13.5 Ontwikkelingen in verhoudingen

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

13.5 Ontwikkelingen in verhoudingen

1. Veranderende verhoudingen

2. Processen die de sociale ongelijkheid beïnvloeden "Ontwikkelingen 21e eeuw"

- in NL

- Tussen landen.

3. Politieke verhoudingen

Veranderende verhoudingen

1800: NL = gesloten samenleving

1848 = grondwetswijziging, onderlaag van armen nog steeds uitgesloten van politieke rechten.

"De sociaal-economische positie en sekse van mensen bepaalde hun politieke machtspositie"

1870: cultuurverandering: meer aandacht voor rechten van (alle) burgers

1917/1919: algemeen kiesrecht (behalve 'inlandse bevolking')

Welk effect heeft dit op de sociale ongelijkheid? Leg uit (gebruik.....)

Veranderende verhoudingen

1919-1985

Algemeen kiesrecht --> meer macht lagere klasse --> meer sociale wetgeving 

Sociale ongelijkheid neemt toe/af*

af

Veranderende verhoudingen

Na 1985: sociale ongelijkheid neemt weer toe:

- meer nadruk overheid eigen verantwoordelijkheid (ideologie?)

- betaalbaarheid

Sociale ongelijkheid in NL

Weinig ongelijkheid qua inkomen

Veel ongelijkheid qua bezit

Hoe dan?

af

Specifieke groepen:

Let op: Niet ZWART_WIT!!!

a. Meer flexwerkers --> zwakkere soc-eco positie

b. Hoger onderwijs voor jongeren uit alle milieus

c. Meer ouderen --> goede opleiding, redelijk inkomen, pol. macht

d. MMMA (mensen met migratieachtergrond) vaker hoogopgeleid

Mannen-Vrouwen

Nog steeds sociale ongelijkheid (nam wel af).

tot 1950: ongelijk voor de wet

Nu:

Minder vrouwen aan de top (glazen plafond)

Vrouwen verdienen minder in vergelijkbare banen

3. Proces: ongelijkheid neemt langzaam af, maar is nog niet weg.

Processen die de soc. ong. beïnvloeden

- In NL

- Tussen landen

1. Europeanisering en globalisering

Vrij verkeer van personen, goederen, kapitaal en diensten -->

- meer handel (goed voor NL)

- makkelijker werken over de grens

- arbeid naar lagelonenlanden (gevolg NL?)

- migratiestromen

Gevolg voor sociale ongelijkheid?

2. Informatisering en digitalisering

Jongeren en hoogopgeleiden vs. ouderen en lager opgeleiden

- moeilijker baan vinden

- toegang tot sociale grondrechten (Digid)

Mannen-Vrouwen

Nog steeds sociale ongelijkheid (nam wel af).

tot 1950: ongelijk voor de wet

Nu:

Minder vrouwen aan de top (glazen plafond)

Vrouwen verdienen minder in vergelijkbare banen

3. Proces: ongelijkheid neemt langzaam af, maar is nog niet weg.

4. Stijging opleidingsniveau

--> diploma inflatie: steeds hogere diploma's nodig voor een bepaalde baan

--> meer soc ong?

5. Ontwikkeling naar post-industriele samenleving

Minder werk in industrie

Meer in dienstensector 

Ongelijke verdeling van hooggewaardeerde zaken zoals waardering en status:

Vroeger: werken met hoofd <> handen

Nu: hoog <> 'laag' opleidingsniveau

Politieke verhoudingen

Gesloten --> open samenleving (democratisering)

1848 = grondwetswijziging,  armen nog steeds uitgesloten van pol. rechten.

1870: cultuurverandering: meer aandacht voor rechten van (alle) burgers

1917/1919: algemeen kiesrecht 

Dit sluit aan bij: 

Instrumentele visie

Politieke participatie is een middel om besluiten te kunnen nemen

Ontwikkelingsvisie

Participatie is het doel! Politiek meedoen is goed voor burgers, ze leren ervan etc. Uiteindelijk beter voor democratie.

Machtselitetheorie

Macht is aanwezig op bepaalde sleutelposities, die in handen zijn vaan een klein groepje actoren. Vaak vervult één persoon meerdere posities.

Theorie van het pluralisme

Macht is gelijk verdeeld over verschillende groepen (vakbonden, politieke partijen, verenigingen) die allemaal aandacht kunnen vragen voor hun belangen.

Dat was 13.5

Zijn er nog vragen?

Maak: 21 & 25 ( 24 is ook een goeie)

Morgen: Politiek & overheidsbeleid