Je eigen taal

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Vaste tekststructuren

Waarom kun je bij inleiding 1 op blz. 44 verwachten dat de tekst een verleden/heden-structuur zal hebben?

Wat zijn signalen in inleiding 2 voor een probleem/oplossing-structuur?

Hoe zou de vraag/antwoord-structuur bij inleiding 3 verder uitgewerkt kunnen worden in de kern en het slot?

Je eigen taal

Deel 1: De ontwikkeling van taal

LEERDOELEN

In dit lesdeel:

1. leer je waarom er talen zijn

2. leer je dat taal verandert

3. kun je voorbeelden van taalverandering noemen

Hoe denk je dat talen zijn ontstaan?

Hoe zijn talen ontstaan?

Talen zijn misschien wel een miljoen jaar geleden ontstaan.

Door steeds dezelfde klank voor iets te gebruiken, ontstonden er woorden. 

Mensen die bij elkaar in de buurt 

leefden, maakten samen een taal.

Waarom zijn er talen?

Een taal heeft verschillende functies:

1. communicatieve of sociale functie, we gebruiken taal om met elkaar te communiceren

2. cognitieve functie, als je met iemand anders praat over een onderwerp, begrijp je er steeds meer van

3. expressieve functie, met taal kun je je gevoelens uiten

Even oefenen

Herken jij de functies van taal?

iemand vertelt een mop

de klas praat over afvalscheiding

een moeder vertelt hoe laat haar zoon naar bed moet

communicatieve of sociale functie

cognitieve functie

expressieve functie

Taalverandering

Het Nederlands van tegenwoordig

lijkt niet meer op het Nederlands 

van lang geleden. 

Begrijp jij de oudste 

Nederlandse zin?

Eigenlijk is het een liefdesliedje. 

Taalverandering

Er zijn verschillende redenen waarom een taal verandert:

1. invloed van andere talen: we nemen woorden van andere talen over, bijvoorbeeld toilet uit het Frans

2. gemak: mens is makkelijker te zeggen dan mensch, isg is sneller te typen dan is goed.

3. veranderingen in de maatschappij: nieuwe technieken zorgen voor nieuwe woorden, bijvoorbeeld chatten

Opdracht

Bedenk zelf een aantal vormen van taalverandering. Noem ook de reden van taalverandering erbij.

Je krijgt hiervoor 3 minuten.

Daarna wissel je jouw ideeën uit me je buurman/buurvrouw.

Lijken jullie ideeën op elkaar? Wat vind je van elkaars ideeën?

Tot slot gaan we de opdracht klassikaal bespreken.

Even herhalen

Kun je de volgende vragen juist beantwoorden?

Hoe is het ontstaan van talen gegaan?

1. eerst woorden, dan klanken, dan zinnen
2. eerst zinnen, dan woorden, dan klanken
3. eerst klanken, dan woorden, dan zinnen

Het klassengesprek over klimaatverandering is een voorbeeld van de expressieve functie van taal.

1. ja
2. nee

Talen zijn ontstaan in gebieden waar mensen dicht bij elkaar waren.

1. ja
2. nee

dalijk

fietssnelweg

café

taalverandering door invloed van andere talen

taalverandering door gemak

taalverandering door veranderingen in de maatschappij

Deel 2: Kunsttaal - waarom en hoe?

LEERDOELEN

In dit lesdeel:

1. leer je het verschil tussen natuurlijke talen en kunsttalen

2. denk je na over wat belangrijk is bij het maken van een kunsttaal

Welke taal?

Kun je verstaan wat de vader tegen de baby zegt?

Welke taal denk je dat de vader spreekt?

Natuurlijke talen en kunsttalen

Natuurlijke taal: 

Door de eeuwen heen ontstaan en gegroeid, bijvoorbeeld Nederlands

Kunsttaal: 

Bedacht door mensen, bijvoorbeeld Esperanto

Probeer te bedenken waarom mensen kunsttalen proberen te maken.

Waarom kunsttalen?

Al honderden jaren bedenken mensen zelf talen.

- om problemen met internationale communicatie op te lossen

- sommige natuurlijke talen zijn moeilijk om te leren

- om volken dichter bij elkaar te brengen

Esperanto

Veel van de talen die bedacht zijn, worden niet gesproken. Esperanto wel. Esperanto is in 1887 bedacht en wordt door ongeveer 100.000 mensen gesproken. Tegenwoordig zijn er mensen die Esperanto vanaf hun geboorte zijn opgegroeid met Esperanto.

Waarom wordt Esperanto wel door veel mensen gesproken?

Het Esperanto is superregelmatig en combineert kenmerken van bijna alle Europese talen. 

Saluton! = Hallo!                               Bonan tagon! = Goedendag!

Lijkt op Frans 'salut'                        Bon: Frans * Tag: Duits

Als je meer dan één Europese taal een beetje kent (zoals jullie: Nederlands, Engels, Frans en Duits) kun je het al aardig volgen.

Je kijkt nu een filmpje waarin het verhaal van de Rattenvanger van Hamelen wordt verteld. De plaatjes zijn duidelijk, de tekst lees je mee en de verteller is vaak in beeld en spreekt heel duidelijk (ook wel grappig om te zien). Na dit filmpje weet je waarschijnlijk al hoe het meervoud gemaakt wordt, en hoe je ‘niet’ zegt.

La ŝalmisto de Hamelin

ŝalmisto spreek je uit als 'sjalmisto', en het betekent fluitspeler

Je eigen taal!

In de volgende les gaan jullie in twee- of drietallen een eigen taal bedenken. In deze les ga je alvast nadenken over de jullie taal.

- Voor wie is de taal bedoeld?

- Wat wil je bereiken met jouw eigen taal?

- Lijkt de taal op een bestaande taal, of bedenk je hem helemaal zelf?

Deel 3: Nieuwe taal - doen

LEERDOELEN

In dit deel:

- denk je na over de grammatica van jouw taal

- werk je een situatie uit in je eigen kunsttaal

Even opfrissen!

In de vorige twee lessen hebben jullie van alles geleerd over taal. We kijken samen naar een video over (nieuwe) talen om alles op te frissen.

Je eigen taal

In de vorige les heb je alvast nagedacht over je eigen kunsttaal:

- voor wie is de taal bedoeld?

- wat wil je bereiken met jouw taal?

- bedenk je de taal helemaal zelf of is hij gebaseerd op andere talen?

Je eigen taal

Nu gaan we een stap verder. Je hebt geleerd dat je met een taal dingen duidelijk kunt maken. Dat doe je met woorden, maar ook met grammatica.

Jouw kunsttaal heeft dus eigen woorden nodig, maar je moet ook nadenken welke grammaticaregels er voor jouw taal gelden. Denk bijvoorbeeld aan enkelvoud/meervoud, ontkenningen, vragen en werkwoordvormen.

Opdracht

Werk in twee- of drietallen aan de opdracht die in classroom klaar staat. Uiterlijk dinsdag 12 oktober heb je deze af en ingeleverd.

Veel plezier met het maken van een nieuwe kunsttaal!