Vertelperspectieven in film [#TAGGED, RAAK, SIRENE, BIZARRE SAMENLOOP VAN OMSTANDIGHEDEN]

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Introductie

Maak verschillende vertelperspectieven zichtbaar aan de hand van film! Leerlingen herkennen aan de hand van korte films hoe perspectieven in films en boeken worden vormgegeven. Ze leren overeenkomsten en verschillen te benoemen en begrijpen waarom filmmakers en schrijvers voor bepaalde perspectieven kiezen. Uiteindelijk kunnen leerlingen aangeven welk vertelperspectief hen het meest aanspreekt en waarom. Deze les is onderdeel van de lessenserie Film & Literatuur.

Instructies

Werkvorm:

· Klassikale en individuele opdrachten.

Voorkennis:

· Geen theoretische voorkennis nodig.

Benodigde materialen:

· Laptop en beamer voor het bekijken van korte films

· Uitgeprinte opdrachtinformatie voor de leerlingen

· Pen en papier voor leerlingen om antwoorden op te schrijven

Film & Nederlands

Dit is een specifieke variant van de les 'Herken vertelperspectieven in film' met daarin de films #Tagged, Een Bizarre samenloop van omstandigheden, Sirene en Raak verwerkt. 

Je kunt deze les toepassen op elke film naar keuze door de algemene les te gebruiken.

Instructies

Docentenhandleiding_herken vertelperspectieven.pdf

Leerlingenblad_herken vertelperspectieven.pdf

Werkbladen

Bijlagen_herken vertelperspectieven.pdf

Vertelperspectieven in film en literatuur

Inleiding

Maak verschillende vertelperspectieven zichtbaar aan de hand van film!

• Leerlingen herkennen aan de hand van korte films hoe perspectieven in films en boeken worden vormgegeven. 

• Ze leren overeenkomsten en verschillen te benoemen en begrijpen waarom filmmakers en schrijvers voor bepaalde perspectieven kiezen. 

• Uiteindelijk kunnen leerlingen aangeven welk vertelperspectief hen het meest aanspreekt en waarom.

      Leerdoelen

Aan het einde van de les...

...kun je uitleggen wat een vertelperspectief is en welke soorten er zijn (ik-figuur, hij/zij-figuur, meerdere vertellers). 

...kun je verschillen en overeenkomsten herkennen tussen vertelperspectieven in literatuur en film.

Leerdoelen

Aan het einde van de les...

... kunnen leerlingen uitleggen wat een vertelperspectief is en welke soorten er zijn (ik-figuur, hij/zij-figuur, meerdere vertellers). 

Dit doen ze aan de hand van een scène uit een korte film:

• Zien leerlingen bijvoorbeeld een ik-perspectief in de vorm van een point-of-view shot, waarin je het verhaal door de ogen van een personage beleeft?

• Of zien ze een hij/zij perspectief in de vorm van een over-the-shoulder shot, waarbij de camera als het ware 'over de schouder' van een personage meekijkt (maar zelf geen personage is)?

• Of zien ze een alwetende verteller in de vorm van een totaalshot, waarin je een overzicht hebt van alles wat er in de scène gebeurt, alsof je een objectieve buitenstaander bent die geen onderdeel is van het verhaal?

... kunnen leerlingen verschillen en overeenkomsten tussen vertelperspectieven in literatuur en film herkennen.

Wat weet je al over vertelperspectieven?

Voorkennis ophalen

Haal op wat leerlingen al weten over het vertelperspectief door klassikaal de volgende vraag te stellen: Wat weet je al over vertelperspectieven? en leg uit wat de verschillende soorten perspectieven zijn:

• ik-figuur,
• hij/zij-figuur,
• de personele verteller/de alwetende
• meerdere vertellers

Waaraan herken je het vertelperspectief in een geschreven verhaal of een geschreven tekst?

ik

Een vertelperspectief waarbij het verhaal wordt verteld vanuit de eerste persoon, vaak met een persoonlijke beleving en inzicht in de gedachten en gevoelens van het personage.

hij/zij

Een vertelperspectief waarbij het verhaal wordt verteld vanuit de derde persoon, gericht op een specifiek personage, zonder inzicht in de gedachten en gevoelens van andere personages.

alwetende

Een vertelperspectief waarbij de verteller alles weet, inclusief de gedachten en gevoelens van alle personages, en de vrijheid heeft om tussen verschillende personages en gebeurtenissen te springen. Ook wel personele verteller genoemd.

 1  Soorten vertelperspectieven in literatuur

Waaraan herken je het vertelperspectief in een geschreven verhaal of een geschreven tekst?

meerdere

Een vertelperspectief waarbij het verhaal wordt verteld vanuit meerdere personen. Je hebt als kijker inzicht in de gedachten en gevoelens van meerdere personages.

Voorkennis ophalen: Vertelperspectieven in literatuur 

1. Stel je leerlingen de volgende vraag: Waaraan herken je het vertelperspectief in een geschreven verhaal of een geschreven tekst?
2. Nadat ze de vraag hebben beantwoord leg je de verschillende soorten vertelperspectieven uit. Klik op de punaise symbolen om de uitleg te laten zien. 

Voorbeeld: geschreven in de eerste persoon enkelvoud (ik-vorm) of derde persoon enkelvoud (hij/zij).

Herkennen en vergelijken van vertelperspectieven in geschreven verhalen en in films 

POV- shot

Een cameratechniek waarbij de kijker het verhaal beleeft door de ogen van een personage.

totaal-shot

Een cameratechniek die een overzicht biedt van een scène, alsof de kijker een objectieve buitenstaander is.

over the shoulder-shot

Een cameratechniek waarbij de camera over de schouder van een personage meekijkt, zonder zelf een personage te zijn.

2  Soorten vertelperspectieven in film

Waaraan herken je het vertelperspectief in een film?

Voorkennis ophalen: Vertelperspectieven in film

1. Stel je leerlingen de volgende vraag: Waaraan herken je het vertelperspectief in een film?
2. Nadat ze de vraag hebben beantwoord leg je uit dat films ook gebruikmaken van vertelperspectieven, zij het op een andere manier. 
3. Bespreek voorbeelden van hoe je een ik-perspectief (of kies een ander perspectief) in films herkent. Bijvoorbeeld: door een voiceover van een hoofdpersoon. Of een scène waarin je als kijker letterlijk door de ogen van de personage ziet wat er gebeurt. 
4. Daarna geef je ze uitleg over point-of-view shots, over-the-shoulder shots en totaalshots als voorbeelden van vertelperspectieven in films. Klik op de vraagteken symbolen om de uitleg te laten zien.  
5. Bespreek ten slotte de overeenkomsten en verschillen in het gebruik van vertelperspectieven in literatuur en films.

POV-shot 

Film: #Tagged

Leg uit waarom dit een POV-shot is.

Over-the-shoulder-shot 

Film: Boy 7

Leg uit waarom dit een over-the-shoulder-shot is.

Totaal-shot 

Film: Een bizarre samenloop van omstandigheden

Leg uit waarom dit een totaal-shot is.

      Bekijk de scènes.

      Wat valt je op in de scène? Beantwoord de volgende vragen:

Voor welk vertelperspectief is gekozen in de scène?

Vanuit welk personage(s) wordt de scène verteld?

Waaraan zie en hoor je dat allemaal?

 3  Bekijk scènes 

Bekijk meerdere scènes (2, 3 of 4)

1. Vraag aan je leerlingen wat hen opvalt in alle scènes en laat ze tijdens het kijken de volgende vragen beantwoorden voor alle scènes:

• Voor welk vertelperspectief is gekozen in de scène?

• Vanuit welk personage(s) wordt de scène verteld?

• Waaraan zie en hoor je dat allemaal?

Kijk samen met de klas naar de filmscène van deze korte film #Tagged. 

In deze film wordt het verhaal verteld vanuit het ik-perspectief. 

Kijk samen met de klas naar de filmscène van deze korte film Een bizarre samenloop van omstandigheden. 

In deze film wordt het verhaal verteld vanuit de alwetende verteller.

Kijk samen met de klas naar de filmscène van deze korte film Sirene.

In deze film wordt het verhaal verteld vanuit een hij/zij-perspectief.

Kijk samen met de klas naar de filmscène van deze korte film Raak.

In deze film wordt het verhaal verteld vanuit meerdere vertellers. 

Deel je antwoorden met je klas. 

Welk perspectief vind jij het meest verrassend, spannend of grappig? En waarom? 

 4  Afsluiting: nabespreken

Afsluiting: nabespreken 

Vraag aan je leerlingen hun antwoorden klassikaal te delen. 

Stel ze de volgende vraag: welk perspectief vind jij het meest verrassend, spannend of grappig? En waarom?