

            

                           systolische enkeldruk

AEI                    -------------------------

                            systolische armdruk

                           

LET OP!

Geen enkel-arm index uitvoeren voordat je gaat zwachtelen, dit kan levensgevaarlijk zijn! 

Casus

Herhaling; wanneer zwachtelen?

Vraag jezelf altijd af:

- wat is er aan de hand?

- wat is de verwachting?

- wat is de oorzaak van het probleem?

- wat voor een type oedeem is het?

- is het CVI of is het PAV, beiden?

ACTIE:

- EA-index laten uitvoeren

-1 been starten

- mild zwachtelen

Kijk tip!

Zwachtelen en Enkel Arm Index (EAI) of teendrukmeting - Interview met Jacobine Melishttps://www.youtube.com/watch?v=9clhNE-mkng

Vragen?

Bronnen

- Ontplooi: https://ontplooi.nl/?gclid=EAIaIQobChMIn82W2Iul-AIVZI5oCR37-QTKEAAYASAAEgJ72PD 

 - Richtlijnendatabase PAV: https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/perifeer_arterieel_vaatlijden_pav/pav_-_startpagina.html

- gezondheidsplein/ oedeem: https://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/oedeem/item32118

- Trombosestichting: https://www.trombosestichting.nl/trombose/gevolgen/chronische-veneuze-insufficientie/

- Hartfalen: https://www.thuisarts.nl/hartfalen/ik-heb-hartfalen#:~:text=Bij%20hartfalen%20pompt%20uw%20hart%20minder%20goed.,minder%20voeding%20uit%20het%20bloed.

Vervolg bronnen

- Hartfalen: https://www.thuisarts.nl/hartfalen/ik-heb-hartfalen#:~:text=Bij%20hartfalen%20pompt%20uw%20hart%20minder%20goed.,minder%20voeding%20uit%20het%20bloed.

- Zwachtelen met 1 been: https://www.tvvtotaal.nl/zwachtel-bij-een-client-eerst-een-been-niet-beide/