Par. 3.5 Conflicten tussen kapitaal en arbeid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Begintaak

KA uit je hoofd leren:

De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving. (KA tijdv. 8, 31)

Klaar? Lees par. 3.5

Elk tijdvak heeft een aantal kenmerkenden aspecten. 

Er zijn in totaal 49 kenmerkende aspecten.  

Studiewijzer

MEIVAKANTIE

09-10/05: Par. 3.4 Grote veranderingen in de gelaagdheid van de bevolking

12/05:   Par. 3.4 Grote veranderingen in de gelaagdheid van de bevolking

17/05: Par. 3.5 Conflicten tussen kapitaal en arbeid

19/05:  Par. 3.5 Conflicten tussen kapitaal en arbeid

24/05: Uitleg PO

31/05: Werken aan de PO

02/06: Presentatie

(Pinksteren)

07/06: Presentatie

09/06 Oefenen voor de TWT

13/06: START TOETSWEEK

Toetsweek 3

Par. 3.1,  3.2, 3.3, 3.4 en 3.5

Vandaag

1. Uitleg PO

2. Werken!

3. Afsluiten

Leerdoel

1. Door welke oorzaken raakten werkgevers en arbeiders met elkaar in conflict in de 19de eeuw?

2. Welke pogingen werden gedaan om de situatie van de arbeiders te verbeteren, eind 19de eeuw?

3. Welke maatregelen namen regeringen ten slotte?

4. Wat is het realisme?

 

Werkgever vs werknemer

Zoveel mogelijk winst maken

€

Steun van de overheid

€

Armoede is normaal

€

Steeds meer rijkdom

€

Weinig loon, veel armoede

Geen kiesrecht (dus geen invloed op de regering om hun situatie te veranderen).

Slechte werkomstandigheden

Geen opleiding, dus vaak geen goede baan

Korte film

Over de situatie van de arbeiders

Wat kan een arbeider doen om betere omstandigheden te krijgen?

Optie 1: staken

Als je gaat staken weiger je tijdelijk te werken.

Je gaat pas weer werken als je betere omstandigheden krijgt.

- Gevaar: je baas kan je ontslagen

Maar samen sta je sterker in een vakbond!

Wat doet een vakbond?

- Praten met werkgevers over salaris en werkomstandigheden

- Organiseren indien nodig stakingen

Met het geld van de leden, kunnen vakbonden: 

- Doorbetalen bij werkloosheid / ziekte

- Doorbetalen bij stakingen

- Wordt scholing voor de leden betaald

- Worden onterecht ontslagen leden geholpen (advocaat)

Optie 2: politiek

Sommige arbeiders wilden de problemen politiek aanpakken.

Zij richtten de eerste echte politieke partijen op: 

• 1881: De Sociaal-Democratische Bond (SDB)
• 1894: De Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP)

Optie 2: politiek

• Ook geestelijken bemoeiden zich met het lot van de arbeider

Predikant Abraham Kuyper wilde zich inzetten op "de kleine luyden" en richtte in 1872 de krant De Standaard. 
In 1879 stichtte hij de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) op. 

• Domela Nieuwenhuis zetten zich in de jaren 70' als "predikant voor de arbeiders". Hij richtte in 1879 de Sociaal-Democratische Bond, de SDB. 

• Ook de Paus (Leo XIII) waarschuwde alle katholieken voor de fouten van het industriële kapitalisme.  

Optie 3: media

Steeds meer mensen kregen toegang tot de media

Veel mensen vertelden hier over de omstandigheden

Denk aan serieuze schilderijen en artikelen

Maar ook aan vermaak (boeken, toneelstukken) 

Oliver Twist

Regeringen nemen maatregelen

De politiek ging nu écht ingrijpen, dat eisten de mensen:

1. Sociale wetten

2. Kiesrecht

De sociale kwestie

De sociale kwestie = de discussie over de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders. 

De sociale kwestie leidde tot het invoeren van sociale wetten. 

KA 32:  Discussies over de sociale kwestie

Realisme: het eigentijdse leven

Sociale wetten

Het kinderwetje

In 1874 werd kinderarbeid in fabrieken onder de 12 jaar verboden, het Kinderwetje van Van Houten

Dit was de eerste sociale wet.

Opsomming Sociale wetten

1874     Kinderwetje van Samuel van Houten

1901      Leerplichtwet

1919      Arbeidswet

Later kwamen er nog meer sociale wetten

Kiesrecht

Eerst mochten alleen rijke mensen stemmen

Later kregen alle mannen (1917, algemeen kiesrecht) en alle vrouwen (1919) kiesrecht

Opdracht -ismen. 

Leg in je eigen woorden uit wat de volgende -ismen zijn. Geef per -ismen een voorbeeld. 

1. Nationalisme
2. Conservatisme
3. Liberalisme
4. Socialisme
5. Confessionalisme
6. Feminisme
7. Imperialisme

In tweetal.

Afsluiten: leerdoelen beantwoorden

3. Welke maatregelen namen regeringen ten slotte?

4. Wat is het realisme?

Opdracht -ismen. 

Leg in je eigen woorden uit wat de volgende -ismen zijn. Geef per -ismen een voorbeeld. 

1. Nationalisme
2. Conservatisme
3. Liberalisme
4. Socialisme
5. Confessionalisme
6. Feminisme
7. Imperialisme

In tweetal.