4TL Herhaling hfst 12 Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 12 Evolutie

12.1 Selectie

Charles Darwin

Darwin heeft de evolutietheorie bedacht. 

Evolutie betekent ontwikkelen van leven op aarde d.m.v. mutaties en overlevingskansen.

Darwin

Darwin ging op reis door Zuid- Amerika en bedacht uit zijn bevindingen de evolutietheorie.

0

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie = de best aangepaste organismen geven hun genen vaker door aan de volgende generatie dan de minder goed aangepaste organismen. Het aandeel van de goed aangepaste individuen van een soort in de volgende generatie is daardoor groter. 

- overlevingskans

- meest voordelige eigenschappen

- beste aanpassingen

Hoe ontstaan verschillende rassen?

Definitie ras: Een ras is een groep individuen van dezelfde soort, met ongeveer hetzelfde fenotype:

1. selecteren bepaalde eigenschap

2. kruisen (laten paren)

3. selecteren bepaalde eigenschap

4. kruisen

= Veredelen of kunstmatige selectie door mensen

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

1. Isolatie

2. Variatie van een bepaalde erfelijke eigenschap

3. Erfelijke eigenschap is erfelijk

3. Natuurlijke selectie; de best aangepaste 

organismen kunnen zich het beste voortplanten. 

Het duurt duizenden jaren voordat een nieuw soort is ontstaan. 

Erfelijke variatie

Erfelijk variatie ontstaat door mutatie in het DNA van een geslachtscel --> het  individu heeft een iets ander genotype gekregen.

Door variatie in genotype is ook variatie in fenotype.

Sommige mutaties zijn gunstig, dus leveren een grotere overlevingskans op, dus ook meer kans op nakomelingen. 

Het nieuwe fenotype komt dan steeds vaker voor. 

Evolutietheorie

De theorie die uitlegt hoe en waardoor soorten veranderen. 

Definitie evolutie

Het langzaam ontstaan van de ene soort uit de andere soort.

Argumenten evolutietheorie

1. Fossielen

2. Overeenkomsten in bouw

3. Rudimentaire organen

4. Overeenkomst in embryonale ontwikkeling

Voorwaarden voor evolutie

1. Er is variatie

2. De variatie is erfelijk

3. Er is (natuurlijke) selectie

Ontwikkeling van leven op aarde

- 2,5 miljard jaar geleden: eencellige organismen in zeeën en oceanen: 

- 900 miljoen jaar geleden:  meercellige organismen

- 450 miljoen jaar geleden: eerste gewervelde dieren (vissen) en landplanten

- 400 mlj. jaar geleden: landdieren

Fossielen

Ontstaan fossiel:

1. Zinken, zachte delen verteren.

2. Harde delen bedekt door zand/klei.

3. Verstenen (samenpersen van de harde delen).

4. (Zee)bodem komt omhoog: zichtbaar.

Overblijfsel van een organisme dat vroeger heeft geleefd

Hoe zie je dat soorten verwant zijn?

In een verwantschapsschema kan je zien hoe wetenschappers denken dat soorten aan elkaar verwant zijn.

Soorten staan dicht bij elkaar als ze kort geleden een gemeenschappellijke voorouder hadden.

Evolutie van de mens

Evolutie van de mens

Mensapen hebben gemeenschappelijke kenmerken zoals:

- opponeerbare duim (je kunt dingen vastpakken met de duim en andere vingers)

- opponeerbare grote teen

- groot hersenvolume

Evolutie van de mens

Fossielen laten zien dat de schedels heel veel verandert zijn door de tijd heen.

Hoe worden bacteriën resistent?

Bacteriën worden resistent door natuurlijke selectie: 

- Bij een antibioticakuur overleven er een aantal bacteriën. Zij hebben een mutatie waardoor ze resistent zijn. 

- Deze bacteriën planten zich voort. 

- Op een gegeven moment zijn er alleen 

nog maar resistent bacteriën en werkt de 

antibiotica niet meer.

De evolutie bij bacteriën gaat snel!

Hoe ontstaat nieuwe virussen?

Nieuwe virustypen kunnen ontstaan door mutaties, maar ook door het uitwisselen van DNA.

Dan wisselen de virussen in een cel DNA uit. 

Uit die combinatie van DNA ontstaat een nieuw

virus.

Voorbeeld: ontstaan van Mexicaanse griepvirus