§6.1 De Nederlandse staatsinrichting nu

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Waarom geschiedenis gekozen als examenvak?

Weet jij nog enkele namen van de 10 tijdvakken?

Welk tijdvak komt NIET aan bod in het examenjaar?

1. Burgers & Stoommachines
2. De Wereldoorlogen
3. Pruiken & Revoluties
4. Televisie & Computers

Wie bepaalt wat op school in een geschiedenisboek komt te staan?

Zie antwoord in filmpje (1:49) in volgende dia.

In deze les kun je 14 punten verdienen.

Wie bepaalt wat de examenonderwerpen zijn bij het vak Geschiedenis?

1. De geschiedenisdocent
2. Het ministerie van Onderwijs
3. De uitgeverijen
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist

Bekijk de inhoudsopgave van het lesboek.

De 6 onderwerpen zijn:

1. Nederland van 1848 tot 1914

2. Europa in de jaren 1914-1939

3. Nederland in de jaren 1914-1939

4. De Tweede Wereldoorlog

5. De wereld na 1945

6. Nederland na 1945

Hierna:  'Poll: Welk onderwerp lijkt jou het meest interessant? En waarom?'

Welk hoofdstuk lijkt jou het meest interessant? En waarom?

H1 Nederland van 1848 tot 1914

H2 Europa in de jaren 1914-1939

H3 Nederland in de jaren 1914-1939

H4 De Tweede Wereldoorlog

H5 De wereld na 1945

H6 Nederland na 1945

Hoofdstuk 1 gaat over 'staatsinrichting'

Wat is staatsinrichting?

Staatsinrichting is de wijze waarop de staat, zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht.

• Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan;
• Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt.

§1.1 De Nederlandse staatsinrichting nu

Monarchie en republiek

Is Nederland een monarchie of een republiek? En waarom?

Ook kent Nederland een parlementaire democratie. Wat is dat?

Democratie: letterlijk betekenis --> heerschappij van het volk.

Parlement: een volksvertegenwoordiging met een 1e en 2e kamer.

Volgende dia filmpje uitleg over een democratie (2:50)

Wat staat in artikel 1 in de grondwet?

1. Recht op gelijke behandeling
2. Vrijheid van meningsuiting
3. De scheiding van de 3 machten
4. Aanwezigheid van vrije en eerlijke verkiezingen

Rechtsstaat

Nederland is een constitutionele monarchie. Wat is dat?

Een koninkrijk met een grondwet, waarin de grondrechten staan.

Nederland heeft ook een machtenscheiding.

Welke 3 machten?

1. de rechterlijke macht (macht van de rechters);

2. de wetgevende macht (macht om wetten te maken);

3. de uitvoerende macht (de regerinsmacht)

Waaruit blijkt dat Nederland een rechtsstaat is?

1. De rechten van de burgers worden bepaald door het staatshoofd.
2. De rechten van de burgers zijn vastgelegd in wetten.
3. De regering heeft geen invloed op de wetgevende macht.
4. De regering heeft invloed op de uitspraken van de rechten.

Regering en parlement

Tweede Kamer heeft wetgevende bevoegdheden als:

- recht van amendement (wetsvoorstel wijzigen);

- recht van initiatief (wetsvoorstel indienen)

Beide kamers hebben dezelfde controlerende bevoegdheden als;

- recht van budget (uitgaven vd regering verbieden);

- recht van interpellatie (uitleg aan kabinet vragen)

- recht van enquete (uitgebreid onderzoek doen)

Welke uitspraak over de regering en parlement is juist?

1. het recht van amendement is een voorbeeld van een controlerende bevoegdheid.
2. het recht van initiatief heeft alleen de Tweede Kamer
3. het recht van interpellatie heeft alleen de Tweede Kamer
4. het Kabinet is hetzelfde als de Staten-Generaal

Een Tweede Kamerlid zegt (1852):

'Er is niet goed genoeg nagedacht over de invoering van de wet op de zoutbelasting. Ik stel voor dat er toch nog een officieel onderzoek door de Tweede Kamer wordt gedaan naar de gevolgen van de wet'.

Het Kamerlid stelt voor om gebruik te maken van een recht van de Tweede Kamer.

Welk recht wordt bedoeld? Maak af: 'Het recht van .......' 

Hierna: sleepvraag

Hieronder staan vijf rechten van de Tweede Kamer.

Sleep de rechten die horen bij de (oranje) bron:

Hierna: quizvraag

Een Tweede Kamerlid heeft in 1886 twee verzoeken. Hij vraagt eerst aan een minister om naar de Tweede Kamer te komen om vragen te

beantwoorden over de werkomstandigheden van fabrieksarbeiders. Maar hij wil ook dat de Tweede Kamer zélf een onderzoek instelt naar de werkomstandigheden van deze arbeiders.

recht van amendement

recht van interpellatie

recht van enquête

recht van initiatief

recht van budget

In 1896 diende de regering een wetsvoorstel in om meer mensen kiesrecht te geven. Er waren Kamerleden die dit wetsvoorstel niet ver genoeg vonden gaan. Daarom wilden zij het voorstel op enkele onderdelen wijzigen.

Van welk recht maken de Kamerleden gebruik als zij het voorstel willen wijzigen?

Hierna: uitleg coalitie en oppositie

1. van het recht van amendement
2. van het recht van budget
3. van het recht van initiatief
4. van het recht van interpellatie

Partijen

Hoe kun je als politieke partijen regeren?

Wat betekenen de begrippen coalitie en oppositie?

Zie antwoord in filmpje in volgende dia (0:47)

De oranje gekleurde politieke partijen in het plaatje zijn....

Hierna: uitleg klassieke grondrechten en sociale grondrechten

1. Oppositie partijen
2. Coalitie partijen

Klassieke grondrechten

In de grondwet staan 2 soorten grondrechten, namelijk klassieke en sociale grondrechten.

Klassieke grondrechten: beschermen de burgers tegen de overheid, zoals

1. recht op gelijke behandeling (art. 1)

2. vrijheid van godsdienst;

3. vrijheid van meningsuiting;

4. vrijheid van drukpers;

5. vrijheid van vereniging en vergadering;

6. vrijheid van onderwijs.

Sociale grondrechten

Sociale grondrechten (sinds 1983): zorgen ervoor dat de overheid verplicht is bepaalde zorg te garanderen, bijvoorbeeld:

1. recht op bestaanszekerheid;

2.recht op onderwijs;

3. recht op gezondheidszorg;

4. recht op woongelegenheid;

5. recht op bewoonbaarheid;

6. recht op werk;

7. recht op bijstand.

Hierna: uitlegfilmpje klassieke en sociale grondrechten (1:15)

Wat is een voorbeeld van een sociaal grondrecht?

Hierna: een sleepvraag.

1. vrijheid van onderwijs
2. vrijheid van meningsuiting
3. het recht op gelijke behandeling
4. het recht op rechtsbijstand

Hierna: filmpje Samenvattin (+ 2 min) + 4 quizvragen.

Klassieke grondrechten:

Sociale grondrechten:

Klassieke grondrechten

Sociale grondrechten

Vrijheid van godsdienst

Vrijheid van meningsuiting

Vrijheid van drupers

Vrijheid van onderwijs

Recht op bestaanszekerheid

Recht op bewoonbaarheid

Recht op werk

Recht op rechtsbijstand

In 1848 werd Nederland een ….

1. republiek
2. dictatuur
3. constitutionele monarchie
4. geen van de genoemde antwoorden is juist.

Welke uitspraak is juist?

1. De sociale grondrechten zijn ouder dan de klassieke grondrechten
2. De klassieke grondrechten zijn ouder van de sociale grondrechten
3. De sociale en klassieke grondrechten zijn even oud en komen uit 1848
4. De sociale en klassieke grondrechten zijn even oud en komen uit 1983

In 1983 werden sociale grondrechten aan de Nederlandse Grondwet toegevoegd.

Waarom werden er sociale grondrechten toegevoegd?

1. om de ontzuiling in Nederland door wetgeving te bevorderen.
2. om de verzuiling in Nederland door wetgeving te beschermen.
3. voor het behoud van democratische vrijheden van de burgers.
4. voor het vergroten van het welzijn van de Nederlandse burgers.

Hieronder staan vijf grondrechten:
1 recht op bestaanszekerheid
2 recht op onderwijs
3 recht van vereniging en vergadering
4 vrijheid van drukpers
5 vrijheid van onderwijs

Welke twee grondrechten zijn in 1983 opgenomen in de grondwet van Nederland?

1. nummer 3 en 5
2. nummer 1 en 4
3. nummer 1 en 2
4. nummer 2 en 4

Zet de cijfers 1 t/m 3 onder mekaar.
Benoem vervolgens 3 dingen die je in deze paragraaf hebt geleerd:

Benoem wat je na deze les nog niet begrijpt en graag de volgende keer behandelt wilt hebben: