Brazilië, hoofdstuk 2.1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

2.1 Stedelijke ontwikkeling

Lesdoelen

- Je kunt het verschil tussen bevolkingsdichtheid en bevolkingsspreiding in Brazilië uitleggen.

-Je kunt het verband tussen verstedelijkingsgraad-urbanisatietempo en welvaartsniveau uitleggen.

Benodigde voorkennis 

nnn

Je weet wat urbanisatiegraad en -tempo is;
Je weet wat (ruimtelijke)segregatie is;
Je weet wat push- en pull factoren zijn;

• de urbanisatiegraad is het % mensen van een land dat in steden woont
  
• het urbanisatietempo is de snelheid waarmee de urbanisatiegraad stijgt
  

(bv: 1% per jaar)

• Nieuwe hoofdstad 

Het grote plaatje

2020

1950

2090

Steden in Brazilië

• 90% van bevolking woont in stad
• Hoog urbanisatietempo + -graad 
• Grote steden vooral aan de kust 

bevolkingsdichtheid

bevolkingsspreiding

Regio's

Verschil verstedelijking

tussen de regio's aan

de kust 

• noordoosten
• zuidoosten
• zuiden

De oudste steden liggen in Noordoost-Brazilië. In het achterland verbouwden de Portugese kolonisten op grote landbouwbedrijven suikerriet. Via de steden werd suikerriet uitgevoerd en werden slaven uit Afrika voor het werk op de suikerrietplantages aangevoerd. Bahia do Salvador was toen de hoofdstad van de kolonie. 

Zuidoosten later, redenen:

18e eeuw: mijnbouw,

19e eeuw: toenemende economische en politieke macht (mijnbouw, koffieteelt en hoofdstad na onafhankelijkheid)

vanaf 1930: vooral industrialisatie

zuiden aparte ontwikkeling, want vestigingsgebied Europese immigranten

Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw (1850) middelgrote en kleinere steden, waar de handel in landbouwgewassen belangrijk werd.

Steden ontstaan 

• aan het water
  
• waar handel is
  
• waar grondstoffen zijn
  

Aan de slag

H2 §1: Maak volgende vragen

1ad, 2,3a, 4, 5

Bevolkingsspreiding

Wat kun je zeggen over de bevolkingsspreiding?

Welke gevolgen heeft dit voor het natuurlandschap van Brazilië?

Brazilië heeft hoge verstedelijkingsgraad (urbanisatiegraad = 90%) met ongelijkmatige bevolkingsspreiding 

gevolgen voor natuurlandschap:

langs kust is oorspronkelijk Atlantisch regenwoud grotendeels weg

Binnenland -op enkele uitzonderingen na, zoals Brasília of Manaus

- komt nog veel tropisch regenwoud voor, maar bebouwing dringt op 

Stedelijk netwerk

Economisch hart:

Zuidoosten van Brazilië

Waarom is stedelijke samenwerking nodig?

Agglomeratievoordelen

De steden in dit kerngebied zijn aantrekkelijk voor investeerders. Dat komt doordat er veel gunstige vestigingsfactoren zijn. Er is een relatief goede infrastructuur, zoals een goed wegennet en ICT-netwerk. Er is een sterke concentratie van banken, waardoor de toegang tot kapitaal goed is. De arbeidsmarkt is groot en divers. De eindproducten kunnen direct in het kerngebied worden afgezet.

Let even op: de sloppenwijken worden tegen de helling opgebouwd! Lekker als het regent: modderstromen, want geen vegetatie om de boel vast te houden

De meeste Brazilianen wonen

langs de kust

in het binnenland

Welk ecosysteem het meest te lijden onder de verstedelijking

1. Tropisch regenwoud
2. de Pantanal
3. Het Atlantisch regenwoud
4. de Caatinga

Oplossing Bevolkingsdruk?

• Oplossing meer aandacht voor binnenland:
• 1960 nieuwe hoofdstad Brasilia
  
• midden 20e eeuw vrijhandelszone rond Manaus (waar lag Manaus ook alweer?)
  

Stedelijke spreiding

Brasilia: 

1  Vervangt Rio Janeiro als hoofdstad 

2 ontsluiting economische activiteit, met name platteland

zie foto's PP 

De hoofdstad Brasilia

Brasilia moest als nieuwe, neutrale hoofdstad van het land dienen ter vervanging van Rio de Janeiro. Een belangrijk doel was de economische ontwikkeling van het Braziliaanse achterland.

Het ontwerp van de stad is gemaakt door Lúcio Costa. Hij heeft de stad verdeeld in verschillende sectoren. Vanuit de lucht vertoont Brasília de vorm van een vliegtuig. In de cockpit zetelt de regering, de romp is het zakencentrum en de vleugels zijn de woonwijken.

In 1956 beloofde Juscelino Kubitsch een hoofdstad te bouwen in 4 jaar als hij gekozen werd als president

Stedelijke spreiding

Manaus

1  Indianenjacht

2 Rubberplantages

3 Vrijhandelszone, dus bedrijven willen daar wel naar toe

Kustgebieden: kleine steden groeien sneller. Waarom?

Vervuiling en Files

Wat is de belangrijkste voorwaarde voor een stedelijk netwerk?

1. Bedrijven
2. Overheid
3. infrastructuur
4. instellingen

Aan de slag

H2 §1: Maak volgende vragen

6, 7ad, 8a

Noem pushfactoren waarom men/bedrijven suburbaniseren

Milieuvervuiling

files

levering van goederen altijd gedoe

de stad is duur

hoge lonen

Noem pullfactoren waarom men/bedrijven gaan suburbaniseren

Schoner

rustiger

minder crimineel

goedkoper

arbeiders zijn goedkoper

Verstedelijkingsgraad

- Bevolkingsdichtheid grootst aan de kust

- Bevolkingsspreiding ongelijk

Bevolkingsconcentraties aan de kust

Bevolkingsdichtheid en spreiding

• ongelijke bevolkingsspreiding

Waarom grote steden aan kust?

- Landschap (geen tropisch regenwoud)

- Kusststeden speelden al een rol voor de handel in koloniale tijd

Etnische samenstelling van de bevolking

zuidoosten

noordoosten

mijnbouw

industrialisatie

suikerrietplantages

slavenhandel

Komt als eerste tot ontwikkeling

Economische macht neemt toe

politieke macht neemt toe

Europese migranten

Indianenjacht

Rubberplantages

Vrijhandelszone

De nieuwe hoofdstad

ontwikkeling platteland