Argumentatie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Inhoud

1. Argumentatieleer

2. Argumentatiestructuren

3. Argumentatieschema's

4. Drogredenen

Argumentatieleer

Kern, onderdeel Communicatie: les 19 t/m 23

- overtuigen

- argumentatiestructuren

- argumentatieschema's

- drogredenen

- logica

Overtuigen

- de retorica - de basis in het oude Athene (de sofisten = leraren/filosofen 5e eeuw voor Christus)

- standpunt = mening, visie, opvatting, stelling, claim, conclusie

- argumenten = ondersteunen het standpunt - de reden

- standpunt + argumenten = betoog of redenering

Tegenargument en weerlegging

het tegenargument = laat zien dat een standpunt onjuist is

de weerlegging = laat zien dat een argument onjuist is

Hiermee laat je de zwaktes van een argumentatie zien.

Feiten en niet-feiten

Uitspraken kunnen feitelijk of waarderend zijn.

- een feitelijke uitspraak = controleerbaar

- een waarderende uitspraak = is niet controleerbaar en is op basis van wat goed, slecht, mooi of lelijk is (normen en waarden)

Aanvaardbaarheid

Feitelijke argumenten: kun je op waarheid controleren

Waarderende argumenten: zijn niet op waarheid te controleren, maar er valt wel een consensus te bereiken. 

Bijv. Legbatterijen moeten verboden worden, want dieren hoor je goed te behandelen.
Waarderende argumenten hebben wel vaak meer uitleg (een subargument) nodig.

Argumentatiestructuren

1. enkelvoudige argumentatie

2. onafhankelijke nevenschikkende argumentatie

3. afhankelijke nevenschikkende argumentatie

4. onderschikkende argumentatie

Argumentatiestructuren

1. enkelvoudige argumentatie

Er is één argument.

We gaan niet naar buiten, want het regent.

Argumentatiestructuren

2. onafhankelijke nevenschikkende argumentatie

Er zijn meer dan twee argumenten die los van elkaar staan.

Argumentatiestructuren

3. afhankelijke nevenschikkende argumentatie

Er zijn twee of meer argumenten die met elkaar samenhangen en zo één groot argument vormen.

Argumentatiestructuren

4. onderschikkende argumentatie

Hierbij wordt een argument door een of meer argumenten (subargumenten). Er ontstaat zo een ketenargumentatie.

Het verzwegen argument

Beoordeling argumenten:

- controle van de inhoud van de argumenten

- controle van de argumenten die niet letterlijk worden uitgesproken (de verzwegen argumenten)

Voorbeelden: Ik vind de Belgische voetbalcompetitie steeds oninteressanter worden. Er spelen meer buitenlanders in dan Belgen.

Verzwegen argument: Een voetbalcompetitie met meer buitenlanders is niet interessant,

 Ik vond het een gemakkelijke toets; we wisten alle antwoorden al.
Verzwegen argument: Als je alle antwoorden al weet, is de toets makkelijk.

Verzwegen argumenten

Verzwegen argumenten kun je vertalen naar een uitspraak die een 'Als ..., dan ...'-vorm heeft.

Als je alle vragen weten, dan is de toets niet moeilijk.

Het argumentatieschema

Het verzwegen argument legt het verband tussen het argument en het standpunt.

Dit soort verbanden noem je argumentatieschema.

Er zijn drie soorten.

Soorten argumentatieschema's

1. Kenmerken

2. Vergelijking

3. Causaliteit

Kenmerken

- kenmerken

Zij is koopverslaafd, want zij koopt minstens één keer per week nieuwe kleren.

- voorbeelden

Irene is chaotisch. Gisteren had ze haar sportspullen thuis laten liggen, eergisteren was ze haar fietssleutel kwijt en vandaag liet ze haar brood op het aanrecht liggen.

- voor- en nadelen

Je moet stoppen met roken, want sigaretten zijn heel duur. (nadeel)

Laten we nu naar het strand gaan, want daar is het lekker rustig. (voordeel)

Vergelijking

Voorbeeld:

Het is niet raar dat ze in Brazilië op grote schaal oerwoud verbranden om landbouwgrond te creëren: in West-Europa hebben wij onszelf toch ook in de loop der jaren moeten ontwikkelen tot we een moderne samenleving zijn geworden?

Causaliteit

Oorzaak en gevolg

Er zal zich in de toekomst minder geweld tegen hulpverleners voordoen, want de straffen die opgelegd worden aan overtreders, zijn inmiddels veel zwaarder geworden.

Causaliteit

Doel-middelrelatie

Middel = oorzaak

Doel = gevolg

Verschil is:
- bij een doel-middelrelatie wordt het middel bewust ingezet;

- bij een oorzaak-gevolgrelatie leidt het een tot het ander op een natuurlijke wijze.

Autoriteit

Je onderbouwt jouw standpunt met het benoemen van een deskundige of een instantie.

Je moet twee keer per dag je tanden poesten, want dat heeft de tandarts gezegd.

Drogredenen

Een aantal drogredenen is gekoppeld aan argumentatieschema's.

Aan de hand van het verzwegen argument kun je bepalen of het verband tussen standpunt en argument klopt. Als dit verband niet klopt, is er sprake van een drogreden, een onjuist argument.

Soorten drogredenen 1

Deze drogredenen zijn gekoppeld aan de argumentatieschema's:

1. Het autoriteitsargument

2. Een vals dilemma

3. Een overhaaste generalisatie

4. Een verkeerd kenmerk

5. Een verkeerde vergelijking

6. Een onjuiste oorzaak-gevolgrelatie

7.  Overdrijven

Soorten drogredenen 2

Bij deze drogredenen is er geen verband met een argumentatieschema:

1. De persoonlijke aanval

2. Het onduiken van bewijslast

3. De cirkelredering

4. Het vertekenen van een standpunt

5. Het bespelen van het publiek

Voorbeelden

1. Het autoriteitsargument

De economie is alleen nog te redden als de Nederlandse staat eigenaar wordt van alle banken. Gordon zei dit gisteren nog op tv!

2. Een vals dilemma

De wetenschap kan het ontstaan van graancirkels niet goed verklaren, dus graancirkels zijn het werk van aliens.

3. Een overhaaste generalisatie

Mijn oma dronk elke dag 3 glazen cola en zij is 92 jaar oud geworden. Het drinken van cola is dus gezond.

4. Een verkeerd kenmerk

Dat meisje draagt alleen maar grijze kleren, zij is vast totaal niet creatief.

Voorbeelden

1. De persoonlijke aanval

Jij weet helemaal niks over gezond en gevarieerd eten, je bent zelf veel te zwaar!

2. Het ontduiken van bewijslast

Die voetballer had rood moeten krijgen voor die actie! Iedereen kent toch de regels van voetbal?

Natuurlijk moeten we meer bewegen, geef me één goede reden om dit niet te doen?!

3. De cirkelredenering

Ik vind vrijheid van meningsuiting erg belangrijk, omdat ik vind dat iedereen moet kunnen zeggen wat hij of zij denkt.

Voorbeelden

5. Een verkeerde vergelijking

Geschiedenislessen zijn helemaal niet belangrijk. Oude kleren gooi je toch ook gewoon weg?

6. Een onjuiste oorzaak-gevolgrelatie

Sinds het verboden is om te appen op te fiets, zijn er minder dodelijke verkeersongevallen geweest. Appen op de fiets zorgt dus voor veel doden.

7. Overdrijven

Scholen zouden een uur eerder moeten beginnen, omdat zowel de leerlingen als de docenten dan langer van hun middag kunnen genieten, meer tijd hebben voor huiswerk of het nakijken van toetsen en een gezond ochtendritme ontwikkelen.

Voorbeelden

4. Het vertekenen van het standpunt

Man: Ik vind vrouwen soms erg snel geïrriteerd.

Vrouw: Dus jij vindt dat ik een kort lontje heb?!

5. Het bespelen van het publiek

U bent natuurlijk allemaal slim genoeg om mijn standpunt te begrijpen.

Maak de tekst 

Is er een verband tussen rappers, series en criminaliteit?

(argumentatietype / -schema staat hierin centraal)

Noteer het onderwerp van de tekst

Welke twee standpunten staan hier tegenover elkaar

Welk causaal verband wijst Halsema aan? Noteer oorzaak en gevolg.

Welke vergelijking maken Diop en DHF over de vermeende slechte invloed van muziek en series

Problemen en rapcultuur hangen samen, denken velen. Welk tegenargument heeft DHF?

Diop zegt dat er geen causaal verband is tussen rap en misdaad. Leg uit.

Hoe valt de hoogleraar dit causale verband aan?

Maak de tekst Kinderloos ...

Noteer hier de hoofdgedachte

Is de laaatste zin van alinea 1 een persoonlijke aanval? Waarom wel of niet?

Umar maakt in r. 15 tot 19 een drogreden. Welke?

Welke kritiek heeft Umar in alinea 2 op mensen die kinderloze vrouwen 'zielig' vinden

In r. 62-72 staat een overhaast generalisatie. Welke?

Welke 2 drogredenen herken je nog meer?

Wat is het valse dilemma van regel 73