3.3 - Kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Welkom!

Zit je op je eigen plek?

WC-check? Gaan voor de les begint

Ligt je boek, schrift en pen/potlood op tafel?

Pak ook je chromebook er bij!

Dan kan je kletsen tot de les begint

Thema 3 - Erfelijkheid en evolutie

Thema 3 - Erfelijkheid en evolutie

3.1 - Genotype en fenotype

3.2 - Genen

3.3 - Kruisingen

3.4 - Stambomen

3.5 - Variatie in genotypen

3.6 - Evolutie

3.7 - DNA technieken

Herhaling 3.2

Wat is...

- Genotype

- Fenotype

- Homozygoot

- Heterozygoot

- Dominant

- Recessief

- Intermediair fenotype

Genotypen noteren

Bruin haar / blond haar

Bruin haar = dominant -> A

Blond haar = recessief -> a

Homozygoot dominant: AA

Heterozygoot: Aa

Homozygoot recessief: aa

Thema 3 - Erfelijkheid en evolutie

3.3 - Kruisingen

Doelen van deze paragraaf

Je kunt een kruisingsschema opstellen

Je kunt bij een gegeven kruising genotypen en fenotypen van ouders en/of nakomelingen afleiden

Kruisingen

Twee soortgenoten die samen nakomelingen krijgen: kruising

Vader: zwart (homozygoot)

Moeder: blond (homozygoot)

Wat zijn de genotypen? (zwart is dominant)

Kruisingen

Vader: zwart (homozygoot)

homozygoot = 2x hetzelfde allel; dominant = hoofdletter

Moeder: blond (homozygoot)

homozygoot = 2x hetzelfde allel; recessief = kleine letter

Kruisingen

Vader: zwart (homozygoot)

homozygoot = 2x hetzelfde allel; dominant = hoofdletter

AA

Moeder: blond (homozygoot)

homozygoot = 2x hetzelfde allel; recessief = kleine letter

aa

Kruisingen

Kruisingen zijn vermenigvuldigingen -> x-teken

Ouders zijn generatie P (parentes = ouders)

Nakomelingen zijn F1, F2 (filii = kinderen)

Kruisingen

Ouders zijn generatie P (parentes = ouders)

Nakomelingen zijn F1, F2 (filii = kinderen)

Kruisingschema's (tabel) maken

P = ouders

F₁ = 1e generatie

F_{2 = 2e generatie}

Kruisingschema

Een kruisingsschema is een tabel met alle mogelijke combinaties van allelen bij een kruising. Met een kruisingsschema kun je voorspellen wat de kans is dat een nakomeling een bepaald fenotype krijgt.

Vader: AA

Moeder: Aa

De kruising 

Kruisingschema

P:

Vader: AA

Moeder: aa

F1:

Allemaal Aa

Dus kruising is Aa x Aa

Verhoudingen

Bij weinig nakomelingen -> toeval (elke mogelijke combinatie 25% kans)

Bij veel nakomelingen altijd (ongeveer) gelijke verdeling

AA x aa -> 100% Aa

Aa x aa -> 50% Aa, 50% aa -> 

Genotype verhouding is 1 : 1; fenotype verhouding is 1 : 1

Aa x Aa -> 25% AA, 50% Aa, 25% aa -> 

Genotype verhouding 1 : 2 : 1; fenotype verhouding is 3 : 1

Aan het werk

Maken:

Basis -> verder met Thema 2, tot en met 2.5

Kader -> 3.3, opdracht 1 tot en met 6, daarna verder met Thema 2