3.2 Hofstelsel en horigheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijdvak 3

Welkom!

Ga zitten op je plek en pak je boeken en aantekeningenschrift. Laptop dicht op tafel

Startvragen

1. Hoe heet het tijdvak dat duurt van 500 tot 1000? De tijd van ...

2. Hoe heet de periode van 500-1500?

Tijdvak 3

Startvragen

1. Hoe heet het tijdvak dat duurt van 500 tot 1000? De tijd van monniken en ridders

2. Hoe heet de periode van 500-1500? De middeleeuwen

Met welke gebeurtenis uit de laatste paragraaf van hoofdstuk 2 laten we de Middeleeuwen beginnen?

• De val van het West-Romeinse Rijk

Deze periode

Hoofdstuk 3 en hoofdstuk 4.1 en 4.2

Toets in toetsweek 2

Uiteindelijk SE-toets eind van het jaar tijdvak 1 t/m 4

Nieuw: voorbereiden vóór de les! En wat vaker tussendoor vragen: laptop steeds dicht op tafel

Doelen 3.2

In deze paragraaf leer je:

• In deze paragraaf leer je hoe in West-Europa een landbouwsamenleving in plaats kwam van de landbouwstedelijke samenleving.
  
• In deze paragraaf leer je kenmerken van de horigheid.
  
• In deze paragraaf leer je kenmerken van het hofstelsel.

Monniken en Ridders

Lees goed bladzijde 34 de onderdelen

- Weer een landbouwsamenleving

- De horigheid

Maak pas DAARNA opdracht 1 en 2 (WB blz 28)

Eerder klaar en tijd nog niet op? Maak dan ook opdracht 3 t/m 6

Noem twee voorbeelden van verandering en één voorbeeld van continuïteit tussen ong. 300 en 600 voor inwoners van West-Europa.

Van Romeins Rijk naar Middeleeuwen

• Compleet andere wereld geworden
  
• Enorme daling in het aantal inwoners
• Steden in verval
• Onduidelijk wie de baas is
  
• Lokaal georiënteerd
  
• Reizen was gevaarlijk en onnodig
• Ambachten, handelaren verdwijnen
  
• Mensen leven autarkisch = zelfvoorzienend
  
• Geldeconomie verdwijnt --> ruilhandel
  
• Kennis, kunst en cultuur --> verval

Europa werd weer een landbouwsamenleving in plaats van een landbouwstedelijke samenleving

Hoe ontstond de horigheid? Laat in je antwoord zien dat je weet wat horigheid betekent

Heren en Horigen

Heren en Horigen 

Rechten en plichten

Heren (eigenaren)

• Deel van de opbrengsten van de horigen
• Domein wordt onderhouden door de horigen
• Bescherming

Horigen:

• Bescherming tegen vijanden of rovers
• Een woning / stukje landbouwgrond in leen
• Herendiensten
• Deel opbrengsten inleveren

Bekijk de afbeelding en leg uit of de afbeelding bij horigheid past.
Op de afbeelding zie ik .., dat past wel / niet bij horigheid, want ...

Slavernij?

Hoe zit dat eigenlijk vandaag de dag? 

Bestaat zoiets nog steeds? 

Denk na, deel en schrijf kort iets op

Klassikaal bespreken

Lees 'het hofstelsel'

Maak een tekeningetje waarin het hofstelsel duidelijk wordt

Denk daarbij aan de volgende woorden: domein, hoeve, akkers, weiden, woeste gronden, bossen, molen, deel van de oogst, herendiensten, bescherming, landbouwgrond, rentmeester (je mag zelf kiezen welke woorden je gebruikt)

Klaar? maak opdracht 3 t/m 5

Samenvatting 'het hofstelsel'

Vanaf de 7e eeuw ontstond het hofstelsel. De horige boeren waren aan een domein van hun heer verbonden. Zo’n domein bestond uit twee delen met een herenhuis en een hoeve omringd door grond en gebouwen.

De horigen moesten een deel van hun opbrengst afstaan aan de heer en ze moesten herendiensten verrichten.

De eigenaren van grote domeinen lieten hun zaken beheren door rentmeesters.

Belangrijke begrippen

hofstelsel: economisch systeem met horigen op domeinen

  

domein: landgoed (gebied) van edelman of abdij

hoeve: boerderij met land

herendienst: onbetaald werk voor een heer

rentmeester: iemand die voor de eigenaar van een landgoed beheert

KA

Past deze afbeelding bij de kenmerkende aspecten: horigheid en hofstelsel? Denk na & overleg

• Ja, in het hofstelsel waren horigen verplicht een deel van hun landbouwproducten af te staan aan hun heer.

Aan de slag

Wat: Maak opdracht 9, 10, 11 en 13 OF opdracht 13 & 14

Waarom: Verwerken lesstof, voorbereiding toets

Hoe: Zelfstandig & stil

Hulp: Overleg eventueel zachtjes, daarna pas docent vragen

Tijd: 10 minuten

Uitkomst: Controleer je antwoorden via Teams (13 = klassikaal)

Klaar? Maak de andere opdrachten

Bespreken opdracht 13

a) Geef aan met betrekking tot West-Europa wat je uit bron 7 kunt opmaken over horigheid.

• Monniken zagen en behandelden horigen (in de 11e eeuw) als hun bezit, dus als slaven.

Bespreken opdracht 13b

b) Geef aan met betrekking tot West-Europa wat je uit bron 8 kunt opmaken over slavernij.

• In West-Europa waren (in de 11e eeuw) slaven die werden afgebeuld.

Voor volgende les

Huiswerk

Lees paragraaf 3.3 heel goed door & maak aantekeningen

Opdrachten maken we in les