LE 17 Les 5

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3,4

Les 5

Persoonlijkheidsstoornissen

Planning

Nabespreken

Leerdoelen
Theorie
Begrippen
Opdracht
Evaluatie 

Huiswerk

Vooruitblik

Welke stoornissen hebben we vorige les besproken?

Angststoornis

obsessief compulsieve stoornissen

stressorgerelateerde stoornis

dissociatieve stoornissen

somatisch-symptoomstoornis

Leerdoelen

De student

- Legt uit wat persoonlijkheid is

- Benoemt aan welke voorwaarde voldaan moet worden bij een persoonlijkheidsstoornis

- Legt uit wat de verschillen zijn tussen cluster A, B en C persoonlijkheidsstoornissen

Welke persoonlijkheidsstoornis ken je al?

Wat is persoonlijkheid? 

Persoonlijkheid: onder persoonlijkheid verstaat men de duurzame eigenschappen van een

individu die hem onderscheiden van anderen (identiteit of karakter) (sterk genetisch bepaald).

3 groepen persoonlijkheidsstoornissen

Cluster A
Cluster B

Cluster C

Persoonlijkheidsstoornissen die gekenmerkt worden door vreemd of excentriek gedrag (cluster A), dramatisch, emotioneel of labiel gedrag (cluster B) en nerveus of angstig gedrag (cluster C) 

 Van een persoonlijkheidsstoornis is alleen sprake als er persoonlijkheidstrekken aanwezig zijn die:

duidelijk afwijken van wat verwacht wordt binnen de cultuur waarin de zorgvrager leeft;

zichtbaar worden op minstens twee van de volgende gebieden:

cognities (denken/waarnemen, uitleggen);

affectiviteit (zelfgevoel, beleven van emoties, labiliteit);

interpersoonlijk functioneren (aangaan en onderhouden van relaties);

impulsbeheersing (kunnen uitstellen van behoeften, boos worden);

buitengewoon star zijn en ondermijnend werken op verschillende levensterreinen en beperkingen veroorzaken in het functioneren;

lijden veroorzaken voor de zorgvrager zelf en/of zijn omgeving.

Voorkomen in de bevolking

Zowel in de algemene bevolking als in patiëntengroepen komen cluster-B- en cluster-C-het meest voor. 

In de psychiatrie komen cluster-C-persoonlijkheidsstoornissen het meest voor. 

In de verslavingszorg komen cluster-B-persoonlijkheidsstoornissen het meest voor. 

Persoonlijkheidsstoornissen behoren tot de meest voorkomende psychiatrische stoornissen. Geschat wordt dat in Nederland tien tot vijftien procent van de bevolking kampt met een persoonlijkheidsstoornis

Oorzaken

temperament
stressgevoeligheid

neurobiologische factoren
Onveilige hechting
trauma's in kinderleven/ erfelijkheid

Cluster A

De centrale kenmerken van de cluster-A-persoonlijkheidsstoornissen zijn vervormingen in de waarneming en het denken, en defecten op het gebied van vertrouwen en hechtingsrelaties. 

Vandaar dat dit cluster ook wel wordt beschreven als het ‘vreemde, excentrieke’ cluster, dat de paranoïde, schizoïde en schizo typische persoonlijkheidsstoornis bevat.

Cluster B

De grote gemene deler van de cluster-B-persoonlijkheidsstoornissen is instabiliteit, die zich op verschillende domeinen kan manifesteren (emotieregulatie, impulscontrole, relatievorming en zelfbeeld). Doorgaans wordt de instabiliteit door middel van dramatisch, emotioneel of grillig, onevenwichtig en onvoorspelbaar gedrag duidelijk. 

Tot dit cluster behoren de antisociale, de narcistische , de borderline- en de theatrale persoonlijkheidsstoornis.

automutilatie;

suïcidepogingen;

manipuleren;

eisend gedrag;

conflict zoekend gedrag;

verwijtend gedrag;

kinderlijk aandachttrekkend gedrag;

antisociaal en crimineel gedrag.

Cluster C

De cluster-C-persoonlijkheidsstoornissen centraliseren zich rondom het kenmerk angst, die zich op verschillende manieren kan uiten

als vermijding bij de ontwijkende, aanklamping bij de afhankelijke of controledrang en perfectionisme bij de obsessieve compulsieve persoonlijkheidsstoornis.

Behandeling

Behandeling moeizaam door onderbrekingen

Bewustwording
Manieren aanleren om beter met zichzelf en anderen om te gaan

Opdracht

Leg de kenmerken naast elkaar en bekijk waar de verschillen in zitten. Probeer dat eens te verklaren. 
10 minuten. In duo's 
Thieme/ internet

Eerder klaar, start met je huiswerk maken

Wat heb jij geleerd vandaag?

Huiswerk

We gaan door naar de GHZ

Huiswerk is het bijwerken van je openstaande opdrachten in Thieme