H4 : Emoties

• Sociologie en psychologie
• Secundair onderwijs

H4 : Emoties

Inleiding p69

• Foto van het jaar in 2021 + lees het verhaal
• Welke emoties herken je op de foto?
  Welke emoties roept deze foto bij jou op?
• positieve en negatieve gevoelens 
                   nut  => geven je leven pit
• verhaal 

Inleiding p69

• Wat als er geen emoties waren in de wereld? Zou de wereld er dan beter uitzien?
• Beschrijf eens een wereld zonder emotie...

1. Definities en componenten p70

Definities :

1. EMOTIE = kortdurende, intense reactie op een prikkel die we belangrijk vinden.

=> prikkel in heden en/of verleden

oef1 p70 emotie + oorzaak

1. Definities en componenten p70

2. STEMMING : langere duur en minder intens 

=> oorzaak = minder duidelijk

=> "humeur"

oef2 p70 concreet voorbeeld stemming

Affectief => verwijzen naar ervaren emoties en stemmingen

1. Definities en componenten p70

3. TEMPERAMENT : een blijvende geneigdheid om vaak bepaalde emoties/ stemmingen te ervaren.

oef3 p70 concreet voorbeeld temperament

1. Definities en componenten p70

Componenten :

1. Subjectieve component : gedachten en gevoelens
   cognitief deel (beoordeling situatie) + gevoel
   
   
2. Fysiologische component : lichaam
3. Gedragscomponent : expressie

1. Definities en componenten p70

Componenten :

1. Subjectieve component : gedachten en gevoelens
   
2. Fysiologische component : lichaam
   lichamelijke veranderingen => zenuwstelsel
   => waarneembare reacties 
   => mate ZS actief = arousal
3. Gedragscomponent : expressie

1. Definities en componenten p70

Componenten :

1. Subjectieve component : gedachten en gevoelens
   
2. Fysiologische component : lichaam
3. Gedragscomponent : expressie
   gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal

oef4 p71 : zoek component passend bij de 2 situaties

2. Basisemoties p71

Paul Ekman (1934) => 6 basisemoties

blijdschap

woede

verdriet

angst

walging

verrassing

2. Basisemoties p71

=> 6 basisemoties zijn universeel : komen wereldwijd voor

oef5 p70 Welke basisemoties herken je op de foto?

2. Basisemoties p72

Andere emoties = varianten of combinaties van 6 basisemoties

bvb : jaloezie = combinatie woede en angst

• ongerustheid = lichte variant angst
• paniek = zware variant van angst

later vulde Ekman lijst basisemoties aan met schaamte, schuld en trots

3. Functies van emoties p72

3 functies : 

1. Adaptieve functie : gedrag sturen -> overleven
2. Sociale functie : hulpmiddel communicatie + interactie
   
   
3. Cognitieve functie : ondersteuning ~> verhoogde aandacht + verbeteren opslag in geheugen

3. Functies van emoties p72

3.1 Adaptieve Functie

Charles Darwin (1809-1882) ~ evolutieleer

functie : bvb angst => kans op overleven verhogen

evolutiepsychologen zoeken verklaring voor gedrag => nut gedrag in oertijd (overleving + voortplanting) 

3. Functies van emoties p72

oef6 p72 Evolutionaire nut van spijt?

oef7 p72 Welke lichamelijke reacties bij angst? Nut veranderingen voor overleven?

fight/flight/freeze - reactie : vecht/ vlucht / bevriezing

=> sterke samenhang met fysiologische component

3. Functies van emoties p72

vecht / vlucht / bevries

autonoom zenuwstelsel : werking hart, longen, spijsvertering

sympathisch zs : inspanning en stress => klaar voor actie

parasympathisch zs: rust en ontspanning

3. Functies van emoties p73

Freeze : verstijven/bevriezen 

=> komt minder voor : bij teveel twijfel hoe reageren 

~> stokstijf 

=> camouflage : verdwijnen in omgeving

3. Functies van emoties p73

Shelley Taylor : 

vecht/vlucht = mannelijke reactie op angst

tend & befriend - reactie = eerder vrouwelijke reactie 

• bij stress : zorgen voor kroost (tend) en 
• hulp zoeken in groep (befriend)

3. Functies van emoties p73

3.2 Sociale functie 

Emoties helpen :

1. gedrag aanpassen aan eisen omgeving
2. sociale relaties vlotter verlopen => communicatiemiddel

p73 : Onderzoek Kraut en Johnston : bowlingwedstrijd 

3. Functies van emoties p73

Sociale functie = dubbel

1. jouw emoties beïnvloeden anderen
   oef8 p73 voorbeeld 
2. emoties anderen helpen jou om hen in te schatten + gedrag op hen af te stemmen
   oef9 p73 voorbeeld

3. Functies van emoties p73

1.  still face experiment : videofragment
   moeder toont geen emotie met gezichtsuitdrukking => baby reageert onrustig
2. blozen : bij stommiteit ~> niet doen alsof + niet stoppen
   ~> betrouwbaar signaal bij schaamte : andere meer vergevingsgezind + meer overtuigd van oprechtheid
   
   

3. Functies van emoties p73

1.  still face experiment : videofragment 
   moeder toont geen emotie met
   gezichtsuitdrukking => baby reageert onrustig
2. blozen : bij stommiteit ~> niet doen alsof + niet stoppen
   ~> betrouwbaar signaal bij schaamte : andere meer vergevingsgezind + meer overtuigd van oprechtheid
   
   

3. Functies van emoties p73

Still face experiment in een modern jasje :  videofragment 'de wonderjaren' : 

oef10 p74 Welke boodschap kan iemand geven?

4. Emotionele intelligentie p74

4.1 Aspecten van emotionele intelligentie

• Wat maakt jouw leven succesvol? Dat je geslaagd bent in het leven?
• job, studie, vrienden...
• Wat wordt bedoeld met 'goed omgaan met emoties'?

4. Emotionele intelligentie p74

4.1 Aspecten van emotionele intelligentie

EQ = het vermogen om op een efficiënte manier met je eigen emoties en die van anderen omgaan

4. Emotionele intelligentie p74

4.1 Aspecten van emotionele intelligentie

1. herkennen en begrijpen van emoties
2. reguleren van emoties
3. expressie van emoties

4. Emotionele intelligentie p74

4.1 Aspecten van emotionele intelligentie

1. herkennen en begrijpen van emoties
   non verbale signalen - verklaren - empathie
2. reguleren van emoties
3. expressie van emoties

4. Emotionele intelligentie p74

4.1 Aspecten van emotionele intelligentie
Empathie => emotionele besmetting

Door emoties van mensen in de omgeving over te nemen, begrijpen we beter wat er in deze persoon omgaat.

remember : spiegelneuronen

https://www.youtube.com/watch?v=0m_192a6kLg 

4. Emotionele intelligentie p74

4.1 Aspecten van emotionele intelligentie

1. herkennen en begrijpen van emoties
   
2. reguleren van emoties
   zelf bijsturen en onder controle houden van emoties
3. expressie van emoties

4. Emotionele intelligentie p74

4.1 Aspecten van emotionele intelligentie

1. herkennen en begrijpen van emoties
   
2. reguleren van emoties
   
3. expressie van emoties
   op een gepaste manier uiten

4. Emotionele intelligentie p74

Hoog EQ = voordelig in sociale situaties => succesvol

                   hoog EQ + hoog IQ = succesformule

niet aangeboren => oefenen!

    ASS => leren emotie herkennen door analyseren van  

                 gezichtsuitdrukkingen 

4. Emotionele intelligentie p75

4.2 Omgaan met eigen boosheid

oef 11 p75

1.  woede is een negatieve emotie
2.  woede gaat meestal gepaard met agressie
3. woede afreageren maakt rustiger
4. vrouwen worden minder vaak boos dan mannen
5. alle stellingen zijn fout.

4. Emotionele intelligentie p75

4.2 Omgaan met eigen boosheid

oef 11 p75

 1. woede is een negatieve emotie
vaak negatieve expressie/uiting
kan ook positieve gevolgen hebben => niet eens met situatie ~> veranderen

4. Emotionele intelligentie p75

4.2 Omgaan met eigen boosheid

oef 11 p75

2.  woede gaat meestal gepaard met agressie
in amper 10% van de gevallen

4. Emotionele intelligentie p75

4.2 Omgaan met eigen boosheid

oef 11 p75

3. woede afreageren maakt rustiger
pp krijgen na schrijfopdracht negatieve commentaar

boksbal <-> gewoon afwachten 

andere groep 'straffen' (geluiden) => nog agressiever

4. Emotionele intelligentie p75

4.2 Omgaan met eigen boosheid

oef 11 p75

4. Vrouwen worden minder vaak boos dan mannen

vrouwen worden even vaak boos dan mannen, maar uiten dit op een andere manier.

4. Emotionele intelligentie p75

klasgesprek :

Wanneer word je vooral boos?

Hoe reageer je als je boos wordt?

Welke effecten heeft dat?

Hoe ervaar je het als anderen boos op je zijn?

Wat zijn goede manieren om je boosheid te uiten?

4. Emotionele intelligentie p75

Oef 12 p75

Wat kan het nut van woede zijn?

Oef13 p75

Welke strategieën zijn er om je emotie (boosheid) te reguleren?

4. Emotionele intelligentie p76

Onderdrukken van emotie => expressie

=> subjectieve en fysiologische component blijven ongewijzigd.

=> herbeoordelen

4. Emotionele intelligentie p76

Onderdrukken van emotie => expressie

=> subjectieve en fysiologische component blijven ongewijzigd.

=> her-beoordelen : subjectieve component -> invloed op FC + Expressie

experiment van Speisman : 2 groepen => hartslag (FC)

5. Invloed nature-nurture p76

5.1 Paul Eckman => basisemoties = universeel -> aangeboren (nature)

invloed van nature en nurture => crosscultureel onderzoek

relatie emoties en gelaatsuitdrukkingen in verschillende culturen.

5. Invloed nature-nurture p76

Hypothese : hebben alle culturen een gelijkaardige expressie bij een specifieke emotie?

5 verschillende landen => 6 basisemoties : tabel p76

meerderheid pp kon emoties correct onderscheiden => op dezelfde wijze uiten = universeel en dus aangeboren

5. Invloed nature-nurture p77

oef 14 p77 : Welke emotie wordt best herkend? Welke minst?

• best : blijdschap
• minst : angst

5. Invloed nature-nurture p77

Kritiek op Eckman (1)

Westers => invloed van media / rechtstreeks contact

• Fore (Papoea-Nieuw-Guinea) : geïsoleerd volk
• foto's
• gelaatsuitdrukkingen filmen => Amerikaanse studenten
• Himba (Namibië) : geluiden basisemoties herkennen

5. Invloed nature-nurture p77

Oef 15 p77 Wat kan je uit de onderzoeken afleiden?

• De uitingen van emoties zijn aangeboren en over de hele wereld gelijk.
• De uitingen van andere emoties zijn cultureel bepaald, dus aangeleerd.

5. Invloed nature-nurture p76

Kritiek (2) Eckman

Taalbarrière ~ tolken

Jarillo en Crivelli (Spanje) => schoolkinderen Madrid versus Kirinawa-eilanden (PNG) of Mwani (Mozambique)

blijdschap lukt, andere niet

5. Invloed nature-nurture p78

5.2 Uitingsregels (nurture)

culturele verschillen => display rules

sociale regels of normen

=> schrijven voor hoe er binnen een groep moet worden omgegaan met uiten van emoties

5. Invloed nature-nurture p78

Exp Friesen en Ekman 

Amerikaanse en Japanse pp : filmfragmenten

2 fases : alleen en in groep

verschil bij Japanners : niet alleen => minder negatieve emoties : ze bleven zelfs glimlachen

oef 16 p78 Noteer de resultaten van exp in tabel

5. Invloed nature-nurture p78

Ad Vingerhoets

huilen => opvallende uitingen van emoties

Yolmo Sherpa (Nepal) : geen tranen

vs Maori : overvloedig tranen

5. Invloed nature-nurture p78

Ad Vingerhoets

1. echte en oprechte tranen : echt verdriet is wereldwijd hetzelfde
2. sociale en rituele tranen : manier om onderlinge band te verstevigen.

5. Invloed nature-nurture p79

Ad Vingerhoets

1. meer gehuild in meer ontwikkelde, noordelijke landen (individualistische culturen)
2. Collectivistische culturen : huilen wordt minder gewaardeerd

6. Casus depressie p79