6. Confessionelen en de schoolstrijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Confessionelen

&

de schoolstrijd

Doel

• kenmerken Liberalen
• opkomst confessionelen beschrijven
• kenmerken anti-revolutionairen
• kenmerken katholieken
• schoolstrijd

Begrippen

• individuele vrijheden
• nachtwakersstaat
• Liberale Unie
• emanciperen
• confessionelen
• anti-revolutionairen
• katholieken
• kleine luyden
• gereformeerden
• schoolstrijd
• ARP
• RKSP
• bijzondere scholen
• schoolstrijd

Personen

• Thorbecke
• Kuyper
• Schaepman

Jaartallen

• 1870
• 1878

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"De overheid moet zich niet te veel bemoeien met mijn zaken."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"Het minimumloon is een goede zaak om uitbuiting van arbeiders tegen te gaan."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"Iedereen moet kunnen doen en laten wat hij wil, zolang hij daar niemand anders mee beperkt."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"Je bent verantwoordelijk voor je eigen keuzes. Wie wil werken, zal wel werk vinden!"

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"Politie en leger is belangrijk om eigendommen te beschermen. Dit is een kerntaak van de overheid."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"Het verschil tussen arm en rijk moet door de overheid zo klein mogelijk worden gemaakt."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"De overheid kan beter te veel dan te weinig wetten maken, om arbeiders te beschermen."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"Je moet kunnen zeggen wat je denkt."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"De islam moet verboden worden"

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"De overheid moet zorgen voor (spoor)wegen. Hiervoor kan de burger zelf niet zorgen."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Past de onderstaande uitspraak bij een liberaal?

"Iedereen moet een eigen bedrijf kunnen starten als hij dat wil."

1. Liberaal
2. Niet liberaal

Liberalen aan de macht !

• verdedigen belangen rijke burgerij
• streven naar individuele vrijheden
• nachtwakersstaat
• Thorbecke
• Liberale Unie (1885 !)

1848

• parlementair stelsel
• censuskiesrecht
• => Parlementaire democratie

1870

Achterstanden opheffen van bevolkingsgroepen die nog niet meetellen (emanciperen)

1. anti-revolutionairen
2. katholieken
3. socialisten
4. feministen

Confessionelen

• = politieke greopen voor wie religie het belangrijkste uitgangspunt is
• anti-revolutionairen / protestanten  & katholieken 
• emanciperen :

1. financiering bijzondere scholen
2. rekening houden met geloof bij opstellen wetten

De verzuiling van Nederland

Je kijkt naar het programma "God in de Lage Landen" over de verzuiling in Nederland. Dit programma werd uitgezonden door de Evangelische Omroep.

Terwijl je naar het programma kijkt, vul je het bijhorende document in.

www.npo.nl

Anti-revolutionairen

uit protest tegen groeiende infloed niet-christelijke ideëen

Wie ? 

Kleine luyden

• uit lagere middenklassen
• minder opgeleid dan hogere burgerij
• orthodoxe protestanten of gereformeerden
• nemen bijbel als waarheid

1870 Nederland industrialiseert

platteland =>stad

Gelovigen ?

1879

• Oprichten eigen organisaties (universiteiten, kranten, vakbonden, jeugdorganisaties)
• oprichten eigen politieke partij, geïnspireerd op de bijbel
  => Anti-Revolutionaire Partij (ARP)

ARP | Anti-Revolutionaire partij

• 1e politieke partij in Nederland (1879)
• orthodoxe protestanten, kleine luyden
• tegen ideëen Franse Revolutie: mens is ondergeschikt aan God
• leider: dominee Abraham Kuyper
• schoolstrijd

Opdracht 8 - 9 - 10 maken in je bundeltje p 10

Katholieken

"tweederangsburgers"

RKSP | Rooms-Katholieke StaatsPartij

• opgericht in 1926
• streven naar dezelfde rechten als protestanten
• leider: priester Herman Schaepman
• uit alle lagen van de bevolking !
• ! Samenwerken met gezworen vijand, de protestanten

Maak opdracht 11 - 12 in je bundeltje p.11

Schoolstrijd - aanloop

• 1848: vrijheid van onderwijs (openbare >< bijzondere scholen)
• 1878: nieuwe schoolwet
  - hogere kwaliteitseisen basisonderwijs
  - moderne wetenschappelijke ideëen
• >< Confessionelen geen financiële steun  

Schoolstrijd

• Grote protestactie
• o.l.v. Kuyper
• + katholieken
• bijna 500 000 handtekeningen tegen !!  

Schoolstrijd

• GEEN resultaat !
• actie tot in 1917

Maak pdracht 2 - 3 in je bundeltje p 13-14

Verwerkingsopdrachten

1. Waarom hadden de liberalen het na 1848 voor het zeggen in de politiek?
2. Hoe dachten protestanten over de moderne ideën als evolutietheorie (zowel de vrijzinnige als orthodoxe)?
3. Wat wilden de liberalen met de schoolwet van 1878 bereiken?
4. Hoe reageerden de confessionelen op de nieuwe schoolwet van 1878?
5. Kuyper noemde zichzelf anti-revolutionair. Wat bedoelde hij daarmee?
6. De oprichting van ARP kan je zien als een beginpunt van nieuwe ontwikkelingen in Nederland. Noem drie redenen om dat zo te zien.
7. Wat hadden (volgens Schaepman) de confessionelen met elkaar gemeen?