H5.1 - Zouten, namen en formules

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Start H5 - Zouten (namen & formules)

Hoe worden zouten gevormd?

Ionsoorten leren kennen

Namen en formules van zouten opstellen

Inleiding

• TOP-week 3 = SE H1 t/m H5 (en voorkennis) +  §7.3

• Moeten dus snel beginnen met H5 + §7.3

H5 - Zouten en Zoutoplossingen

Paragrafen:

•  §5.1 => Zoutformules en namen
•  §5.2 => Zouten in water
•  §5.3 => Zouthydraten
•  §5.4 => Reacties tussen ionen 

•  §7.3 => Molariteit

Deze voorkennis moet je hebben:

Ik weet:

• wat een ion is
• dat zouten uit een metaal-ion en een niet metaal-ion bestaat

Ik kan:

• de lading van ionen uit het periodiek systeem afleiden
• uitleggen wat een ionbinding is

Wat is een zout?

1. Een verbinding van een metaal en een niet-metaal
2. een verbinding van twee metalen
3. een verbinding van twee niet-metalen
4. een moleculaire stof die kan oplossen in water

Kies het zout:

1. HCl
2. KCl
3. Cl​2​​
4. K

De lading van Fe in Fe2O3 is...

1. 2+
2. 3+
3. 2-
4. 3-

Zirkonium(IV)oxide is een slechte geleider van stroom.
Waarom?

1. omdat zirkonium(IV)oxide een moleculaire stof is
2. omdat de ionen vastzitten in het ionrooster
3. omdat de ionen zich vrij door het ionrooster kunnen bewegen
4. Omdat zirkonium(IV)oxide slecht oplosbaar is in water

Voorkennis

• Atoommodel van Bohr: 
• => protonen en neutronen in kern, elektronen in schillen eromheen

• Valentie-elektronen zijn elektronen in de buitenste schil

• Edelgasconfiguratie: 8 elektronen in buitenste schil (octet-regel)

 

Voorkennis

• Elektrovalentie van een atoomsoort komt overeen met het aantal elektronen dat een atoom opneemt of afstaat om een ion te worden

• Metaalatomen hebben positieve elektrovalenties. 
• => Ze geven elektronen af

• Niet metaalatomen hebben vrijwel altijd negatieve elektrovalenties 
• => Ze nemen elektronen op

Elektrovalentie en het periodiek systeem

• Elektrovalentie (lading) van ion af te leiden uit P.S.
• -> kijk goed naar e- in buitsenste schil
• => hoeveel kan het afstaan / opnemen?

• Groepen hebben dezelfde eigenschappen
• -> Dus vaak overeenkomstige elektrovalentie
• => Let wel op verschil metaal en niet-metaal atomen!

Groep	Elektro- valentie	lading ion
1	1+	1+
2	2+	2+
15	3-	3-
16	2-	2-
17	1-	1-

Voorkennis

Zouten

• Bestaan uit metaal-ion (positief) & niet-metaal-ion (negatief)

• Zouten zijn een stapeling van ionen (vast)
  
• = Ionrooster

• + en - ionen wisselen elkaar af 

Voorkennis

• Positieve en negatieve ladingen trekken elkaar aan

• Aantrekkingskracht tussen de negatieve en positieve ionen noem je de ionbinding

• Ionbinding = zéér sterk
• =>  daardoor hoog smeltpunt

§5.1 - Namen en formules van zouten

Na deze paragraaf

weet ik:

• dat zouten uit een metaal-ion en een niet metaal-ion bestaat.
• de namen en formules van de enkelvoudige ionen (blz. 52 + 53)
• de namen en formules van samengestelde ionen

kan ik:

• verhoudingsformules opstellen van zouten (met enkelvoudige ionen én samengestelde ionen)
• namen van zouten geven, aan de hand van verhoudingsformules
• ladingen van ionen afleiden uit verhoudingsformules

Vorming van een zout

• Na heeft 1 valentie-elektron, wilt deze afstaan
• Wordt daardoor Na⁺-ion
  
  
• Cl heeft 7 valentie-elektronen.
• Wilt er nog 1 voor edelgasconfiguratie
• Dit elektron kan dus van Na -> Cl 
• Wordt hierdoor Cl^- -ion

• Er vind dus een elektronen overdracht plaats
• Lading van ion noemen we ookwel: elektrovalentie

Zout

• Ionen die ontstaan trekken elkaar aan: ionbinding

Enkelvoudige ionen

• Enkelvoudige ionen bestaan uit 1 atoomsoort
• Er bestaan atoomsoorten met verschillende ion-ladingen
• => Dit wordt aangeven met Romeinse cijfer: goud(I)-ion of goud(III)-ion

Enkelvoudige ionen

• In de naamgeving eindigen negatieve ionen op -ide

Samengestelde ionen

• Samengestelde ionen bestaan uit twee of meer verschillende atoomsoorten
• Deze atoomsoorten samen hebben dan een lading
• Boek blz. 134 & Binas tabel 66B.

Enkelvoudige ion

Samengesteld ion

Na⁺

Cl^-

OH^-

S₂O₃^2-

Br^-

Mg²⁺

NH₄⁺

Naamgeving van een zout

• Systematische naam: 
• => naam van het positieve ion + naam van het negatieve ion.
• Maak eventueel gebruik van Romeinse cijfers (wanneer een atoomsoort meerdere ladingen kan hebben)

• Bijv. FeCl3: ijzer(III)chloride (uit te spreken als: ijzer-drie-chloride)
• Bijv. Al2O3: aluminiumoxide 

Triviale namen

• Triviale namen 
• => de benaming die in het dagelijks leven gebruikt worden, in tegenstelling tot de wetenschappelijke (rationele) naam.
  

• Bijv.: keukenzout 
• keukenzout = triviale naam
• natriumchloride = de rationele / wetenschappelijke naam

• Binas Tabel 66A (en 66B)

Wat is de rationale naam van waterglas?

(neem altijd volledig over wat in Binas staat)

Wat is de molecuulformule van hypochloriet?

Verhoudingsformule van een zout

• Zouten bestaan uit ionen, maar zijn altijd neutraal geladen
• -> NaCl, KCl, FeCl₃, MgF₂,....
• => Komt door de juiste verhouding positieve en negatieve ionen.
• => Formule van een zout wordt daarom verhoudingsformule genoemd

• Ladingen van ionen te vinden in Binas tabel 40A (& 66B = namen)
• Ladingen bepalen uiteindelijk de verhouding tussen de ionen
• Let op haakjes bij samengestelde ionen: Al(NO₃)₃ !!

Verhoudingsformule opstellen -> Stappenplan

1. Lees de naam goed en splits atoomsoorten
2. Noteer de ionen (inclusie lading)
3. Bepaal de verhouding (vereenvoudig indien nodig)
4. Noteer de verhoudingsformule (zet samengestelde ionen tussen haakjes wanneer deze vermeerderd moet worden)

Verhoudingsformule opstellen -> Stappenplan

1. Lees de naam goed en splits atoomsoorten
2. Noteer de ionen (inclusie lading)
3. Bepaal de verhouding (vereenvoudig indien nodig)
4. Noteer de verhoudingsformule (zet samengestelde ionen tussen haakjes wanneer deze vermeerderd moet worden)

Voorbeeld 1 - Magnesiumoxide

• 1. Magnesium - oxide

• 2. Mg2+   -   O2- 
• 3.    1      :      1  

• 4. MgO               (want '1' laat je weg) 

Verhoudingsformule opstellen -> Stappenplan

1. Lees de naam goed en splits atoomsoorten
2. Noteer de ionen (inclusie lading)
3. Bepaal de verhouding (vereenvoudig indien nodig)
4. Noteer de verhoudingsformule (zet samengestelde ionen tussen haakjes wanneer deze vermeerderd moet worden)

Voorbeeld 2 - Chroomoxide

• 1.   Chroom - oxide

• 2.   Cr3+   -   O2- 
• 3.     2      :      3     (evenveel + als - ) 

• 4.   Cr2O3               

Verhoudingsformule opstellen -> Stappenplan

1. Lees de naam goed en splits atoomsoorten
2. Noteer de ionen (inclusie lading)
3. Bepaal de verhouding (vereenvoudig indien nodig)
4. Noteer de verhoudingsformule (zet samengestelde ionen tussen haakjes wanneer deze vermeerderd moet worden)

Voorbeeld 3 - Lood(II)nitraat

• 1.   Lood(II) - nitraat

• 2.   Pb2+   -   NO3- 
• 3.      1      :      2  

• 4.   Pb(NO3)2 

Verhoudingsformule opstellen -> Stappenplan

1. Lees de naam goed en splits atoomsoorten
2. Noteer de ionen (inclusie lading)
3. Bepaal de verhouding (vereenvoudig indien nodig)
4. Noteer de verhoudingsformule (zet samengestelde ionen tussen haakjes wanneer deze vermeerderd moet worden)

Voorbeeld 4 - Kaliumfosfaat

• 1.   Kalium - fosfaat

• 2.   K+    -   PO43- 
• 3.     3     :      1   

• 4.   K3PO4  (fosfaat hoeft hier niet 
•                          tussen haakjes)

Wat is de juiste verhoudingsformule van zinkhydroxide ?

1. Zn​2​​(OH)​2​​
2. Zn​2​​OH
3. Zn(OH)​2​​
4. ZnOH

Wat is de verhoudingsformule van bariumsulfiet?

1. BaSO​4​​
2. BaS
3. BaSO​3​​
4. Ba(SO​4​​)

Let op!!

Bij deze ionen moet je goed opletten op de naam:

sulfide (S2-)

sulfiet (SO32-)

sulfaat (SO42-)

Deze lijken op elkaar, maar zijn anders!! Leer goed het verschil!!

Wat is de verhoudingsformule van calciumfosfaat ?

1. Ca​3​​(PO​4​​)​2​​
2. Ca(PO​4​​)​3​​
3. Ca​2​​(PO​4​​)​3​​
4. Ca​3​​PO​4⋅3​​

Wat is de verhoudingsformule van natriumsulfaat?

1. Na​2​​S
2. Na​2​​SO​4​​
3. Na​2​​SO​3​​
4. NaSO​4​​

Wat is de verhoudingsformule van natriumwaterstofcarbonaat?

1. Na​2​​CO​3​​
2. NaHCO​2​​
3. NaHCO
4. NaHCO​3​​

Geef de verhoudingsformule van: kaliumsulfide

Geef de verhoudingsformule van: kaliumcarbonaat

Geef de verhoudingsformule van: calciumsulfiet

Wat is de lading van de koperionen in azuriet?

1. lading is +
2. lading is 2+
3. lading is 3+
4. Cu is ongeladen

§5.1 - Namen en formules van zouten

• Lees §5.1 door

• Maak §5.1: opdracht 

Wat snap / kan je nu nog niet?

Klaar!

Lever deze les in