5 VakV Mediabewustzijn

• Mediawijsheid
• HBO
• Studiejaar 3

Vakverdieping Digitale geletterdheid

Les 5: Mediabewustzijn

Hoe mediawijs ben jij?

Beeld & Geluid is dé kennispartner in mediawijsheid voor het onderwijs. We willen je bewust maken van het belang van kennis over media binnen je vakgebied. Met deze kennis kun je de invloed van media op de maatschappij en de mini-maatschappij in je klaslokaal duiden.

We behandelen de volgende onderwerpen: digitale sporen, Pers & journalistiek, bubbels & Algoritmes, Medialogica en Influencers en nepnieuws

Hoe mediawijs ben jij? Doe de test!

Desinformatie

Voordat de term 'nepnieuws' op grote schaal werd gebruikt tijdens en na de presidentsverkiezingen in 2020 in Amerika, verwees het naar een specifiek type desinformatie. Wat is de juiste beschrijving hiervan?

1. Een nieuwsbericht met daarin een feitelijke fout.
2. Een gemanipuleerde foto gebruikt om online geruchten te verspreiden.
3. Een verzonnen verhaal dat is vormgegeven als een artikel van een serieuze nieuwsorganisatie.
4. Een nieuwsbericht dat jouw mening of overtuiging tegenspreekt.

Desinformatie - al best een tijdje actueel

NOS Jeugdjournaal - NOS - 2017

Digitale sporen

Iedere keer als je gebruik maakt van het internet, laat jij een zogeheten ‘digitale kruimel’ achter. Een voordeel hiervan is dat grote bedrijven jou gerichter kunnen helpen. Toch kan het ook vervelend zijn...
Welk antwoord is NIET juist?

1. Bedrijven plakken op basis van jouw gegevens een etiket op jou, wat niet altijd klopt met wie je echt bent.
2. Alles wat jij op het internet koopt of bekijkt, is niet jouw eigen keuze.
3. Jouw informatie blijft voor altijd op het internet.
4. Geen van allen is juist.

Digitale sporen

Sosha legt digitale sporen uit - Klokhuis - NTR - 2019

Pers & Journalistiek

Het is de taak van de pers om het gedrag van bedrijven, organisaties en de overheid te controleren om zo het publiek te informeren met feitelijk juiste informatie. De toeslagenaffaire kwam aan het licht door o.a. twee journalisten (Trouw & RTL). Hoe wordt deze functie van journalisten genoemd?

1. Researchfunctie
2. Waarheidsfunctie
3. Slangenfunctie
4. Waakhondfunctie

Pers & journalistiek

Journalisten van het jaar 2019 Spraakmakers - KRO-NCRV 2019

Pers & Journalistiek

Steeds meer Nederlandse journalisten geven aan zich minder veilig te voelen in hun werk. Zo besloot in 2022 de NOS na aanhoudende dreigingen de logo's van de satellietwagens af te halen. Op de wereldranglijst van Persvrijheid was Nederland dan ook gedaald. Hoeveel plekken is Nederland dat jaar gedaald?

1. 22
2. 17
3. 6
4. 13

Bron:  Reporters  Without Borders

2022

Aan de hand van verschillende factoren, brengt Reporters Without Border jaarlijks in kaart hoe het wereldwijd is gesteld met de persvrijheid per land. 

Freedom of Press Index

Toelichting slide:

• Uitleg NVJ over daling Nederland op wereldranglijst persvrijheid: https://www.nvj.nl/nieuws/nederland-zakt-wereldranglijst-persvrijheid-plaats-6-28 
• Uitleg Amnesty International:  https://www.amnesty.nl/wat-we-doen/educatie/vrijheid-van-meningsuiting/ontwikkelingen

Pers & journalistiek

 Persvrijheid in Nederland - NOS-journaal - 2022

2023

In 2023 rapporteert Reporters Without Borders dat de dreigingen jegens journalisten afnemen.

De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NvJ) waarschuwt wel voor de digitale en fysieke veiligheid voor journalisten. Ook misleidende en onjuiste berichten spelen een rol in het vertrouwen in en houding ten opzichte van de journalistiek. 

Freedom of Press Index

Toelichting slide:

"Nederland scoort nu beter op het gebied van veiligheid, aldus RSF. Dat komt volgens de organisatie onder meer door de vervolging van verdachten in de zaak-De Vries, een afname van het geweld tegen journalisten in 2022 na ‘het zeer gewelddadige coronajaar 2021' en de hulp die journalisten ontvangen via PersVeilig, een initiatief ter bescherming van de journalistiek."

Link volledige artikel De Volkskrant:

https://www.volkskrant.nl/voorpagina/nederland-terug-op-6de-plek-wereldranglijst-persvrijheid-deze-positie-past-beter-bij-ons~b4c16709/

Bubbels & Algoritmes

TikTok en Instagram zijn de snelst groeiende social media's. Hoe zorgt TikTok ervoor dat hun gebruikers terug blijven komen naar de app?

1. De For You Pagina is een makkelijke manier om nieuwe mensen te leren kennen.
2. TikTok adverteert veel waardoor je onbewust telkens herinnerd wordt aan het bestaan van de app.
3. Door het diverse aanbod van zowel zelf video’s maken, video’s bekijken en chatten blijft de app interessant.
4. TikTok heeft een algoritme waardoor jij als gebruiker continu nieuwe video’s ziet die jou interesseren.

Bubbels & Algoritmes

De populariteit van Tiktok De Dikke Data Show- VPRO 2021

Medialogica

De media kan het publiek bewust of onbewust beïnvloeden met framing. Wat is framing en hoe wordt dit toegepast?

1. Bepalen waar het publiek over praat door een onderwerp regelmatig terug te laten komen.
2. Een onderwerp in een bepaald daglicht zetten door woordkeuze of eenzijdig geluid- of beeldmateriaal.
3. Een methode om negatief nieuws, positief over te laten komen op het publiek.
4. De beoordelingsmaatstaven van het publiek beïnvloeden door bepaalde issues meer te benadrukken dan andere.

Medialogica

Wat is Framing?  - Schooltv - NTR - 2017

Influencers

Influencers gebruiken drie beïnvloedingstechnieken om hun ideeën of producten onder de aandacht te krijgen en hun volgers tot actie aan te zetten. Welke van de onderstaande antwoorden is NIET een van deze beïnvloedingstechnieken?

1. Verlangen creëren
2. Vertrouwen winnen
3. Volgers laten betalen
4. Win- en weggeefacties organiseren.

Influencers

Klik hier voor het fragment

De Dikke Datashow  VPRO 2021

Wat vonden de studenten hiervan?

Mooi voorbeeld van nepnieuws d.m.v. AI

Is de inzet van AI een gevaar of een uitdaging?

Maak zelf nepnieuws met behulp van:

- een foto vanuit een bepaald perspectief genomen in/rond de school

- een foto gemaakt door AI

Tijd: 15 minuten - foto inleveren via LessonUp

genoeg stilgezeten aan de slag!

Lever jouw/jullie nepnieuwsfoto hier in

Beeld en Geluid op LessonUp!

Dikke tip voor studenten:

wil je iets doen met Mediawijsheid of Mediabewustzijn?

Bekijk het kanaal in LessonUp

Pauze

even pauze en bepalen wie er gaat beginnen met het presenteren van het Ethische dilemma

Presenteer jullie ethische dilemma

max 10 minuten presenteren.