Thema 6 waarneming regeling gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Thema 6 waarneming, regeling, gedrag

Basisstof 1

Reageren op je omgeving

Doel van deze les:

• Op het einde van de les moet je de werking van zintuigen kunnen beschrijven. Ook moet je de zintuigen kunnen noemen met hun ligging en hun adequate prikkels.

Zintuig

Een orgaan dat reageert op een prikkel

• Prikkel is een invloed uit het milieu op een organisme

Impulsen

Zintuigcellen ontvangen prikkels --> impulsen

• Impulsen zijn elektrische signaaltjes;
• Via zintuigorgaan --> zenuwen --> hersenen;
• Hersenen verwerken impulsen;

Drempelwaarde

Is de kleinste prikkelsterkte die een impuls veroorzaakt

• Gewenning --> minder impulsen in zintuigcellen
• Motivatie --> kan drempelwaarde beïnvloeden 

Adequate prikkel

Een type prikkel waarbij een zintuig extra gevoelig voor is

• Lage drempelwaarde voor de prikkel

Doel van deze les:

• Op het einde van de les moet je de organen rondom een oog en de delen van het oog kunnen noemen met hun functies en kenmerken.
• Ook moet je kunnen beschrijven hoe de pupilreflex de grootte van de pupil regelt.

Organen rondom een oog

Wenkbrauwen --> zweet opvangen

Wimpers --> beschermen tegen vuil en fel licht

Traanklieren --> bescherming door traanvocht

Oogleden --> verspreiden traanvocht en beschermen de ogen

Traanbuizen --> overtollig traanvocht naar neusholte 

Onderdelen buitenaanzicht

Onderdelen lengtedoorsnee

Gele vlek en blinde vlek

Gele vlek:

• Plaats in het centrum van het netvlies.
• Met de zintuigcellen in de gele vlek kun je het scherpste zien

Blinde vlek:

• Plaats van het netvlies waar de oogzenuw het oog verlaat.
• De blinde vlek bevat geen zintuigcellen

Kegeltjes en staafjes

Kegeltjes: (KLEUR)

• werken als er veel licht is, met kegeltjes zie je kleuren
• Rood, groen, blauw licht 
• Andere kleuren zie je als de kegeltjes samenwerken
• Kegeltjes liggen in de gele vlek en in de buurt daarvan
• Scherp zien, details mee zien

Staafjes: (snachts)

• Werken goed als er geen licht is
• Zie je contrasten in grijs, wit en zwart
• Liggen overal behalve bij het gele vlek
• Geen details zien, 

Kleurenblind

Werken bepaalde kegeltjes niet goed

Vaak de kleuren rood, groen kunnen ze niet onderscheiden

Pupilreflex

Functie is het regelen van de hoeveelheid licht

• Fel licht --> trekken de kringspieren samen en ontspannen de straalsgewijs lopende spieren (pupil kleiner)

• Zwak licht --> ontspannen de kringspieren en trekken de straalsgewijs lopende spieren samen (pupil groter)

Huilen

Opening in de ooghoeken kunnen niet alle traanvocht afvoeren naar de neusholte --> tranen over de wangen

Door veel traanvocht ga je snotteren (neusholte kan het niet verwerken)

Bij een ui snijden worden de zintuigcellen in het hoornvlies geactiveerd door geurprikkels --> impulsen voor meer traanvocht

Voelen, ruiken, Proeven

De huid

Bestaat uit 3 lagen

1. Opperhuid
2. Lederhuid
3. Onderhuidse bindweefsel

Opperhuid

- Hoornlaag (dode, verhoornde celresten)

• Bescherming tegen beschadiging, uitdroging en ziekteverwerkers (bacteriën)

- Kiemlaag (levende cellen)

• Onderste laag cellen die continu deelt --> aanvullen hoornlaag

- Eelt

• Een erg dikke hoornlaag

- Haar

• steekt door de opperhuid heen

Lederhuid 

- Zintuigen

• Warmte, koude, druk en tastzintuigen
• Tastknopjes --> vlak onder opperhuid
• Drukzintuigen --> dieper in de huid

- Pijnpunten (zenuwen)

• uiteinden van zenuwen
• nemen pijn waar

- Zweetklieren

• Produceren zweet --> afkoelen lichaam

- Haarzakje --> haarspier

- Talgklieren --> produceren talg --> vetlaag

Onderhuidse bindweefsel

Ligt vet opgeslagen

• Isolerende werking --> stevige mensen beter
• Reservevoedsel 

Tattoo

In de lederhuid

Hennatatoeage --> opperhuid

Voedsel

Brandwonden

eerste graad

- opperhuid

tweede graad

- lederhuid

derde graad

- onderste bindweefsel

Basisstof 3

de neus en de tong

Doel van deze les:

• Op het einde van de les moet je kunnen beschrijven hoe het proeven van verschillende smaken in zijn werk gaat.

De tong

Smaakzintuigen

- Zoet, zout, bitter en umami (hartig)

de neus

Hoe werkt het nu?

In de zijkanten van de groefjes in de tong liggen smaakknopjes

• In de smaaknopjes liggen zintuigcellen
• Er zijn aparte smaakknopjes voor de smaken: zoet, zuur, zout en bitter
• Het proeven van andere smaken komt door dat het reukzintuig dan geuren waarneemt

Basisstof de ogen/netvlies

INVAL

Regels

Telefoon op stil en in de tas

Luisteren naar elkaar

Respect hebben voor elkaar

Huiswerk iedere week maken

Examen vak, dus heel belangrijk.

Vragen voor de les

Neem ze mee naar de les!

Wat is een impuls

Wat is een prikkel?

Wat is een drempelwaarde?

Welke zintuigen zijn er?

Wat is een adequate prikkel?

Einde