les 6. 3.5 conflicten kapitaal en arbeid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

les 6. 3.5

H3. Industrie en machines 

Ismen 

Planning

3.4 gelaagdheid bevolking 

Opdracht 11 bespreken

3.5 Kapitaal en arbeid > conflicten 

- Video: fabrieksarbeiders

Boven: kooplieden, fabrikanten, edelen

Midden: Kleine burgerij

ambachtslieden, kleine handelaren, winkeliers, grote boeren

Onderlaag: arme boeren, landarbeiders, 

arbeiders in de steden

Samenleving 1800

3.5 

Je kan uitleggen:

• Waarom werkgevers en arbeiders in conflict raken
• Hoe de arbeidssituatie verbeterd werd
• Welke maatregelen er kwamen

Werkgever vs werknemer

Zoveel mogelijk winst maken

€

Steun van de overheid

€

Armoede is normaal

€

Steeds meer rijkdom

€

Weinig loon, veel armoede

Geen kiesrecht

Slechte werkomstandigheden

Geen opleiding, dus vaak geen goede baan

Wat kan een arbeider doen om betere omstandigheden te krijgen?

Optie 1: staken

Als je gaat staken weiger je tijdelijk te werken

Je gaat pas weer werken als je betere omstandigheden krijgt

Gevaar: je baas kan je vervangen, dus graag of helaas

Maar samen sta je sterker in een vakbond!

Optie 2: politiek

Sommige arbeiders wilden de problemen politiek aanpakken

Zij richtten de eerste echte politieke partijen op

1881: De Sociaal-Democratische Bond (SDB)

1894: De Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP)

Optie 2: politiek

Ook geestelijken bemoeiden zich met het lot van de arbeider

Predikant Abraham Kuyper richtte in 1879 de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) op

De SDB werd ook opgericht door een predikant (Nieuwenhuis)

Optie 3: media

Steeds meer mensen kregen toegang tot de media

Veel mensen vertelden hier over de omstandigheden

Denk aan serieuze schilderijen en artikelen

Maar ook aan vermaak (boeken, toneelstukken)

Verandering

• Algemeen kiesrecht (1917)
  

• Sociale wetten

1. Kinderwetje van Van Houten (1874)
2. Leerplicht (1900)
   
3. 8-urige werkdag (1919)
   

Aan de slag 

3.5 > lezen van de paragraaf en 

maken opdracht 12 (blz. 44)