Wijsgerige Antropologie 2.0 - 3. Fenomenologie: Husserl en Merleau-Ponty

1 / 11
volgende
Slide 1: Tekstslide
FilosofieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 11 slides, met tekstslides.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

Slide 1 - Tekstslide

Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

Slide 2 - Tekstslide

Terugblik op je eigen leven
Objectieve verklaringen of subjectieve zinsbeleving?

Natuurwetenschappen of geesteswetenschappen?

Verklaren of begrijpen?

Slide 3 - Tekstslide

Fenomenologen
Edmund Husserl
Maurice Merleau-Ponty

Feitenwetenschap heeft een te eenzijdige focus op het derdepersoonperspectief dat er iets verloren is gegaan; het eerstepersoonsperspectief

Slide 4 - Tekstslide

Edmund Husserl 
(1859-1938)
Moderne wetenschap: wiskunde, telbaar en meetbaar, alles in één groot systeem

1. Natuurwetenschappen: objectieve oorzakelijkheid en 
2. Leefwereld: concrete wereld die wij persoonlijk ervaren

Leefwereld gaat vooraf aan de objectieve wereld


Slide 5 - Tekstslide

Maurice Merleau-Ponty
(1908-1961)
Centrale rol van het lichaam in onze geleefde ervaring.

De mens heeft ervaringen door het lichaam.

Motorische intentionaliteit: lichamelijke vaardigheid om de wereld waar te nemen en erin te handelen.

Dit is prereflexief; voorafgaand aan theoretisch begrip.

Slide 6 - Tekstslide

Merleau-Ponty
Uit motorische intentionaliteit spreekt een vertrouwdheid met je eigen lichaam en de mogelijkheden ervan: lichaamsschema.

Vloeiend en veranderlijk karakter
(denk aan blindenstok)



Slide 7 - Tekstslide

Lichaam zijn en een lichaam hebben
Ik kan met mijn ene hand de andere voelen.

Lichaam hebben en lichaam zijn:
theoretisch kan de twee van elkaar scheiden, maar in de beleefde ervaring niet.


Plessner:
Het geleefde lijf (Leib) en objectief lichaam (Körper)

Slide 8 - Tekstslide

De mens in fenomenologisch opzicht
De wereld beschrijven vanuit eerst een plaats- en lichaamsgebonden perspectief;
het eerstepersoonsperspectief

Combineren eerste- en derdepersoonsperspectief heeft 
a. kentheoretische en b. wetenschapsfilosofische gevolgen.

a. alternatief perspectief op hoe wij als mens kennis vergaren, en
b. wat daarvoor een passende wetenschappelijke methode is.

Slide 9 - Tekstslide

De mens in fenomenologisch opzicht
Innemen van objectief standpunt laat de geleefde zelfervaring buiten beschouwing. Alsof de objectieve onderzoeker zichzelf zou moeten (kunnen?) uitschakelen.

Derdepersoonsperspectief heeft moeite de mens te zien als iets dat niet puur natuur gedetermineerd of rationeel is. Beleefde ervaring mist.

Zinsdimensie (wat maakt het leven betekenisvol en waardevol?) verdwijnt in een objectieve wetenschappelijke zienswijze. Wetenschap wordt daarmee losgekoppeld van de ethische vraag 'hoe moeten we leven'?

Combineren eerste- en derdepersoonsperspectief!

Slide 10 - Tekstslide

Fenomenologische benadering
Tegenwicht tegen eenzijdig mensbeeld.


Een beschouwing op ons bestaan geeft ook een antwoord op de vraag hoe we ons leven zouden moeten inrichten.

(bijv. Mens als rationeel wezen -> rationele keuzes)

Slide 11 - Tekstslide