Training Formatief Evalueren - Herbert Vissers College

• Communicatie
• HBO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 1-4

Marc van Maastricht

Formatief evalueren

Herbert Vissers College

23 november 2020

Tekst

Even voorstellen

Marc van Maastricht

• Biologiedocent
  
• Trainer
• Projectleider en adviseur Onderwijs & ICT
• Beetje computernerd ;-)

Stel jezelf voor. Kies hiervoor een vorm die bij je past. Laat ook zien dat je uit het onderwijs komt en dat je expert bent op dit gebied. 

Wat hoop jij deze training te leren?

Doelen

Aan het einde van de module weet je:

1. De doelen van toetsen (voor jou)
2. Het verschil tussen formatief en summatief evalueren
3. Hoe je op cyclische wijze formatief evalueren kunt vormgeven
4. Welke eerste stap je kunt zetten richting formatief evalueren in je eigen lespraktijk
5. Hoe je de eerste stap kunt zetten richting formatief evalueren

Inhoud training

• Toetsing algemeen
• Formatief Evalueren
• Pauze
• Een model voor Formatief evalueren (FE)
• Implementatie
• Aan de slag
• Afronding

Disclaimer

Deze module is mede tot standgekomen in samenwerking met Stichting Leerplan Ontwikkeling. De hoor- en werkcolleges (PowerPoint) en de Toolkit Formatief evalueren zijn gebruikt bij de totstandkoming. Hierdoor kunnen deze gelijkenissen bevatten. 

Wat is toetsen?

Waar denk je aan bij de term toetsen?

Vul de eerste drie woorden in waar je aan denkt...

Wat is voor jou de essentie van toetsen?

1. Afsluiten van een hoofdstuk of paragraaf
2. Controle of (les-)doelen gehaald zijn
3. Hulpmiddel om leerlingen te laten leren (vormgeven leerproces)
4. Bepalen of een leerling naar een volgend leerjaar kan of geslaagd is

Doelen van toetsen

• Welke doelen voor toetsen kun je bedenken? (±5 minuten)
• Deel dit met een collega naast je en probeer ze categoriseren (±5 minuten)
• Plenair bespreken (5 minuten)

Delen

Deel twee doelen die je met je collega hebt bedacht.

Wellicht is het je opgevallen: dit is al een vorm van formatief evalueren. Ik inventariseer wat jullie al weten ten aanzien van het onderwerp. Zo kan ik het tempo en de inhoud aanpassen op jullie niveau. 

Doelen van toetsen

• Summatief: Beoordelen van de leerling bijv. Selecteren, classificeren, plaatsen of certificeren
• Is vaak het eindpunt voor leren

• Formatief: Beoordelen van het leerproces bijv. voortgang bijhouden, ontwikkeling tav leerdoelen bijhouden, onderwijs aanpassen aan behoeftes
• Is vaak het startpunt voor leren

Wat is formatief evalueren?

Definitie: 

Alle activiteiten die leerlingen en docent uitvoeren om de leeractiviteiten van leerlingen in kaart te brengen, te interpreteren en te gebruiken om betere beslissingen te maken over vervolgstappen (Black & Wiliam, 1998).

Toetsrevolutie (Sluijsmans & Kneyber, 2016):

"[...] een toets kan van zichzelf niet formatief zijn; het is geen inherente eigenschap van een toets (p. 10).”

Over formatief evalueren

• Docent en leerling: Continu feedback geven en ontvangen om het leren in de school te verbeteren
• Formatief evalueren kán leiden tot meer motivatie, eigenaarschap en zelfregulatie bij leerlingen

Bronnen

(Stobart, 2008; Van der Ploeg & Van Engen, 2017).

Formatief evalueren

De essentie van formatief evalueren is het bijsturen van het leerproces om zo te zorgen dat leerlingen kunnen én mogen leren.

Pauze

Drie stellingen...

Laat deze eventueel achterwege. Bepaal aan de hand van de input, voorkennis en beginsituatie of het nodig is om misconcepten aan de kaak te stellen. Daarvoor zijn deze stellingen.

Wanneer je gebruikmaakt van rubrics is dit een vorm van formatief evalueren

1. Eens
2. Oneens

Een toets is formatief als hieraan geen cijfer verbonden is

1. Eens
2. Oneens

Formatief evalueren verhoogt de administratieve last

1. Eens
2. Oneens

Pauze

Pauze

Inspiratieblad

Feedback is een krachtige manier om het leren van de leerling te ondersteunen. Er wordt zowel voorafgaand aan, tijdens en na een (leer)taak samen met de leerling gereflecteerd op de fases in het leerproces. Op dit inspiratieblad vind je vragen die je kan stellen aan de leerling tijdens de verschillende fases.

Download het inspiratieblad hier

Een FE-model

Het FE-model

Het FE-model is er één van velen. Een bekend model is die van William (feedback, feed up en feed forward). Dit model is ook impliciet in het FE model van Gulikers en Baartmans zichtbaar. 

Indien enkele docenten dit model waarderen/kennen, kun je ervoor kiezen om dit model te koppelen aan het FE-model van Gulikers & Baartman (2017). 

Gulikers, J. T. M., & Baartman, L. (2017). Doelgericht professionaliseren. Formatief toetsen met effect! Wat DOET de docent in de klas?: Eindrapport NRO-PPO overzichtsstudie dossiernummer 405-15-722. NRO.

Enkele opmerkingen

• Het is één van de vele modellen
• Het model is gebaseerd op het handelen van de docent
• De samenhang tussen alle fases uit het model is belangrijk
  
• Het model is cyclisch 
  (geen 'rigide' stappenplan)



• De mini-cyclus: 2-3-5
• Snel schakelen tussen fases (2-3-2-3-5)
• Fase 1 en 5 worden het minst vaak toegepast. Vergeet deze dus niet... ;)  

Voorbeelden

• Padlet waar leerlingen hun verwachting weergeven
  
• Pecha Kucha
  

Meer voorbeelden

reisgidsdigitaalleermateriaal.org is een website met veel voorbeelden van digitale tools, en hier je die didactisch kunt inzetten. Daarnaast vind je daar een set aan werkvormen die je kunnen helpen om formatief te evalueren.

Geef goede voorbeelden hoe dit eruitziet. Bij voorkeur van meerdere vakken. En laat docenten eventueel zelf voorbeelden bedenken. 

Voorbeelden

• Microsoft Forms (voorbeeld)
• Socrative
• LessonUP 

Geef goede voorbeelden hoe dit eruitziet. Bij voorkeur van meerdere vakken. En laat docenten eventueel zelf voorbeelden bedenken. 

Praktijkopdracht

• Welke voorbeelden van informeel en formeel evalueren ken jij?
• Schrijf zo veel mogelijk op
• Deel dit met je collega
• Bespreken met de groep

Voorbeelden
informeel en formeel
evalueren

Voorbeelden

• Toetsen
• Gesprekken
• Vragen stellen
• Doorvragen
• Kahoot! 
• Presentatie
• Een schets

• Voorbeelden FE

Voorbeelden

• GoFormative
• Methodesoftware

Geef goede voorbeelden hoe dit eruitziet. Bij voorkeur van meerdere vakken. En laat docenten eventueel zelf voorbeelden bedenken. 

Voorbeelden

• Onderwijsleergesprek
• Socrative

Geef goede voorbeelden hoe dit eruitziet. Bij voorkeur van meerdere vakken. En laat docenten eventueel zelf voorbeelden bedenken. 

Voorbeelden

• Onderwijsleergesprek
• Ideeën?

Geef goede voorbeelden hoe dit eruitziet. Bij voorkeur van meerdere vakken. En laat docenten eventueel zelf voorbeelden bedenken. 

Implementatie: hoe dan?

Algemene opmerkingen

• Meer informele aanpakken (bijv. veel vragen stellen en doorvragen)


• Kleine stapjes
• Docent-leerling relatie: Vertrouwen en communicatie is belangrijk
• De leerling is cruciaal: betrek hen bij het proces. Bijvoorbeeld het opstellen van succescriteria en peer-feedback.

Praktijkopdracht

• Vul de zelfevaluatie in
• Vergelijk jouw zelfevaluatie met je die van je collega's
• Vergelijk ook je sterke punten en ontwikkelpunten met collega's
• Welke overeenkomsten en/of verschillen zie je?

Eindopdracht

Tijdens de werkbijeenkomsten ga je met het volgende aan de slag:

• Je kiest één les en klas (tip: houd het klein)
• Je doorloopt tijdens één les de gehele FE-cyclus
• Je focust hierbij op je eigen ontwikkelpunt

Tijdens de werkbijeenkomsten krijg je verdere toelichting en begeleiding. Inhoudelijke vragen kun je nu stellen. 

Probeer het te vatten in één woord

Met welk thema
ga jij aan de slag?

Klik hier voor de evaluatie

Link naar het evaluatieformulier