2.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 2; De tijd van regenten en vorsten

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom Nederland in de 17e eeuw een rijk land werd

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom de Gouden Eeuw niet voor iedereen rijkdom betekende, terwijl anderen juist erg rijk werden.

Hoe wordt de Republiek rijk? (1)

• 1568-1648: Tachtigjarige oorlog (Nederlandse Opstand)

• Oorlog is in principe slecht voor de handel, maar de oorlog werd vooral in de Zuiderlijke Nederlanden uitgevochten (huidige België)

• Haven van Antwerpen werd afgesloten: handelschepen wijken uit naar Amsterdam

Hoe wordt de Republiek rijk? (2)

• Nederland heeft niet heel veel producten/grondstoffen

• Vooral veel zuivelproducten

• Oplossing: stapelmarkt.

• Amsterdam wordt één grote marktplaats voor Europese producent

Stapelmarkt

Een schip dat vanuit Amsterdam naar de landen rond de Oostzee vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Een schip dat vanuit de landen rond de Oostzee naar Amsterdam vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Video

Welkom in de Gouden Eeuw: Handel

0

Rijk en arm

Rijk...

• Regenten (rijke bestuurders), kooplieden en handelaren

• Woonden in grote grachtenpanden ('De Gouden Bocht') in Amsterdam of in grote buitenhuizen (aan de Vecht)

Video

De groei van de Grachtengordel

0

...en arm

• Ambachtslieden en winkeliers: er hoefde maar iets te gebeuren, waardoor ze in de problemen kwamen. Bijvoorbeeld: stijging van broodprijzen

• Meer dan de helft van de inwoners van Amsterdam hadden geen vast werk en/of inkomen

• In het oosten en noorden van Nederland kwam er nog veel meer armoede voor: mensen leefden vooral als 'kleine' boer. Voor hen leverde de handel niet zo veel op. 

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen:

- waarom Nederland in de 17e eeuw een rijk land werd.

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse bedrijven (compagnieën) gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Doel: monopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

Hoe?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

Jan Pieterszoon Coen

• Berucht vanwege het gebruik van geweld

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden

• Hongitochten, speciale strafexpedities om smokkelen tegen te gaan

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Kruiden
4. Maïs

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1601
2. 1602
3. 1701
4. 1702

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

Driehoekshandel

West-Indische Compagnie: opgericht in in 1621 door de Staten-Generaal voor de driehoekshandel tussen Europa, West-Afrika en Amerika. 

 

Daarnaast deed de WIC aan kaapvaart, vooral Spaanse schepen met goud werden gekaapt

Handelswijze

• Trans-Atlantische slavenhandel
  - driehoekshandel: Europa, Afrika, Amerika
  
  
• Slavenschepen
  
  
• Verkocht aan plantagehouders 
  
  
• Plantagekolonie (Suriname):  kolonies met suiker- katoen- tabaksplantages

0

Waarom deden de Nederlanders aan slavenhandel?

Wereldeconomie

• Globalisering
  
  
• Wereldeconomie: Een economie waarin landen van over de hele wereld producten aan elkaar verkopen: WIC, VOC
  
  

          Kaapvaart

De schepen van de WIC deden ook aan kaapvaart.

Hierbij werden schepen van andere landen overvallen en werd de vracht buitgemaakt.

In 1628 veroverde Piet Hein de Spaanse Zilvervloot.

Er waren veel ruzies met de Engelsen, Spanjaarden en Portugezen. 

Tekst

De vrije zee

De VOC en de WIC wilden zoveel mogelijk winst maken

Ze wilden de snelste routes naar de handelsgebieden gebruiken

Sommige landen lieten schepen van andere landen niet door

Hugo de Groot, een geleerde uit de 17e eeuw,  verzette zich hiertegen en schreef dit op in zijn boek Mare Liberum: ' De vrije zee'

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Kruiden
4. Maïs

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1601
2. 1602
3. 1701
4. 1702

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

Driehoekshandel

Waarom deden de Nederlanders aan slavenhandel?

Waar staat (WIC) voor?

1. Wereldwijde champagne
2. West-Indische Compagnie
3. Westindischecompagne
4. West Indische WC

De trans-Atlantische slavenhandel was onderdeel van de

1. VOC
2. Handelskapitalisme
3. Driehoekshandel
4. WIC

Welke producten verhandelde de WIC?

1. Slaven
2. Wijn
3. Specerijen
4. Graan

De WIC voer op

1. Indonesië
2. Suriname
3. Scandinavië
4. Amerika

WIC is opgericht in

1. 1702
2. 1602
3. 1721
4. 1621

Wat is het grootste verschil tussen de VOC en de WIC?

1. De WIC deed aan slavenhandel
2. De VOC deed aan kaapvaart
3. De WIC ging richting het Oosten
4. De VOC werd later opgericht dan de WIC

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen