T4B5 - Onderzoek naar evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.5   Onderzoek naar evolutie

Leerdoelen

* je kent enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap

* je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten

* je kunt een stamboom aflezen en construeren

Onderzoek naar evolutie

Verwantschap kan op verschillende manieren aangetoond worden:

• Door onderzoek naar overeenkomsten in anatomie (bouw, bijv. homologe organen)
• Door onderzoek naar rudimentaire organen 
• Door onderzoek naar overeenkomsten in biochemie (eiwitten, RNA, DNA of celmembranen/celwanden)

Homologe organen

Hebben een overeenkomstige grondvorm door verwantschap; de functie kan verschillen

Homologe organen

Dit zijn analoge organen. Organen die niet zijn ontstaan uit dezelfde grondvorm, maar door aanpassingen aan het milieu wel een vergelijkbare functie hebben.

Homologe ontwikkeling in de evolutie

Welke van de deze structuren zijn homoloog?

 

 

1. de vleugels van nachtegalen en sprinkhanen
2. de voorpoten van vleermuizen en walvissen
3. het hart van kevers en hagedissen
4. het skelet van krabben en schildpadden

homoloog of analoog?

1. homoloog
2. analoog

Door aanpassing aan het milieu kunnen lichaamsdelen hun functie verliezen. Je noemt ze dan rudimentaire ledematen, organen, orgaanstelsels of rudimenten. 

wat zijn Rudimentaire organen?

DNA-analyse

Dan kijk je naar de volgorde van het DNA (DNA-sequenties). Hoe meer dit overeenkomt hoe groter de verwantschap.

Hoeveel verschillen in de basenvolgorde zijn er? Welk organisme is het meest verwant aan de mens?

Stamboom aflezen

langer geleden

Zijn gibbons en orang-oetans meer of minder verwant aan elkaar dan gibbons en chimpansees? Leg uit

Met wie heeft soort B meer verwantschap, met C of E?

1. C
2. E

Fossielen

Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen.

• Hoe dieper het fossiel ligt, hoe ouder het is.
• Sommige fossielen liggen maar in één gesteentelaag

Aan de slag!

Wat:	Lees basisstof 5 Maak van basisstof 5: opdracht 68 t/m 75
Hulp nodig:	zoek het op in je BINAS of in je boek
Uitkomst:	we bespreken de vragen met elkaar
Tijd:	Examenopgaven 1 t/m 8 (blz. 284 t/m 287)

Aan de slag!