Oefenen met erfelijkheid

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3,4

Oefenen en herhalen

Erfelijkheid

Mathilde laat haar haar kleuren bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. genotype wel fenotype niet
2. genotype niet fenotype wel
3. genotype niet fenotype niet
4. genotype wel fenotype wel

Welke uitspraak over genotype en fenotype klopt het best?

1. Het fenotype komt voort uit het genotype.
2. Het genotype komt voort uit het fenotype.
3. Het fenotype komt voort uit het genotype en milieuinvloeden.

Ontstaat het fenotype door het genotype?

1. ja
2. nee

Heeft een vlo hetzelfde fenotype als de pop waaruit hij is ontstaan? En hetzelfde genotype?

1. alleen hetzelfde fenotype
2. alleen hetzelfde genotype
3. hetzelfde fenotype en genotype
4. verschillende genotype en fenotype

Het uiterlijk van een organisme noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

Chromosomen

• In de celkern van elke cel
• Mens: 46 chromosomen (= 23 paar)
• Chromosomen bevatten de erfelijke eigenschappen (genotype)

Geslachtschromosomen

Man: XY

Geslachtscellen: X of Y

Vrouw: XX

In geslachtscellen X 

genen

gedeelte van het chromosoom dat staat voor een erfelijke eigenschap.

Je hebt altijd 2 genen van een eigenschap, 1 van je vader en 1 van je moeder.

Uit welke stof bestaan chromosomen?

1. DNA
2. Genen
3. Mutaties
4. Draden

Een chromosoom bevat:

1. Één gen
2. Meerdere genen
3. Één of meerdere genen, afhankelijk van het chromosoom

2 gelijke allelen (genen) voor een eigenschap noemen we:

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Dominant
4. Recessief

Twee verschillende allelen (Genen)voor een eigenschap is

1. homozygoot
2. heterozygoot
3. co-dominant
4. onvolledig dominant

Aa is

1. Homozygoot recessief
2. Homozygoot Dominant
3. Heterozygoot
4. Heterozygoot Dominant

AA is

1. homozygoot recessief
2. homozygoot dominant
3. heterozygoot

aa is:

1. Homozygoot
2. Homozygoot recessief
3. Homozygoot dominant
4. Heterozygoot

Hoe noemen we de variant van een gen dat altijd tot uiting komt in het uiterlijk als het aanwezig is?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Recessief
4. Dominant

Een recessieve eigenschap is een:

1. Eigenschap die snel tot uiting komt
2. Eigenschap die tot uiting komt als hij homozygoot voorkomt
3. Eigenschap die tot uiting komt als hij heterozygoot voorkomt

Kruisingen

Bij geslachtgelijke voortplanting:

genen van vader en moeder worden gekruist

Er ontstaan nieuwe genotypen

Voorbeeld kruising

Uitwerking kruising

Noteer eerst de P - generatie: AA x aa

Welke geslachtscellen?               A        a

F1                                                                Aa

Kans op Zwartbont = 100 %

Kans op Roodbont = 0%

De jongen uit de F1 planten zich onderling voort...

F1:                                      Aa    x    Aa

Geslachtscellen       A of a       A of a

Kruisingsschema:           A               a

                                     A       AA            Aa

                                     a       Aa             aa

Compleet uitgewerkte kruising

P:                                  AA             x                    aa

Geslachtscellen:    A                                      a

F1:                                                  Aa

                                     Aa             x                 Aa

Geslachtscellen: A of a                         A of a

F2:

De kans op Roodbont = 25%

De kans op Zwartbont = 75%

Verhouding genotype = 

AA:Aa:aa = 1:2:1

Verhouding fenotype =

Zwartbont : roodbont = 3:1

Bij konijnen is de vachtkleur zwart dominant over wit. Een homozygoot zwart konijn wordt enkele malen gekruist met een wit konijn.
Hoe groot is de kans op witte konijntjes?

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 0%

Bij konijnen is de vachtkleur zwart dominant over wit. Een homozygoot zwart konijn wordt enkele malen gekruist met een wit konijn.
Wat is het genotype van de konijntjes uit de F1?

1. Aa
2. AA
3. aa

De konijnen in de F1 hebben allemaal genotype Aa.
De konijntjes planten zich onderling voor. Werk de kruising uit.

Hoe geef je verhoudingen aan?

2 zwart en 1 wit --> 2 : 1

3 zwart en 1 wit en 2 grijs --> 3 : 1 : 2

1 AA 2 Aa en 1 aa --> 1 : 2 : 1

etc.

Uit de kruising komt:
A a
A AA Aa
a Aa aa
Wat is de verhouding in de genotypen? En wat in de fenotypen?

Sikkelcelziekte is een recessieve eigenschap. Twee heterozygote ouders krijgen een kind. Hoe groot is de kans dat dit kind de ziekte heeft?

Een homozygoot zwarte cavia wordt zwanger van een heterozygoot witte cavia. Welke kleur is dominant?

Een homozygoot zwarte cavia wordt zwanger van een heterozygoot witte cavia. Wat zijn de fenotypen en genotypen van de F1 generatie?

Stambomen

• Lees de opgave goed: wat is dominant en wat is recessief?
• noteer eerst de genotypen die je al weet
• Vul nu de overige genotypen in

Stambomen 

Of een koe roodbont is of zwartbont wordt bepaald door erfelijke factoren. Een koe en een stier, beide zwartbond en heterozygoot, krijgen twee nakomelingen. De nakomelingen krijgen samen een nakomeling die roodbont is. In de afbeelding zijn drie stambomen getekend. Welke stamboom kan de genotypen juist weergegeven?

1. Stamboom 1
2. Stamboom 2
3. Stamboom 3