Middeleeuwen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Middeleeuwen

Hoe moet je met bronnen werken?

Inleiding

Wij gaan over enkele weken in het boek 2A beginnen, maar daarvoor is het nodig dat jullie iets weten van de Middeleeuwen.

Een nieuwe periode in de geschiedenis begint altijd met een grote verandering. Een verandering die gevolgen heeft voor iedereen in zo'n periode. Dus, om te begrijpen waarom er een nieuwe periode begint moet je weten wat er daarvoor is gebeurd.

Inleiding

Dat is dus ook het doel van de komende lessen. Genoeg weten en zien van de Middeleeuwen om te kunnen begrijpen dat die eindigen en dat er een nieuwe periode begint.

Daarvoor kijken wij meestal naar 4 belangrijke onderdelen van een maatschappij: De politiek, de Economie, De sociale verhoudingen (gelijkheid of ongelijkheid) en de cultuur (met name de godsdienst)

Inleiding

Om dit doel te bereiken gaan we vooral veel kijken. 

We beginnen in de vroege Middeleeuwen,  https://www.npostart.nl/welkom-in-de-middeleeuwen/02-01-2022/VPWON_1291192

Je schrijft op: Wie de hoofdgast is en de informatie over hem/haar

wat je ziet van de: Politiek, Economie, Sociale verhoudingen en de godsdienst.

Doel

Maar die veranderingen gaan niet altijd heel snel en allemaal op hetzelfde moment.

Let op veranderingen op het gebied van:

- Politiek (leenstelsel)

- economie (grotere welvaart en geldeconomie)

- sociale verhoudingen (hoe zit het met de ongelijkheid)

- cultuur (godsdienst en kunst)

Vragen

Ik kan me voorstellen dat je naar aanleiding van deze inleiding vragen hebt, bijv. wat houdt dat Leenstelsel in en zitten daar voor- en nadelen aan? 

Ik verwacht dat je die vragen stelt, in je schrift schrijft en dan de antwoorden opzoekt. Je mag aan mij vragen of je de goede vragen hebt.

Friezen en Franken

Van belang:

- De rol van de Friezen in de ontwikkeling van de handel

- de natuurgodsdienst

- de rol van Dorestad

- de rol van de Franken (militair en bij de verspreiding van het Christendom)

- het eigenbelang van die missionarissen (Bonifatius)

- jaartallen: 700 en 754

- de namen van Willibrord, Bonifatius en Karel de Grote

het verhaal van Nederland aflevering Friezen en Franken

In de titel staan al de twee grootste groeperingen, de Friezen en de Franken, die in deze aflevering tegenover elkaar komen te staan.

Van belang is dat je weet dat er eerst natuurgodsdiensten waren, en dat er bekering tot het Christendom kwam. Herken dat daar ook eigenbelang bij kwam spelen. Je ziet in de aflevering dat godsdienst gebruikt wordt voor de politiek (gebiedsuitbreiding van de Franken)

Dan is van belang de terpen en de uitbreiding, het ontstaan van de handel en de bijbehorende welvaart.

vervolg

Zie ook dat dat conflicten oplevert.

Vanaf 754 wordt getoond het leven in een klooster, de rol van Bonifatius en het belang van relikwieën.

Je kunt hierbij nog kijken: https://www.npostart.nl/welkom-in-de-middeleeuwen/02-01-2022/VPWON_1291192

met als hoofdgast Bonifatius

In de vroege Middeleeuwen leden veel mensen honger en waren ze vuil en slecht gekleed

1. ja
2. nee

In de vroege Middeleeuwen werd het Christendom steeds belangrijker

1. ja
2. nee

Horigheid was in eerste instantie in het belang van de boeren

1. ja
2. nee

Nederland zag er van 500 tot 700 hetzelfde uit

1. ja
2. nee

Leg uit waarom Redbad twijfelde over het toetreden tot het Christendom.

De politiek van de Friezen is weinig ongelijkheid en kleine groepen

1. ja
2. nee

De politiek bij de Franken is weinig ongelijkheid en kleine groepen

1. ja
2. nee

de economie in de vroege Middeleeuwen is een

1. landbouweconomie
2. een landbouweconomie met steden
3. landbouweconomie met handel
4. geldeconomie

aflevering Ridders en graven

inleiding

In deze aflevering gaat het om de overgang tussen Vroege en Late Middeleeuwen. Dat leenstelsel (de manier van regeren) heeft gevolgen voor de verdeling van de macht, en dat gaat veranderen. Koningen proberen meer macht naar zich toe te trekken. Bovendien komen er, door de veranderingen in de landbouw, meer steden, die ook machtiger worden en door koningen gebruikt worden om hun macht te vergroten.

inleiding

De opkomst van de geldeconomie speelt daarbij een grote rol.

Die grotere welvaart heeft grote gevolgen. Meer mensen hebben geld om te studeren en te lezen, en dat geeft een boost aan de wetenschap, de ontwikkeling van de godsdiensten, de politiek, en ook de handel. Die breidt zich uit naar overzeese gebiedsdelen. Kortom een belangrijke ontwikkeling, met grote gevolgen.

Van belang:

- de jaartallen 1256 en 1296

- de positie van horigen

- het begin van het verplichte dijkonderhoud

- stadsrechten

- geldeconomie die toeneemt

- drooglegging

- verbeteringen in de landbouw

-andere machtsverdeling in Nederland dan elders

- de namen van Willem II en Floris V

Het verhaal van Nederland; Ridders en Graven

Het gedeelte over ridders, hun kleding en de verdeling van de macht wordt hier getoond aan de hand van Willem II (eerste Hollandse koning) en zijn zoon Floris V (graaf van Holland)

Je ziet hoe ze spelen en manipuleren met die macht. Hoe ze aan de verbetering van de positie van de steden en het gewone volk werken en hoe ze daar zelf beter van worden. Je ziet hoe de handel zich ontwikkelt.

Van belang

In deze aflevering zie je dat een graaf probeert zijn leenmannen te onderwerpen. Hij gebruikt hierbij onder andere de macht van de steden.

Floris V is daarnaast de grondlegger van het huidige systeem van dijkbeheer. Hij zorgde ervoor dat veel boeren vrije boeren werden.

- Er worden uitvindingen in de landbouw genoemd (je hoeft ze niet te weten), die ervoor zorgen dat de opbrengsten toenemen, dat zorgt voor meerdere beroepen en handel. Daardoor groeien de steden e komt er een geldeconomie.

Van Belang

Floris V profiteert van die geldeconomie. Geld zorgt ervoor dat hij meer macht kan uitoefenen. Maar hij doet er ook goede dingen voor zijn volk mee.

Floris komt gewelddadig aan zijn einde. Dat heeft als gevolg dat Nederland zich niet ontwikkelt tot een sterk koninkrijk, maar tot een land met machtige steden die samenwerken en vrije boeren.

economie en politiek hebben wel met elkaar te maken

1. ja
2. nee

Politiek en godsdienst hebben wel met elkaar te maken

1. ja
2. nee

de economie verandert van een agrarische economie naar een

1. handelseconomie
2. industriële economie
3. een agrarisch stedelijke economie
4. een economie die van bovenaf geregeld wordt

Voor de ontwikkeling van de economie is van belang

1. de steun van de graaf
2. geld
3. handel
4. de uitvindingen in de landbouw

In een geldeconomie

1. wordt alles betaald met geld
2. wordt veel betaald met geld
3. hebben alleen de rijken geld
4. heeft iedereen geld

Noem 2 gevolgen op de lange termijn van de regering van Floris V

Floris V is een held of een schurk? Noem argumenten

pestlijders en predikanten

Van belang:

- belang van Geert Grote

- hanzenetwerk

- de positie van de RK kerk

- feiten rondom de pest

- pest is een opmaat om het leven te veranderen, soberder

- mensen worden mondiger, er komen discussies over het geloof en de bijbel

- er komt vervolging --> inquisitie

- nieuw geloof verspreidt zich

jaartallen: 1531;1535

Pestlijders en Predikanten

In deze aflevering laten ze je aan de hand van het leven van Geert Grote zien hoe de godsdienst van invloed is op het dagelijks leven. Dat die godsdienst een carriere betekent voor sommige mensen. En, heel belangrijk, dat er regelmatig kritiek op het instituut kerk komt. tot dit moment wordt die kritiek nog binnen de kerk opgelost.

Ook late ze zien dat de handel met Noord-Europa bloeit via de 

vervolg van belang

Noordzee, de Oostzee en de grote rivieren. De belangrijkste handelssteden van Nederland bevinden zich aan de IJssel, dus niet Amsterdam of zo. Er wordt steeds meer geld gebruikt.

In deze zelfde periode zijn de grote pestepidemieën, bijv. 1372 in Deventer. Er zijn geselbroeders (Flagellanten) die door boete doen proberen God te stoppen met het straffen van e mensen.

Hanzesteden

Hanzesteden in Nederland

Je kon carrière maken binnen de kerk

1. ja
2. nee

Er kwam kritiek op de rijkdom van de kerk

1. ja
2. nee

Er kwam voor het eerst kritiek op de kerk

1. ja
2. nee

Geert Groote had al zijn hele leven kritiek op de kerk

1. ja
2. nee

Geert Groote had kritiek op de kerk nadat

1. hij arm werd
2. meteen toen hij bij de kerk kwam
3. nadat hij ziek was geweest
4. na een visioen

de pestepidemieën waren

1. gewoon een ziekte
2. een straf van God
3. de schuld van de Joden
4. de schuld van de Flagellanten

De hanzesteden in Nederland lagen aan de Noordzee

1. ja
2. nee

De Hanze voerde handel met

1. Zuid-Europa
2. Noord-Europa
3. Oost-Europa
4. Azië

geld werd steeds belangrijker

1. ja
2. nee

In Nederland

1. waren er al vroeg veel steden
2. was er al snel veel vrijheid voor de boeren
3. hadden de steden veel macht
4. alledrie

De Joden waren herkenbaar aan

1. een gele ster
2. een gele muts
3. een geel merkteken
4. niet, ze gingen op in de samenleving