3.3 Het bestuur wordt feodaal

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3.3 Het bestuur wordt feodaal

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen hoe het feodale stelsel ontstond
• Je kunt uitleggen welke voor- en nadelen het feodale stelsel had

Kenmerkend aspect

Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Merovingen

• Na de volksverhuizingen stort het Romeinse Rijk in
  --> Europa wordt weer een landbouwsamenleving 
• In Duitsland en Frankrijk veroveren Frankische koningen grote gebieden 
• Let op: Franken bestaan uit verschillende stammen met eigen koning
• Belangrijkste koning: Clovis, uit de familie van de Merovingen 
• Rond 499: Clovis laat zich dopen tot christen  

Hofmeiers

• De hofmeiers = hoge ambtenaar van de koning
• Belangrijkste hofmeier: Karel Martel 
• 732: Slag bij Poitiers —> Martel verslaat een moslimleger  
• Zijn zoon Pepijn de Korte zet de laatste Merovingische koning af en wordt zelf koning 

Stamboom van Karel de Grote

Karel de Grote

• 800: Karel de Grote laat zich keizer kronen
• De keizer is politiek afhankelijk van de adel om hem te helpen
• 1. Adel krijgt grond in leen en bestuurt dit in naam van de keizer
• 2. Adel steunt keizer in oorlog met ridders en voetvolk
• Dit politieke systeem is het feodaal stelsel: zakelijk én persoonlijk contract

Feodalisme

• Rijk van Karel de Grote is te groot om makkelijk te besturen—> uitvinding leenstelsel (feodalisme)  
• Lokale edelman (leenman / vazal) krijgt van Karel (leenheer) een stuk grond in leen om in zijn naam te besturen 
• In ruil belooft de vazal trouw aan Karel: bijstaan in raad en daad (helpen in oorlogen met ridders) 

Feodalisme

• Problemen feodalisme: 
• - Leenmannen zagen de leen als hun eigen bezit: na dood erven zonen de geleende grond 
• - Leenmannen lenen de grond door aan lagere edelmannen (achterleenmannen) 
• Gevolg: afname macht leenheer 

Opvolgers Karel de Grote

• Ondanks groot rijk en machtige keizer blijft het Frankische rijk niet intact:
• 1. Leenmannen (adel) blijven niet loyaal aan leenheer (keizer) en zien grond als erfelijk
• 2. Erfopvolging Karel: traditie om rijk onder alle zonen te verdelen
• Gevolg: ontstaan twee rijken met relatief zwakke vorsten: Frankrijk en Heilige Roomse Rijk