Leesvaardigheid

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Leesvaardigheid

Wat moet je kunnen?

Het onderwerp van de tekst benoemen.

Hoofdzaken en hoofdgedachte uit de tekst halen.

Weten wat het tekstdoel is en voor welk publiek de tekst geschreven is.

Signaalwoorden herkennen en weten welke verbanden daarbij horen.

Meningen, argumenten en conclusies uit een tekst kunnen halen.

Weten welke functie een bepaalde alinea heeft.

Weten welke functie een bepaalde opmaak en beeld van een tekst heeft.

Onderwerp

Het onderwerp bestaat uit één of een paar woorden

Hoofdzaken

Dit zijn de belangrijkste punten uit een tekst.

Je vindt ze vaak in de inleiding en het slot van de tekst en elke alinea heeft een kernzin. Dat is meestal de eerste of laatste zin van een alinea. (Maar niet altijd!!!)

In een samenvatting zet je alleen hoofdzaken.

Een samenvatting van één zin noem je de hoofdgedachte. 

Hoofdgedachte:

Het belangrijkste dat over het onderwerp in de tekst gezegd wordt. Je vindt de hoofdgedachte vaak in de inleiding of in het slot van de tekst. 

Tekstdoel:

Een schrijver heeft altijd een doel met zijn tekst.

De volgende tekstdoelen moet je kennen:

1. informeren

2. overtuigen

3. overhalen

4. instrueren

5. amuseren

Publiek:

Een schrijver houdt altijd rekening met de doelgroep waarvoor hij schrijft. Aan het onderwerp, de bron, het taalgebruik en de aanspreekvorm (je/jij/u) en de lay-out kun je zien voor wie de tekst bedoeld is.

Verbanden en signaalwoorden:

Een schrijver plakt zinnen en alinea's aan elkaar door signaalwoorden te gebruiken. Deze geven aan wat ze met elkaar te maken hebben. Ze zorgen ervoor dat je een tekst beter begrijpt.

Opsomming:

ten eerste, ten tweede, verder, bovendien, daarnaast, ten slotte

Chronologie (tijdsvolgorde):

vroeger, eerst, daarna, vervolgens, nadat, terwijl, intussen, nu, inmiddels, sinds 

Tegenstelling:

hoewel, echter, maar, daarentegen, toch, aan de ene kant.....aan de andere kant

Oorzaak en gevolg:

daardoor, doordat, zodat, de oorzaak hiervan is, waardoor, ten gevolge van

Algemene uitspraak-voorbeeld:

bijvoorbeeld, zo, zoals, neem nou, denk aan, onder andere, ter illustratie

Voorwaarde:

als....(dan), indien, tenzij, mits

Reden (argument)

want, omdat, immers, namelijk

Conclusie

dus, concluderend, kortom, dat betekent

Vergelijking

Net zoals, even....als, in vergelijking met

Doel - middel

waarmee, zodat, om.....te, door middel van, met behulp van

Mijn zusje heeft blond haar, maar ik heb bruin haar. Het verband is:

1. tegenstelling
2. voorbeeld
3. opsomming
4. voorwaarde

Ik houd enorm van fruit. Zo ben ik dol op peren. Het verband is:

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeld
4. oorzaak-gevolg

Je mag niet naar de stad, bovendien mag je niet op je smartphone.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeld
4. chronologie

Ik heb zo goed geleerd voor Frans, dat ik inmiddels de woorden helemaal uit mijn hoofd ken.

1. voorwaarde
2. tegenstelling
3. oorzaak-gevolg
4. chronologie

Mijn vriend viel van zijn fiets, waardoor hij zijn pols brak.

1. chronologie
2. voorwaarde
3. oorzaak-gevolg
4. tegenstelling

Je mag naar de kermis, mits jij je huiswerk af hebt.

1. chronologie
2. oorzaak-gevolg
3. voorwaarde
4. voorbeeld

Mening:

Iets wat je vindt, een mening kan veranderen. Andere woorden voor mening zijn: visie, standpunt, zichtwijze, denkbeeld, opvatting.

Argument:

Een mening onderbouw je met argumenten. Je legt met argumenten uit waarom je iets vindt. Argumenten herken je aan signaalwoorden zoals: want, omdat, namelijk, immers

Conclusie:

Als een schrijver in een tekst zijn mening en argumenten weergeeft (of meningen en argumenten van anderen), dan sluit hij vaak af met een conclusie. Hij herhaalt dan vaak in het kort zijn mening en argumenten. Een conclusie herken je aan signaalwoorden zoals: dus, concluderend, dat betekent.

Opmaak en beeld:

Een tekst heeft een bepaalde opmaak of lay-out. De schrijver kiest voor een bepaald lettertype, lettergrootte, kleur, plaatjes enz. Deze past hij aan aan de doelgroep.

In een tekst staan soms ook tekeningen, schema's, foto's, grafieken, kaartjes enz. 

Afbeelding:

- trekt alleen de aandacht van de lezer en voegt niets nieuws toe aan te tekst

- ondersteunt de tekst, zodat je die beter begrijpt.

- is zo belangrijk, dat je de tekst alleen met de illustratie erbij begrijpt.

- voegt een nieuw inhoudselement toe, laat iets zien wat niet in de tekst staat.

0