wk 48: les 2 - 14 Samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Donderdag 1 december - 1AT1

• Terugblik vorige les: sprookje + rubric
• Samenstellingen (blz. 58+60)
• Aan de slag!
• Toetsen inzien

40-minutenrooster

Vorige les heb je...

...het sprookje van je buur beoordeeld met de rubric.

Deze les ga je leren...

...om samenstellingen goed te spellen.

Leg uit

Tussenletter in samenstellingen

Het meervoud van ‘tomaat’ is ‘tomaten’. De samenstelling schrijf je dus ook met –en.

Het meervoud van ‘groente’ is ‘groentes’ én ‘groenten’. De samenstelling schrijf je dus alleen met een –e.

Leg uit

Tussenletter in samenstellingen

Het meervoud van ‘aap’ is ‘apen’. De samenstelling schrijf je dus ook met –en.

Bij ‘apetrots’ versterkt het eerste deel een bijvoeglijk naamwoord, namelijk ‘trots’. In de samenstelling schrijf je dus alleen een -e

Alle regels voor de tussenletter op een rijtje:

Je schrijft -en...

...als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig

naamwoord is dat alleen een meervoud op -n of -en heeft.

vissenkom, verdachtenverhoor, bloemenvaas, hondenhok, boekenkast, kippenren, plantenbak, schoenenrek

Je schrijft geen -n...                     (1)

• ...als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft (roggebrood, ereplaats, rijstepap)
• ...als het eerste deel van de samenstelling alleen een meervoud op -s heeft (aspergebed, etagewoning, horlogemaker, garagebox)
• ..als het eerste deel van de samenstelling een meervoud op-s én -n heeft ( lindebloesem, aktetas, groentesoep)
  

Je schrijft geen -n...                    (2)

• ...als het eerste deel van de samenstelling geen zelfstandig naamwoord is (huilebalk, rodekool, drinkeboer)
• ...als het eerste deel van de samenstelling de betekenis van het tweede deel versterkt (apetrots, reuzeleuk, retegoed, beresterk)
• ...als het eerste deel van de samenstelling een unieke persoon of zaak is (zonnebank, Koninginnedag, maneschijn, hellevuur)
• ...als het woord niet (meer) herkenbaar is als een samenstelling. Soms lijkt een woord een samenstelling, maar is het dat nooit geweest
  

(schattebout, spillebeen)

Je schrijft -s...

...als je die klank hoort.

Als het tweede woorddeel begint met een sisklank, kun je de klank niet horen. Trucje: vervang het tweede woorddeel door een ander woord, zodat je hoort of je een tussen-s moet schrijven.

dorpsfeest, reddingsboot, dus ook:
dorpsstraat, reddingsschip

Aan de slag!

•  Maak de vragen op de volgende slides
  

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

rijst+vlaai

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

montage+afdeling

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

ruimte+gebrek

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

stad+schouwburg

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

plat+grond

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

knarsen+tanden

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

geboorte+golf

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

dag+raad

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

gerst+pap

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

paard+staart

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

opname+wagen

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

hart+lust

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

verkeer+slachtoffer

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

tarwe+korrel

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

spin+web

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

slijtage+plek

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

recht+zaal

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

collecte+bus

Klaar?

Lees blz. 58 + 60

Maak opdr. 1, 2, 4, 7, 8, 9