Ondersteuningsles klas 2 Biologie Voortplanting en erfelijkheid.

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Ondersteuningsles Biologie

Voortplanting

Erfelijkheid

Welke ONDERWERPEN wil je vandaag graag aan bod hebben (1 onderwerp per vakje aub)

Herhaling thema 4

Voortplanting

Hoofdstuk 4  Verandering

Primair; aanwezig vanaf de geboorte.

Secundair; ontstaan tijdens de puberteit. Als gevolg van hormoon productie

Tertiair; (geestelijke veranderingen & sociale veranderingen) verschillen in kleding, gedrag en denken. Deels aangeboren en deels aangeleerd.

Geslachtskenmerken

Primair; aanwezig vanaf de geboorte.

Secundair; ontstaan tijdens de puberteit.

Tertiair; (geestelijke veranderingen & sociale veranderingen) verschillen in kleding, gedrag en denken. Deels aangeboren en deels aangeleerd.

Puberteit

Groeispurt.

Lichaam bereid zich voor op voortplanting. Je wordt vruchtbaar.

Jongens/mannen

Teelballen

• Maken hormonen voor secundaire geslachtskenmerken.
• Productie zaadcellen vanaf de puberteit.

Hoofdstuk 4 Man

Erectie

Om in erectie te komen vult de penis zich met bloed.

Stimuleren van de eikel kan leiden tot een zaadlozing. Hierbij verlaten miljoenen zaadcellen met zaadvocht (samen sperma) via de penis het lichaam.

Hoofdstuk 4 Vrouw

Meisjes/vrouwen

Eierstokken

• Maken Geslachtshormonen, voor secundaire geslachtskenmerken.
• Rijpen eicellen vanaf de puberteit.

Ovulatie = eisprong. Rijpe eicel verlaat de eierstok en vrouw is gedurende ongeveer 24 h vruchtbaar.

Menstruatie; als er geen bevruchting heeft plaatsgevonden sterft

het slijmvlies in de baarmoeder af, en verlaat het lichaam.

Hoofdstuk 4 Menstruatie

Hoofdstuk 4 Geboorteregeling

Voortplanting

Geslachtsgemeenschap (= vrijen/seks).

Om als vrouw bevrucht te worden moeten spermacellen via de vagina en de baarmoeder naar de eileider kunnen.

Om dit mogelijk te maken zal de man met een erectie de vagina van de vrouw binnen gaan, en daar een zaadlozing krijgen.

Zaadcellen leggen daarna de weg naar de eileider af.

Bevruchting

Een zaadcel overleeft gemiddeld 72 uur, binnen deze tijd moet deze een eicel bereiken.

Bevruchting:

Samensmelten van kernen van de eicel en de zaadcel

in de eileider.

Basisstof 6 en 9

Voorbehoedsmiddelen

     Tegen SOA’s en baby’s

     - Condooms

     Tegen baby’s

     - Hormonen

     - Koperspiraaltje

     - Sterilisatie

     - Zonder voorbehoedsmiddel… (maar zeer onbetrouwbaar)

Hoofdstuk 4 Zwangerschap en geboorte

Groei baby

In de eileider

• Bevruchte eicel gaat zich delen.

In de baarmoeder

• Klompje cellen nestelt zich in het baarmoederslijmvlies.
• Tussen moeder en embryo ontstaat een placenta.

Zwanger

Embryo, eerste 8 weken. Nu ontstaan alle onderdelen van het lichaam.

Foetus, 8w tot aan geboorte. Alleen nog groei.

Placenta, aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen. Afvoer van afvalstoffen. Tegenhouden van ziekteverwekkers.

Vruchtvliezen & vruchtwater beschermen embryo/foetus.

Placenta

In de placenta lopen bloedvaten van zowel moeder als kind. 

Het bloed wordt van elkaar gescheiden voor een wand die wel voedingsstoffen, zuurstof, water, vitaminen e.d. doorlaat. Het bloed van moeder en kind heeft geen contact met elkaar.

Bevalling

In aantal fasen:

Weeën

Ontsluiting

Uitdrijving (met persweeën)

Nageboorte

Tweelingen

Twee-eiig

Twee eicellen en twee zaadcellen. Baby’s genetisch verschillend.

Eeneiig

Eén bevruchte eicel. Bevruchte eicel is bij het delen in tweeën gesplitst. Baby’s genetisch identiek.

Hoofdstuk 4 SOA's

Weten: welke veroorzakers

Weten: welke klachten

Hoofdstuk 5 Genotype en fenotype

Erfelijkheid

Geslachtchromosomen - 23ste chromosomenpaar. Bepalen of iemand man (XY) of vrouw (XX) is

Genotype - alle informatie op chromosomen over

                        erfelijke eigenschappen

Fenotype - dat wat aan de buitenkant te zien is

Erfelijkheid

Chromosoom - Dragers van genetische eigenschappen/informatie. Mens 46 stuks in iedere cel. (m.u.v. geslachtscellen)

Genen - Een stukje van een chromosoom met erfelijke informatie voor 1 eigenschap

Allel - een variatie van een gen, bv een allel voor blauwe ogen of bruine ogen

Hoofdstuk 5 Erfelijkheid en evolutie

Erfelijkheid

Van klein naar groot

Hoofdstuk 5 Geslachtelijke voortplanting

Voortplanting m.b.v. eicel en zaadcel. Beide ouders geven helft van hun erfelijk materiaal door

Hoofdstuk 5 Mutaties

Veranderingen van erfelijke eigenschappen.

Fout bij delen, soms als gevolg van invloed van buitenaf.

Hoofdstuk 5 Dominante en recessieve allelen  

Erfelijk?

• Dominant (hoofdletter)               bijv A
  Overheersend allel
• Recessief (kleine letter)              bijv a
  Onderdrukte allel
• Homozygoot                                    AA of aa
  Twee dezelfde allelen
• Heterozygoot                                  Aa
  Twee verschillende allelen

Kruistabel

Hoe groot de kans is dat een erfelijke eigenschap van ouders wordt doorgegeven aan nakomelingen kan je berekenen met behulp van een kruistabel.