Herstelgerichte zorg en rehabilitatie in de GGZ

Herstelgerichte zorg en rehabilitatie in de GGZ

Aan het eind van deze deelopdracht kun je:

• de ervaringsdeskundige inzetten en samen met de zorgvrager en de ervaringsdeskundige de toegepaste zorg evalueren.
  
• uitleggen wat wordt bedoeld met psycho-educatie en de kernbegrippen benoemen.
  
• positieve gezondheid toepassen in gesprekken met zorgvragers met psychiatrische problematiek.
  
• herstelgerichte en herstelondersteunende zorg integreren in zorgplannen en toepassen bij de zorgverlening aan zorgvragers met psychiatrisch problematiek.
  
• de uitgangspunten van rehabilitatie in de GGZ toepassen in de directe zorg voor psychiatrische zorgvragers

Wat betekent ‘herstel’ volgens jullie binnen de psychiatrie?

Ervaringsdeskundigheid

Wat is een ervaringsdeskundige? 

Hoe kan een ervaringsdeskundige bijdragen aan de zorg? 

Korte casus: Bespreek een voorbeeld van een ervaringsdeskundige in de zorg.

1. (Persoon met eigen psychiatrische ervaring die nu anderen ondersteunt)

2. (Zorgt voor herkenning, begrip en empowerment)

Wat is een ervaringsdeskundige in de psychiatrie?

1. Iemand die een opleiding heeft gevolgd om psychiatrische diagnoses te stellen.
2. Iemand die zelf ervaring heeft met psychische problemen en anderen helpt vanuit die ervaring.
3. Een psycholoog die gespecialiseerd is in ervaringsgerichte therapieën.
4. Een verpleegkundige die ervaring heeft in verschillende afdelingen van de psychiatrie.

Wat is de belangrijkste rol van een ervaringsdeskundige?

1. Patiënten behandelen met psychotherapie en medicatie.
2. Cliënten helpen bij administratieve zaken rondom hun zorgtraject.
3. Vanuit eigen ervaring steun en herkenning bieden aan cliënten en herstel bevorderen.
4. Diagnoses stellen en behandelplannen opstellen.

Op welke manier kan een ervaringsdeskundige bijdragen aan herstelgerichte zorg?

1. Door cliënten persoonlijke ervaringen te vertellen en hun zorg over te nemen.
2. Door zorgverleners te vervangen in therapieën en behandelingen.
3. Door cliënten inzicht en hoop te geven door het delen van eigen ervaringen en hen te ondersteunen bij herstel.
4. Door alleen praktische taken uit te voeren, zoals het organiseren van activiteiten.

Casus: Lisa als Ervaringsdeskundige in de GGZ

Lisa (32) heeft in haar tienerjaren geworsteld met een ernstige depressie en angststoornis. Na meerdere opnames en therapieën heeft ze met vallen en opstaan haar leven weer op de rails gekregen. Inmiddels werkt ze als ervaringsdeskundige in een GGZ-instelling, waar ze mensen ondersteunt die in een vergelijkbare situatie zitten.

Op de open afdeling van de kliniek ontmoet Lisa regelmatig Emma (24), een jonge vrouw met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Emma voelt zich vaak niet begrepen door hulpverleners en trekt zich terug, uit angst om afgewezen te worden. Ze heeft moeite met het vertrouwen van de behandelaars en weigert soms gesprekken met haar psycholoog.

Lisa besluit Emma op een informele manier te benaderen. Ze vertelt, zonder haar eigen verhaal op de voorgrond te zetten, dat ze haar gevoelens herkent en dat ze begrijpt hoe moeilijk het kan zijn om anderen toe te laten. Lisa deelt voorzichtig hoe zij zelf heeft geleerd om steun toe te laten en welke kleine stappen haar hebben geholpen.

Emma lijkt na een paar gesprekken meer open te staan voor contact. Ze vraagt Lisa hoe zij heeft geleerd om met haar emoties om te gaan en is benieuwd naar manieren om zelf meer grip te krijgen op haar stemming. Dankzij Lisa voelt Emma zich minder alleen en besluit ze om toch met haar behandelaar te praten over haar angsten.

Vragen voor de studenten

Wat is de toegevoegde waarde van Lisa als ervaringsdeskundige in deze situatie?

Hoe verschilt de rol van Lisa van die van een reguliere zorgverlener?

Welke methoden uit de herstelgerichte zorg zie je terug in deze casus?

Wat zijn mogelijke grenzen of valkuilen voor een ervaringsdeskundige in de psychiatrie?

Psycho-educatie

Psycho-educatie is het geven van informatie aan mensen met een psychische aandoening (en hun omgeving) over hun diagnose, symptomen en hoe ze ermee om kunnen gaan. Het helpt patiënten en hun naasten om de aandoening beter te begrijpen en ermee te leren leven.

Kernbegrippen: informatie, zelfinzicht, copingstrategieën.

Vraag aan de groep: Waarom is psycho-educatie belangrijk?

Wat is het doel van psycho-educatie?

1. Mensen vertellen wat ze moeten doen.
2. Informatie geven zodat patiënten en hun omgeving beter omgaan met de aandoening.
3. Zorgen dat patiënten geen last meer hebben van hun aandoening.
4. Alleen zorgverleners opleiden over psychische aandoeningen.

Welke vorm van psycho-educatie past het beste bij een patiënt met een angststoornis?

1. Leren hoe angst werkt en welke oefeningen helpen bij paniekaanvallen.
2. Alleen medicijnen voorschrijven zonder verdere uitleg.
3. De patiënt dwingen om direct al zijn angsten onder ogen te zien.
4. De patiënt vertellen dat hij zich niet zo moet aanstellen.

positieve gezondheid

Herstelgerichte zorg en rehabilitatie in de GGZ

Herstelgericht: nadruk op eigen regie en betekenisvol leven.

Rehabilitatie: ondersteunen bij werk, wonen, relaties en zingeving.

Bespreek een praktijkvoorbeeld (bijv. iemand die na een psychose weer werk zoekt).

Mark en zijn weg naar herstel achtergrond

Mark (27) was een ambitieuze student informatica toen hij zijn eerste psychose kreeg. Hij werd opgenomen en kreeg de diagnose schizofrenie. Na een aantal maanden stabiliseerde zijn situatie, maar hij voelde zich onzeker over de toekomst. Hij dacht dat werken of studeren niet meer voor hem was weggelegd.

Herstelgerichte Zorg in Actie

Mark kwam in contact met een herstelondersteunend team, bestaande uit een psycholoog, een ervaringsdeskundige en een begeleider van een re-integratiebureau. Samen werkten ze aan zijn herstelproces op basis van zijn eigen wensen en doelen.

👉 Eigen regie: Mark gaf aan dat hij graag weer wilde werken, maar niet wist of dat mogelijk was. In plaats van hem een standaard traject op te leggen, werd hij actief betrokken bij het maken van een persoonlijk herstelplan.

👉 Betekenisvol leven: De begeleiders hielpen Mark ontdekken wat voor werk hij echt wilde doen en wat bij zijn huidige belastbaarheid paste. Hij kreeg begeleiding bij het vinden van een vrijwilligersplek in de IT, waardoor hij langzaam weer vertrouwen kreeg in zijn eigen kunnen.

👉 Praktische ondersteuning: Naast werk kreeg hij hulp bij structuur in zijn dagelijks leven, zoals op tijd opstaan, omgaan met stress en zijn medicatie goed beheren.

👉 Sociale steun: Een ervaringsdeskundige met een soortgelijke achtergrond sprak regelmatig met Mark, wat hem moed gaf. Hij zag in dat een psychose niet het einde van zijn ambities betekende.

Resultaat

Na enkele maanden voelde Mark zich sterker en werd hij aangenomen voor een parttime baan als IT-medewerker. Dankzij herstelgerichte zorg kreeg hij niet alleen zijn leven weer op de rails, maar ook zelfvertrouwen en een toekomstperspectief.

Vragen voor Reflectie

Welke elementen van herstelgerichte zorg zie je in dit voorbeeld?

Waarom is het belangrijk dat Mark zelf regie heeft over zijn herstelproces?

Wat zou er anders zijn als Mark geen herstelgerichte zorg had ontvangen?