Spijsvertering - Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Spijsvertering

 Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan ik uitleggen: 

• verschil tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen;
  
• 6 groepen voedingsstoffen;
• opbouw en functies van voedingsstoffen benoemen;
• hoe de voedingsstoffen worden verteerd en opgenomen;

-Voedingsmiddel = alles wat je eet en drinkt.

-Voedingsstoffen =  de bruikbare bestanddelen uit voedingsmiddelen.

Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig om zichzelf in leven te kunnen houden.

Voedingsmiddelen

Voedingsmiddel

alles wat je eet en drinkt

Plantaardige voedingsmiddelen

Afkomstig van planten.

Dierlijke voedingsmiddelen

delen van dieren (vlees, vis) of producten van dieren (eieren, melk, ...

Voedingsstoffen

Alle dingen die wij eten, zijn voedingsmiddelen. 

In die voedingsmiddelen, zitten verschillende voedingsstoffen.

Voorbeeld: De aardappel bevat verschillende voedingsstoffen 

(zie afbeelding)

Welke 6 groepen voedingsstoffen zijn er??

6 groepen voedingsstoffen

Er bestaan zes typen voedingsstoffen.

Deze  hebben allemaal één of meer functies in het lichaam.

3 functies voedingsstoffen

Er zijn drie functies van voedingsstoffen.

1. Brandstoffen; energie
2. Bouwstoffen; groei en herstel
3. Regulerende stoffen; regelen allerlei processen in het lichaam

Een overzicht van de functies van voedingsmiddelen

Wat zijn voedingsstoffen?

1. Alles wat je eet en drinkt
2. Stoffen uit planten die je lichaam niet kan verteren
3. Bruikbare bestanddelen uit voedingsmiddelen

Zijn het voedingsstoffen of voedingsmiddelen?

Voedingsstoffen

Voedingsmiddelen

Chips

Vitaminen C

Brood

ei

Sla

Koolhydraten

Calcium

Yoghurt

Eiwitten

melk

Eiwitten = Proteïnen

Plantaardige eiwitten: brood, aardappelen, granen en peulvruchten

Dierlijke eiwitten: vlees, vis, gevogelte, ei, melk en melkproducten

Eiwit functies

1e functie -> Bouwstof:

Cellen bestaan voor een groot deel uit eiwitten

Eiwitten hebben ook belangrijke functies in het bloed (plasma eiwitten)

2e functie -> Brandstof:

Eiwitten kunnen niet worden opgeslagen, bij tekort aan vetten en koolhydraten worden eiwitten verbrand.

Eiwit

Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren

20 verschillende aminozuren
Essentiele aminozuren en niet-essentiële aminozuren

              Opname via voeding!               worden gemaakt in de                                                                             lever van andere aminozuren

Wat is de medische term van eiwitten?

Vetten = lipiden

• Brandstoffen
  
• Bouwstoffen (membranen, hormonen, isolatie) 
• Reservestoffen 

       Onder je huid en tussen organen

Een mens kan niet zónder vet!

Vetten (Lipiden)

Bestaan uit glycerol en vetzuren (verzadigd of onverzadigd)

Sommige vetzuren kun je niet maken, die zijn weer essentieel en moet je dus binnen krijgen door te eten.

- Verzadigde vetten ("verkeerd")

- Onverzadigde vetten ("oké" = gezonder --> lijkt voor minder cholesterol te zorgen)

cholesterol = groot vetmolecuul

• cholesterol: bouwstof zenuwweefsel, galzure zouten (vetvertering), hormonen en vitamines;
• cholesterolrijke voedingsmiddelen: eieren, orgaanvlees, garnalen, mosselen, roomboter, slagroom;
• te hoog cholesterolgehalte in bloed: risicofactor hart- en vaatziekten; 

LDL / HDL Cholesterol

HDL - Goede cholesterol (Ontdoet je lichaam van slechte cholesterol)

LDL - Slechte cholesterol (blijft plakken)

Veel verzadigd vet -> veel LDL

Veel onverzadigd vet -> veel HDL 

HDL Hero

LDL Loser

te veel cholesterol

te weinig cholesterol?

Welk vet is slecht voor je cholesterol?

1. Verzadigd vet
2. onverzadigd vet

Wat zijn koolhydraten?

1. Zouten
2. Mineralen
3. Vitaminen
4. Suikers

Verteringssappen bevatten enzymen. Wat zijn enzymen?

1. Stoffen die maagsap produceren
2. Alle onverteerbare stoffen
3. Stoffen die iets afbreken
4. Stoffen die de voedselbrij kunnen verplaatsen