bs 3 Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 6 Waarneming en Gedrag  

Benodigheden

- Boek & Binas

- Schrift

- Pen, potlood, etc

- Rekenmachine

Lessonup

- JA

Tassen in

de tassenkast

Telefoons bij de hand 

today''s program 

• leerdoelen
• verduidelijking afb 37
• quiz bs 4

today''s program 

Leerdoelen:

6.3.1 Je kunt toelichten wat gedrag is en beschrijven hoe gedrag tot stand komt.

6.3.2 Je kunt uitleggen dat gedrag het resultaat is van de relatie van een organisme met zijn omgeving.

6.3.3 Je kunt een eenvoudig gedragsonderzoek beschrijven.

Biologische begrippen 

gedrag, respons, adequaat gedrag, handeling, motivatie, prikkel, ethogram, protocol

prikkels en motivatie 

aantal belangrijke zinnen uit je boek

• Door natuurlijke selectie kan de frequentie van adequaat gedrag toenemen. 
• Prikkels (intern/extern) - waargenomen door zenuwstelsel 
• Motivatie is de bereidheid om een bepaald gedragssysteem uit te voeren. Honger is geen motivatie maar vergroot de motivatie
• Effectieve handelingen verminderen de prikkels en verzwakken uiteindelijk de motivatie. 

leerdoel 6.3.1

• Gedrag: alle waarneembare activiteiten van een dier of mens.

• Adequaat gedrag: de overlevingskans en fitness van een dier worden vergroot wanneer het gedrag goed is aangepast aan de omstandigheden.

• Gedrag is opgebouwd uit opeenvolgende handelingen (gedragselementen).

• Een handeling is een respons (reactie) op prikkels.
– gedragssysteem: handelingen met een gemeenschappelijk doel
– gedragsketen: als het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling

• Motivatie: hoe groot de drang is om bepaald gedrag uit te voeren. Komt tot stand door inwendige prikkels.

leerdoel 6.3.2

• Externe prikkels: via zintuigen zoals oren en ogen ontvangt een dier prikkels uit zijn omgeving.

• Interne prikkels: wanneer een waarde in het lichaam te veel afwijkt van de normwaarde is dat een interne prikkel voor bepaalde receptoren.

– De impulsen leiden tot het herstellen van de normwaarde om de homeostase van het inwendige milieu te kunnen handhaven.

– Dit leidt vaak tot het vertonen van bepaald gedrag.

• Het gedrag dat een dier vertoont hangt af van de motivatie (interne prikkels) en de aanwezige externe prikkels.

• Periodieke invloeden zijn regelmatig terugkerende schommelingen in interne of externe prikkels.

Klimaatverandering heeft ook invloed op diergedrag. Bijvoorbeeld: door het steeds iets vroeger 

intredende seizoen van insecten, vindt tegenwoordig gemiddeld ieder jaar een halve dag eerder het broedseizoen van de koolmees plaats. Bij een groot voedselaanbod is de koolmees eerder geneigd voortplantingsgedrag te vertonen.

Wat zijn de juiste combinaties? Zet de woorden op de juiste plaats.

neiging tot voorplantingsgedrag

voedselaanbod

hoeveelheid oestrogeen bij het vrouwtje

baltsen en een nestje zoeken 

motivatie

externe prikkel 

interne prikkel

effectief gedrag

Gedrag kan bijdragen aan homeostase, het constant houden van de omstandigheden in het inwendige van het organisme.  -> Zet de woorden op de juiste plaats. 

Een 

 

leidt tot een interne prikkel.

De sterkte van inwendige en uitwendige prikkels bepaalt de 

 

 om een 

 

 uit te voeren.

Dit zorgt dan voor 

 

.

Effectief gedrag is zo onderdeel van een 

 

afwijking van de normwaarde

positieve terugkoppeling

externe prikkel

motivatie 

gedragssysteem

herstel van de  normwaarde

negatieve terugkoppeling

leerdoel 6.3.3

• Ethologie: de studie van het gedrag.

– Gedrag wordt bestudeerd door het op te splitsen in afzonderlijke handelingen.

– Ethogram: een objectieve beschrijving van de handelingen van een diersoort.

– Protocol: een lijst van achtereenvolgens waargenomen handelingen van een dier.

homework

Leer je samenvatting

maak de inzichtvragen 

Lees bs 4