les 8 en 9: KA 22 De Opstand en de stichting van de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

les 8: KA 22 De Opstand en de stichting van de Republiek

Als eind vijftiende eeuw een prinses op vijftienjarige leeftijd een barre zeetocht maakt om in een gearrangeerd huwelijk te treden met een prins die ze dan voor het eerst ontmoet, is het vreemd dat ze dan wat onevenwichtig lijkt? Wanneer ze toch dolverliefd wordt op de prins, kort achtereen zes kinderen baart, maar intussen merkt dat haar echtgenoot haar keer op keer ontrouw is, kunnen we haar woede-uitbarstingen dan begrijpen? Als ze zijn vroegtijdige dood niet kan accepteren en langdurig blijft rouwen, is zij dan verdwaasd? Wanneer ze zich niet neerlegt bij de door haar vader en oudste zoon bekokstoofde uitschakeling uit het openbare leven, is zij dan gek? En als ze na jarenlange gedwongen eenzaamheid alle belangstelling voor de buitenwereld verliest en zichzelf verwaarloost, is ze dan waanzinnig?

Keizer Karel V reageerde op het opkomende protestantisme met een inquisitie en met de invoering van de bloedplakkaten

Plakkaat betekent wet.

De nieuwe wetten waarin de maatregelen tegen de protestanten (ketters) stonden werden in de volksmond de "bloedplakkaten" genoemd.

De edelen, als vazallen van de heer verantwoordelijk voor de gezagsuitoefening, vreesden dat de bevolking van de Nederlanden fel zou gaan reageren op een te felle geloofsvervolging. Ze vroegen daarom van Margaretha van Parma de geloofsvervolging te matigen. Dit zou beter zijn voor de rust in de gewesten.

Het Nederlandse woord "geuzen" is daarmee een verbastering van het Franse woord "gueux"  wat bedelaars betekend.

april 1566

1566

De opstand (1568-1648)

Welk beeld wordt er van Willem van Oranje geschetst?

In hoeverre herken je dit beeld ?

In hoeverre wijkt dit beeld af?

aan het werk!

lezen en leren blz 66

maken 22.1 t/m 22.5

22.1

22.2

22.3

22.4

22.5

1567

Op deze prent is de aankomst van Alva te zien in Brussel. 

Alva neemt een Spaans leger mee om de rust in de Nederlanden te kunnen herstellen. Dit ligt gevoelig in de Nederlanden. Normaal gesproken is het de taak van de Nederlandse adel om het gezag te handhaven.

1567

Willem van Oranje vertrekt naar de Dillenburg

(in het Duitse Rijk)

Alva ontbiedt de Nederlandse Edelen naar Brussel om daar opnieuw een eed van de trouw aan de koning af te leggen. Een groot deel van de edelen geeft gehoor aan deze oproep, onder andere Egmont en Hoorne.

Willem van Oranje besluit dat niet te doen en besluit naar zijn ouderlijk huis, de Dillenburg (in Duitsland) te vertrekken.

Alva ontbiedt de Nederlandse Edelen naar Brussel om daar opnieuw een eed van de trouw aan de koning af te leggen. Een groot deel van de edelen geeft gehoor aan deze oproep, onder andere Egmont en Hoorne.

1567

    1572  Watergeuzen 'veroveren' Den Briel

"Op 1 april verloor Alva zijn bril"

Als de watergeuzen bij Den Briel aankomen blijkt dat in de stad geen Spaanse soldaten zijn. De geuzen besluiten spontaan om de stad in te nemen. Het blijkt achteraf het eerste permanente succes te zijn van de opstandelingen. 

hutspot, haring en wittebrood

Antwerpen

Er werd in de gewesten onder meer verschillend gedacht over godsdienstvrijheid. De calvinistische gewesten Zeeland en Holland wilden bijvoorbeeld alleen godsdienstvrijheid voor calvinisten, terwijl andere gewesten een veel bredere regeling wilden. In Friesland waren verder veel wederdopers en die wilden hun geloof óók graag in vrijheid belijden en beoefenen. En wat te doen met katholieken in de opstandige gewesten? Moesten die hun geloof nog in vrijheid kunnen belijden?

De Pacificatie van Gent blijkt al snel geen succes

1580; FilipsII verklaart Willem van Oranje vogelvrij

22.10

22.11

22.12

22.13

22.14