verlichting - literatuur - V. Alphen + Wolff/Deken -

 schrijvers en genres
1 / 25
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 25 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 15 min

Onderdelen in deze les

 schrijvers en genres

Slide 1 - Tekstslide

wat is een briefroman?

Slide 2 - Woordweb

vandaag ...
- Hieronymus van Alphen
- kinderliteratuur
- Aagje Wolff en Betje Deken
briefroman

Slide 3 - Tekstslide

Ideeën over opvoeding
  • Opvattingen van Rousseau
  • Opvattingen van Locke
  • Gevolg: ontstaan jeugdliteratuur
5

Slide 4 - Tekstslide

Hieronymus van Alphen
  • Jurist, hoge ambtelijke functie van schatkistbewaarder
  • Weduwnaar, vader van drie jonge zoontjes
  • Schreef opvoedkundige gedichtjes
  • Schreef in begrijpelijke taal voor kinderen
  • Deugden als leergierigheid, naastenliefde,
    vaderlandsliefde, godsdienstigheid
  • Proeve van kleine gedichten voor kinderen (1778)
  • Komisch effect nu


3

Slide 5 - Tekstslide

Wolff en Deken
- Beiden patriot
- Verlichte ideeën
- Kritisch op het gereformeerde geloof
- 1782: De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart
- Vluchten naar Frankrijk (1787)
- Keren terug

Slide 6 - Tekstslide

Betje Wolff (1739-1804)
- Elisabeth Bekker (Vlissingen)
- Streng gereformeerd gezin
- Moderne, verlichte opvoeding
- Trouwde na een schandaal met de 30 jaar oudere predikant Adriaan Wolff (--> Beemster)

Aagje Deken (1741 - 1804)
- Wees (Amsterdam)
- Correspondeert in eerste instantie met Wolff omdat ze kritiek wil uiten
- Corespondentievriendinnen
- Gaat samenwonen Betje zodra Adriaan Wolff overlijdt (1777)

Slide 7 - Tekstslide

Slide 8 - Tekstslide

waarom is de briefroman zo geschikt voor de beschavingsidealen van de Verlichting?

Slide 9 - Open vraag

welke nieuwe literaire technieken zien we in de briefroman?
A
geen alwetende verteller- writing to the moment
B
personages stellen elkaar vragen - lezer informatie achterstand
C
meervoudig perpectief spanning verhogen
D
personages hebben eigen schrijfstijl herkenbaar

Slide 10 - Quizvraag

welke nieuwe literaire technieken ontstaan door de briefroman?

Slide 11 - Open vraag

Betje Wolff en Aagje Deken
fragment uit Sarah Burgerhart

Slide 12 - Tekstslide

 - 7 minuten
- neem literatuurgeschiedenis.nl door over H. van Alphen + A. Wolff en B. Deken 
- noteer voor jezelf wat je denkt dat belangrijk is en onthouden moet worden
- bedenk twee toetsvragen en noteer deze in je schrift.

Slide 13 - Tekstslide




'Ik krijg nooit wijn. Tante zegt dat het niet goed is voor me en dat is goed mogelijk; want ik ben jong en gezond. “Kom Saartje, ruim de tafel maar af; Brechtje is wat vermoeid; de sloof wordt oud.” Ik deed dat; zette het dessert neer. “Waar benne de flensjes, Saartje?” “Die benne in mijn maag, tante.” Hup mijn servet neergegooid (per ongeluk tegen broeders palmhouten pruik) en het onweer op mijn kamer ontvlucht. U weet, ik ben tamelijk snel, wat mij toen goed van pas kwam. Hup de deur op slot. ’s Avonds kwam de Hottentot [= Brechtje] met een stuk brood en een glas zuur bier, ze zei erbij, “dat ik het nooit kon verantwoorden, de manier waarop ik een vroom mens plaagde.” “Scheer je van mijn kamer,” zei ik, en duwde haar de deur uit. Het brood (dat goed viel op de flensjes) at ik op. Het bier gooide ik weg, en dronk wat water uit mijn karaf: ik ging vroeg naar bed en sliep als een roos.'

Slide 14 - Tekstslide

Wat kon een lezer(es)uit dit fragment leren m.b.t. de zeden?

Slide 15 - Open vraag

lees de gedichtjes die zijn uitgedeeld.
Welke deugden worden hier geprezen?

A
De perzik - vrolijkheid De pruimeboom - gehoorzaamheid
B
Het vrolijk leren - braafheid De pruimeboom - braafheid
C
Het vrolijk leren - leergierigheid De perzik - ijver

Slide 16 - Quizvraag

Ik haat de collegies, ik min slehchs het spelen
En waarom zou mij het biljarten vervelen?
het lezen het schrijven verschaft geen vermaak
Ik ruil mijn queu voor geen honderden boeken
ik wil in doubles slechts mijn tijdverdrijf zoeken,
het zijn caramboles naar welke ik haak.

student, 1846

1

Slide 17 - Tekstslide

wie parodieert deze student?

Slide 18 - Open vraag

De roman komt uit de 18e eeuw. Waarom was dit iets 'nieuws'? (meerdere mogelijkheden)
A
Grote aantal pagina's
B
karakters kregen psychologische diepte
C
Tijd en ruimte treden naar de achtergrond
D
Liefdesverhalen werden nooit opgeschreven

Slide 19 - Quizvraag

is een......
A
imaginair reisverhaal en utopie
B
utopie en realistische roman
C
imaginair reisverhaal en robinsonade
D
utopie en robinsonade

Slide 20 - Quizvraag

nr. 162
Mijns inziens is geen enkele plaats zo ongeschikt voor het begraven van lijken als de kerk, waar alleen godsdienstoefeningen gehouden moeten worden. Wat voor een relatie hebben de doden met de levenden? Wat maakt het hun nu uit, die toch niet meer zijn of voelen, waar ze rusten? Ziet men niet dagelijks met wat voor een vuile stank dat verrotte stof (want wat is een dood mens anders) onze kerken vult, waardoor de levenden niet alleen worden afgeleid maar soms ook ziek en onwel worden? Men zou immers heel goed, net als de oude joden en Romeinen, onze doden buiten de kerken kunnen brengen, of zelfs buiten de steden, en ze hier of daar op een afgezonderde plaats begraven.

Slide 21 - Tekstslide

nr. 162 is een tekst is geschreven door
A
H. van Alphen
B
Gerrit Paape
C
J. van Effen
D
A. Wolff en B. Deken

Slide 22 - Quizvraag

nr. 162 is met name
A
opiniërend
B
didactisch
C
moralistisch

Slide 23 - Quizvraag

auteur zijn mening over iets geeft in proza

korte zin met levensles
 niet gemaakte reis wordt beschreven
 bestaande zaken worden bespot 
ideale wereld wordt beschreven
 personen afgezonderd van de wereld
essay
aforisme
imaginair reisverhaal
satire
utopie
robinsonade

Slide 24 - Sleepvraag

En tot slot
  • Lees je aantekeningen nog eens door
  •  Maak een slimme samenvatting
  •  Bedenk een toetsvraag (met antwoord) over de behandelde stof en deel deze in Classroom (geen ja/nee-vraag). 
  •  

Slide 25 - Tekstslide