ka 14: stadsrecht

 KA 14: de opkomst van de stedelijke burgerij - en de toenemende zelfstandigheid van steden

1 / 30
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo t, mavo, havo, vwoLeerjaar 1

In deze les zitten 30 slides, met tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

 KA 14: de opkomst van de stedelijke burgerij - en de toenemende zelfstandigheid van steden

Slide 1 - Tekstslide

Leerdoelen
  •  Je begrijpt waarom de Guldensporenslag een belangrijk symbool was voor de opkomst van steden.
  • Je kent de voordelen van stadsrechten voor de heer en voor de stedelingen.
  • Je kan uitleggen waarom de adel macht verloor door het ontstaan van stadsrechten.
  • Je kent de betekenis van burgerschap binnen de stad.
  • Je weet wat een gilde inhoudt.


Slide 2 - Tekstslide

Late Middeleeuwen
  • Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

  • Het is 'veiliger' en 'rustiger'
  • Er komt meer handel
  • Geld komt weer terug
  • Bevolking groeit
  • Er ontstaan steden
  • Macht van de steden neemt toe
  • De adel krijgt (soms) minder macht

Slide 3 - Tekstslide

Dordrecht
Gouda
Schiedam
Amsterdam

Slide 4 - Tekstslide

Slide 5 - Tekstslide

Slide 6 - Tekstslide

Slide 7 - Tekstslide

Slide 8 - Tekstslide

Slide 9 - Tekstslide

Wisselkantoor
Iedere stad had zijn eigen munten. 

Omdat er zoveel verschillende munten waren kon je in iedere stad de juiste munten kopen/ruilen. 
Op dit plaatje zie je zo'n wisselkantoor. De geldmeester weegt de munten, hoe zwaarder de munt, hoe meer die waard is.

Slide 10 - Tekstslide

Slide 11 - Tekstslide

Slide 12 - Tekstslide

Slide 13 - Tekstslide

'Stadslucht maakt vrij'
  • Steden zorgden voor meer vrijheden voor de Europese bevolking
  • Dat gold voor bijvoorbeeld de boeren.
  • Vroege Middeleeuwen: boeren weinig vrijheden (horig)
  • Late Middeleeuwen: boeren trekken naar de stad 
  • Boeren waren vrij van hun heer wanneer ze éen jaar en één dag in de stad woonden
  • Waarom is de stad aantekkelijk?: - Geen herendiensten
                                                                             - Geen belasting betalen aan de heer

Slide 14 - Tekstslide

Stad en feodalisme passen niet goed
  • Stad heel belnagrijk voor de heer: een rijke stad = rijkdom voor de heer
  • Alle inwoners van een stad moesten gehoorzaam zijn aan de heer.
  • Maar die wilden liever eigen baas zijn
  • De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten
De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Slide 15 - Tekstslide

Guldensporenslag (1302)
Karel V 
Karel V

Slide 16 - Tekstslide

1302: Guldensporenslag: burgers laten niet meer over zich heen lopen
1een Frans ridderleger verliest van een Vlaams leger van boeren en burgers.

Slide 17 - Tekstslide

stadsrechten

Slide 18 - Tekstslide

                1220: Dordrecht krijgt stadsrechten

Slide 19 - Tekstslide

Toelichting:
Het schilderij is bijna zeven meter breed. Op de voorgrond zijn onder andere vissersboten te zien, vlotten met hout uit Duitsland, vrachtschepen en twee jachten die het Dordtse stapelrecht op de handel in ijzererts controleren.

Stapelrecht

Slide 20 - Tekstslide

Slide 21 - Tekstslide

Slide 22 - Tekstslide

Slide 23 - Tekstslide

Van leerling tot meester
  • Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  • Hiervoor moet je eerst meester worden:

  1. Je begon al erg jong als onbetaalde leerling;
  2. Daarna werd je gezel; knecht
  3. En pas als je meesterproef  (examen) had gedaan kon je meester worden.
Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Slide 24 - Tekstslide

Een voorbeeld van een meesterproef.
Om meester te worden moest een poort worden gemetseld.

Slide 25 - Tekstslide

Slide 26 - Video

  Wie wonen er in de stad?


Inwoners van de stad = Burgers/poorters

  1. Rijke kooplieden en belangrijke ambachtslieden. Zaten in het bestuur van de stad (bovenlaag)
  2. Winkeliers en ambachtslieden (middenklasse)
  3. Gewone (arme) arbeiders
  4. Bedelaars en daklozen

Afhankelijk van de kerk en de rijken

Slide 27 - Tekstslide


Wie is de baas?
  • De schout is de plaatsvervanger van de heer in de stad bij de rechtspraak
  • Samen met de schepenen bepaalde hij de straf.
  • Ze kregen advies van een raad.
  • De burgemeester (soms meer dan één) was de baas van de raad.
  • Schout, schepenen en burgemeester(s) heten ook wel: magistraten

Slide 28 - Tekstslide


Straffen in de Middeleeuwen
  • Zeker: lijfstraffen en doodstraffen kwamen voor...
  • ...maar de meeste straffen waren geldboetes!
  • Die leverden meer op en kostten minder geld: een beul moet je als stad namelijk ook gewoon betalen!

Slide 29 - Tekstslide

Slide 30 - Video