Basisstof 1: Genotype en Fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

genotype en fenotype

thema 3 Erfelijkheid en Evolutie

leerdoelen

Genotype en fenotype

Je kunt omschrijven wat een genotype, wat een fenotype en wat een gen is.

Je kunt beschrijven hoe organismen informatie over erfelijke eigenschappen overdragen aan hun nakomelingen via chromosomen.

Erfelijkheid

Elke cel heeft een celkern met daarin de chromosomen. De chromosomen bevatten de informatie voor alle erfelijke eigenschappen. In dit thema leer je hoe ouders die erfelijke eigenschappen overdragen op hun kinderen. Maar niet alle eigenschappen zijn erfelijk. Dat verschil leggen we in deze les uit. 

chromosomen en genen  

• 46 chromosomen 
• Een gen is een stukje chromosoom met 1 erfelijke eigenschap 
• Een chromosoom heeft heel veel genen 
• allel

Chromosomen

• Bestaan voornamelijk uit DNA
  
• Bevatten erfelijke informatie (genen)
  
• Lichaamscellen hebben 46 chromosomen
  
• Eicellen en zaadcellen hebben 23 chromosomen
  

Genotype en fenotype

fenotype

Je fenotype komt tot stand door je genotype en de invloeden vanuit het milieu.

Genotype en fenotype

Genotype

Fenotype

Ezelsbruggetje:

GENotype

Fenotype = verF

Wat verandert er wel en wat niet?

1. wel: genotype niet: fenotype
2. wel: fenotype wel: genotype
3. wel: fenotype niet: genotype
4. niet: fenotype niet: genotype

Mathilde laat een permanent zetten bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. genotype wel en fenotype niet
2. fenotype wel en genotype niet
3. genotype niet en fenotype niet
4. genotype wel en fenotype wel

Uiterlijke kenmerken heet het:

1. fenotype
2. genotype
3. kan fenotype en genotype zijn
4. je erfelijke eigenschappen

Een tatoeage is een voorbeeld van...

1. genotype
2. fenotype
3. genotype en fenotype

Bij een twee-eiige tweeling is:

1. Het genotype en fenotype hetzelfde
2. Alleen fenotype hetzelfde
3. Genotype en fenotype verschillend
4. Alleen fenotype verschillend

Heeft een vlinder hetzelfde fenotype als de rups waaruit hij is ontstaan? En hetzelfde genotype?

1. alleen hetzelfde fenotype
2. alleen hetzelfde genotype
3. zowel hetzelfde fenotype als hetzelfde genotype

Is in het voorbeeld het genotype veranderd?
En het fenotype?

1. Alleen het fenotype
2. Alleen het genotype
3. Zowel het genotype als het fenotype

Wat is een verschil tussen genotype en fenotype?

1. Het genotype is het uiterlijk en het fenotype zijn de erfelijke eigenschappen
2. Het genotype zijn de erfelijke eigenschappen en het fenotype het uiterlijk
3. Het genotype en het fenotype zijn hetzelfde

Welke uitspraak over genotype en fenotype klopt het best?

1. Het fenotype komt voort uit het genotype.
2. Het genotype komt voort uit het fenotype.
3. Het fenotype komt voort uit het genotype en milieuinvloeden.

Wat is van invloed op je fenotype

1. genotype
2. genotype + leeftijd
3. invloeden milieu en leeftijd
4. genotype en invloeden uit milieu

Hoe ontstaat het fenotype?

1. Invloed van de omgeving
2. Invloed omgeving en genotype
3. Door het genotype

De kever wordt niet 'als kever' geboren.
Wat zie je in de afbeelding?

Larve 

van de kever

De kever

1. hetzelfde fenotype
2. hetzelfde genotype
3. Fenotype en genotype zijn veranderd
4. Fenotype en genotype zijn gelijk gebleven

John heeft veel getraind. Zijn spieren zijn hierdoor dik geworden.

Wat is er bij John veranderd?

1. alleen fenotype
2. alleen genotype
3. fenotype en genotype
4. geen van alle.

Wat is waar?

1. Het fenotype en de invloeden van buitenaf worden bepaald door het genotype
2. Het genotype wordt bepaald door het fenotype en invloeden van buitenaf
3. Het genotype en het fenotype worden bepaald door invloeden van buitenaf
4. Het fenotype wordt bepaald door het genotype en invloeden van buitenaf

Men vergelijkt de naalden aan één spar. De naalden zijn niet allemaal even lang.
Is bij een korte naald het fenotype anders dan bij een lange naald? En het genotype?

1. Alleen het genotype is anders
2. Alleen het fenotype is anders
3. Zowel het fenotype als genotype zijn anders
4. Fenotype en genotype zijn beide gelijk

Zie afbeelding.
Wat is juist?

1. Alle nakomelingen hebben het genotype Kk
2. Het genotype van de ouders was: kk en KK
3. Beide ouders laten in het fenotype de recessieve eigenschap zien
4. Van 50 % van de nakomelingen zie je de recessieve eigenschap

aan de slag!

maken opdrachten blz. 170 t/m 172